علی فلسفی تنکابنی
| مجتهد و مدرس حوزوی | |
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | علی فلسفی تنکابنی |
| تاریخ تولد | ۸ دی ۱۲۹۹ش (۱۷ ربیع‌الثانی ۱۳۳۹ق) |
| محل زندگی | تهران • نجف • مشهد |
| تاریخ وفات | ۱۹ بهمن ۱۳۸۴ش |
| محل دفن | حرم امام رضا(ع) |
| شهر وفات | مشهد |
| خویشاوندان سرشناس | محمدتقی فلسفی (برادر) • محمدرضا تنکابنی (پدر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | شیخ محمدعلی کاظمینی • سید ابوالقاسم خویی |
| شاگردان | محمداسحاق فیاض • آصف محسنی • سید احمد علم‌الهدی |
| اجازه اجتهاد از | سید ابوالقاسم خویی |
| تألیفات | کتاب المستفاد فی الاصول |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | نماینده مجلس خبرگان قانون اساسی از مشهد |
علی فلسفی تنکابنی (۱۲۹۹ش-۱۳۸۴ش) مشهور به میرزا علی فلسفی، از مدرسان حوزه علمیه نجف، تهران و مشهد و عضو مجلس خبرگان قانون اساسی (۱۳۵۸ش) بود. شیخ محمدعلی کاظمینی و سید ابوالقاسم خویی دوتن از اساتید او بوده‌اند. او از اعضای هیئت استفتاء آیت‌الله خویی بود و از میان شاگردانش اولین اجازه‌نامه کتبی اجتهاد را از وی دریافت کرد.
میرزا علی فلسفی به درخواست سید محمدهادی میلانی، زعیم حوزه مشهد، در آن شهر ساکن شد و به تدریس دروس حوزوی در مشهد پرداخت. او علاوه بر فعالیت‌های علمی، در فعالیت‌های خیریه و سیاسی-اجتماعی نیز مشارکت داشت. محمدتقی فلسفی سخنران و خطیب مشهور، برادر او است. علی فلسفی در ۱۹ بهمن ۱۳۸۴ش درگذشت و در حرم امام رضا(ع) دفن شد.
معرفی و جایگاه
علی فلسفی در ۸ دی سال ۱۲۹۹ش (۱۷ ربیع‌الثانی سال ۱۳۳۹ق) در تهران زاده شد. پدرش شیخ محمدرضا تنکابنی از عالمان شیعه و مادرش طوبی خانم دختر آقا ابوالحسن تاجر اصفهانی مقیم تهران و برادر او محمدتقی فلسفی، (۱۳۲۶ق-۱۴۱۹ق) از سخنرانان و واعظان مشهور در تهران بود.[۱] عمویش شیخ محمدحسین تنکابنی از فقیهان نجف و شاگرد آخوند خراسانی بود.[۲]
علی فلسفی از مدرسان حوزه علمیه نجف و مشهد و عضو مجلس خبرگان قانون اساسی بود.[۳] تنها اثر مکتوب از علی فلسفی، تقریری از درس خارج اصول وی به نام المستفاد فی الاصول است؛ که توسط شاگرد او محسن قدیری به زبان عربی نگاشته شد و تاکنون سه جلد از این تقریر با موضوع مباحث الفاظ منتشر شده است.[۴]
علی فلسفی در ۱۹بهمن سال ۱۳۸۴ش مصادف با ظهر ۹ محرم سال ۱۴۲۷ق در ۸۵ سالگی به‌دلیل سکته قلبی درگذشت. پیکر وی در رواق دارالسرور حرم امام رضا(ع)، در مشهد، دفن گردید.[۵] شخصیت‌هایی چون سید علی خامنه‌ای، سید علی سیستانی، حسین وحید خراسانی، ناصر مکارم شیرازی، محمد فاضل لنکرانی و برخی دیگر از فقیهان شیعه و رجال سیاسی طی نامه‌هایی درگذشت وی را تسلیت گفتند.[۶]
تحصیل و تدریس
فلسفی تحصیلات مقدماتی و دروس سطح حوزه و همچنین دوسال درس خارج را تا سال ۱۳۲۱ش نزد پدر و برادر خود و چند استاد دیگر گذراند.[۷] فلسفی در سن ۲۲ سالگی برای تکمیل دروس حوزوی به نجف رفت.[۸] او در نجف، در درس سید عبدالهادی شیرازی، سید محمود حسینی شاهرودی و شیخ کاظم شیرازی و سید ابوالحسن اصفهانی[۹] شرکت کرد و سرانجام درس شیخ محمدعلی کاظمینی را برگزید.[۱۰] فلسفی بعد از درگذشت کاظمینی، به درس سید ابوالقاسم خویی رفت و تا پایان اقامت در نجف در این درس شرکت می‌کرد.[۱۱]
بنابر نامه‌ای که از طرف موسسه خیریه امام خویی در لندن به‌مناسبت درگذشت علی فلسفی منتشر شده، تنها سه نفر توانستند از آیت‌الله خویی اجازه اجتهاد کتبی داشته باشند،[۱۲] که فلسفی اولین آنها بود.[۱۳] وی در طول دوره تحصیل در تهران و نجف دروس خود را با شیخ ابوالقاسم تهرانی معروف به گرجی مباحثه می‌کرد.[۱۴] بعد از مراجعت گرجی به ایران با حسین وحید خراسانی، سید تقی قمی و شیخ علی‌اصغر شاهرودی مباحثات خود را پی‌گرفت.[۱۵] به‌باور برخی مدرسان حوزه نجف، تدریس او از پررونق‌ترین دروس نجف بود و شاگردان زیادی تربیت کرد. محمداسحاق فیاض، آصف محسنی و علی دوانی، کتاب کفایة الاصول را نزد او آموختند.[۱۶] فلسفی در جلسه علمی شبانه آیت الله خویی که در آن بر کتاب عروة الوثقی سید محمدکاظم یزدی و کتاب وسیلة النجاة، سید ابوالحسن اصفهانی حاشیه زده می‌شد و به جلسه استفتاء شهرت داشت، شرکت می‌جست و از اصحاب استفتاء آیت الله خویی بود.[۱۷]
فلسفی در سال ۱۳۴۰ش به تهران سفر کرد. این سفر که مصادف با وفات شیخ علی‌اکبر برهان، امام جماعت مسجد لرزاده شد درخواست مردم تهران از او برای قبول امامت جماعت این مسجد را در پی داشت.[۱۸] وی بعد از مراجعت به نجف، به‌دلیل ارسال نامه‌های متعدد اهالی مسجد و موافقت آیت‌الله خویی به تهران بازگشت و مدت ۸ سال امامت جماعت این مسجد را به عهده گرفت.[۱۹] او در تهران به تدریس دروس حوزوی اعم از دروس ادبیات عرب[۲۰] و کتاب‌های مکاسب و کفایة الاصول و تدریس خارج عروة الوثقی پرداخت.[۲۱]
اقامت در مشهد
علی فلسفی در سال ۱۳۴۸ش برای زیارت امام رضا(ع) به مشهد رفت و با درخواست سید محمدهادی میلانی، زعیم حوزه مشهد، در آن شهر ساکن شد.[۲۲] در آن زمان، حسین وحید خراسانی از شاگردان آیت‌الله خویی، مدرس درس خارج حوزه علمیه مشهد بود و قصد مهاجرت به قم داشت؛ لذا سید محمدهادی میلانی تصمیم گرفت با دعوت علی فلسفی خلأ به‌وجودآمده را جبران کند.[۲۳] او پس از مهاجرت به مشهد، مشغول به تدریس دروس سطح و خارج اصول فقه شد[۲۴] و تا زمان وفات سید محمدهادی میلانی (۱۳۵۴ش) به‌جهت احترام به او از ارائه درس خارج فقه خودداری کرد.[۲۵] از شاگردان وی در مشهد، سید احمد علم‌الهدی، محمد مروارید و ابراهیم سیبویه را می‌توان نام برد.[۲۶]
فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی
میرزا علی فلسفی علاوه بر فعالیت‌های علمی، در فعالیت‌های خیریه و سیاسی و اجتماعی نیز مشارکت داشت:
- امام جماعت مسجد لرزاده و فعالیت‌هایی علیه شاه در این مسجد بنابر گزارش ساواک در تهران (۱۳۴۰ش-۱۳۴۸ش)[۲۷]
- تاسیس صندوق قرض‌الحسنه ذخیره جاوید در تهران. (۱۳۴۶ش).[۲۸]
- امامت جماعت مسجد بنّاها و مسجد موسی بن جعفر (علیهماالسلام) در شهر مشهد و فعالیت‌های سیاسی علیه شاه به گزارش ۴۹ سند از ساواک در این مسجد.[۲۹]
- برپایی درس اخلاق برای عموم
- استقبال از امام خمینی، به همراه گروهی از علمای مشهد، از جمله میرزا حسنعلی مروارید و سید عزالدین حسینی زنجانی. (۱۳۵۷ش).[۳۰]
- ورود به مجلس خبرگان قانون اساسی به عنوان نماینده مردم مشهد. (۱۳۵۸ش).[۳۱]
- تعطیل‌کردن تدریس، صادر کردن اعلامیه، امضا و موافقت با بیانیه‌هایی که قبل از انقلاب صادر می‌شد.[۳۲]
پانویس
- ↑ احمدی، «فقیه پارسا» سایت فرهیختگان تمدن شیعی، ص۲۶.
- ↑ سایت شورای عالی حوزه علمیه خراسان.
- ↑ مازاریان، «بر کرانه دنیا»، ص۵۶.
- ↑ «معرفی کتاب المستفاد فی الاصول»، سایت خانه کتاب.
- ↑ احمدی، «فقیه پارسا» سایت فرهیختگان تمدن شیعی.
- ↑ «پیام‌های تسلیت در پی درگذشت میرزا علی فلسفی»، سایت درر.
- ↑ احمدی، «فقیه پارسا» سایت فرهیختگان تمدن شیعی.
- ↑ عباس‌زاده پهلوان، «مسافر نجف»، ص۲۶.
- ↑ سایت شورای عالی حوزه علمیه خراسان
- ↑ عباس‌زاده پهلوان، «مسافر نجف»، ص۲۹.
- ↑ عباس‌زاده پهلوان، «مسافر نجف»، ص۲۷.
- ↑ «بیانیه موسسه امام خویی در لندن»، سایت درر.
- ↑ ملایی، «بر کرسی تعلیم»، ص۳۳.
- ↑ نریمانی، «تکاپوی دانش در تهران»، ص۱۶.
- ↑ عباس‌زاده پهلوان، «مسافر نجف»، ص۲۷.
- ↑ ملایی، «بر کرسی تعلیم»، ص۳۵.
- ↑ سایت شورای عالی حوزه علمیه خراسان
- ↑ «بازگشت به ایران»، سایت درر.
- ↑ «بازگشت به ایران»، سایت درر.
- ↑ «بازگشت به ایران»، سایت درر.
- ↑ ملایی، «بر کرسی تعلیم»، ص۳۵.
- ↑ ملایی، «بر کرسی تعلیم»، ص۳۵.
- ↑ «هجرت به مشهد» سایت درر.
- ↑ ملایی، «بر کرسی تعلیم»، ص۳۶ و ۳۷.
- ↑ مصاحبه با استاد کافی، خبر گزاری مهر.
- ↑ احمدی، «فقیه پارسا»، سایت فرهیختگان تمدن شیعی.
- ↑ احمدی، «فقیه پارسا»، سایت فرهیختگان تمدن شیعی.
- ↑ ولیان‌پور، «پیشگام هدایت»، ص۴۷.
- ↑ ولیان‌پور، «پیشگام هدایت»، ص۴۸.
- ↑ «فعالیت‌های اجتماعی میرزا علی فلسفی»، سایت درر.
- ↑ مازاریان، «بر کرانه دنیا»، ص۵۶.
- ↑ روح‌بخش، «جلوه دیانت در سیاست»، ص۵۹.
منابع
- عباس‌زاده‌ی‌پهلوان، محمد، «مسافر نجف»، فصلنامه جستار، دوره ۴، شماره ۱۱ و ۱۲، ۱۳۸۵ش.
- ملایی، محمدرضا، «بر کرسی تعلیم»، فصلنامه جستار، دوره ۴، شماره ۱۱ و ۱۲، ۱۳۸۵ش.
- نریمانی، سید مهدی، «تکاپوی دانش در تهران»، فصلنامه جستار، دوره ۴، شماره ۱۱ و ۱۲، ۱۳۸۵ش.
- ولیان‌پور، مرتضی، «پیشگام هدایت»، فصلنامه جستار، دوره ۴، شماره ۱۱ و ۱۲، ۱۳۸۵ش.
- مازاریان، علیرضا، «بر کرانه دنیا»، فصلنامه جستار، دوره ۴، شماره ۱۱ و ۱۲، ۱۳۸۵ش.
- روح‌بخش، سید مهدی، «جلوه دیانت در سیاست»، فصلنامه جستار، دوره ۴، شماره ۱۱ و ۱۲، ۱۳۸۵ش.
- احمدی، علی، «فقیه پارسا»، سایت فرهیختگان تمدن شیعی، تاریخ درج مطلب: ۱۲ مهر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۱ش.
- کافی، محسن، «مصاحبه تلویزیونی شبکه قرآن»، سایت خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۲ تیر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۱ش.
- «فقیه پارسا، زندگی‌نامه آیت الله میرزا علی فلسفی»، سایت درر، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۱ش.
- «معرفی کتاب المستفاد فی الاصول»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۱ش.
- میرزا علی فلسفی، سایت شورای عالی حوزه علمیه خراسان، تاریخ بازدید: ۵ دی ۱۴۰۱ش.
| استادان |  | |
|---|---|---|
| شاگردان | سید علی حسینی سیستانی • میرزا علی فلسفی • محمد اسحاق فیاض • ابوالقاسم گرجی • سید علی هاشمی شاهرودی • میرزا جواد تبریزی • سید تقی طباطبایی قمی • سید محمد روحانی • سید محمدصادق روحانی • حسین وحید خراسانی • سید محمدباقر صدر • سید محمدحسین فضل‌الله • احمد وائلی • محمدتقی جعفری • سید جعفر شهیدی • موسی شبیری زنجانی • | |
| کتاب‌ها | ||
| مؤسسات | ||
| مرتبط | ||