جنبش جهاد اسلامی فلسطین
 آرم جنبش جهاد اسلامی فلسطین | |
| نام | حَرِکَة الجِهاد الاسلامی فی فلسطین |
|---|---|
| رهبر(ان) | فتحی شقاقی • رمضان عبدالله • زیاد نخاله |
| رهبر فعلی | زیاد نخاله |
| بنیانگذار(ان) | فتحی شقاقی |
| شخصیت‌های برجسته | عبدالعزیز عوده • اکرم العجوری • نافذ عزام |
| آرمان | مقابله مسلحانه با اسرائیل، آزادسازی تمامی سرزمین‌های اشغالی، تشکیل دولت فلسطینی |
| مذهب | سنی |
| وبگاه | https://jehad.ps |
| کشور | فلسطین |
جنبش جهاد اسلامی فلسطین (به عربی: حَرِکَة الجِهاد الاسلامی فی فلسطین) از جنبش‌های مقاومت در فلسطین است که با تأثیر از اندیشه‌های امام خمینی، تنها راه آزادی کامل سرزمین‌های فلسطین را مقاومت در برابر اشغالگری اسرائیل می‌داند. اصول اساسی این جنبش اعتقاد به آموزه‌های دین اسلام و حرمت به رسمیت شناختن اسرائیل است.
جنبش جهاد اسلامی توسط فتحی شقاقی در سال ۱۹۸۱م در غزه تأسیس شد. شاخه نظامی آن نیز عملیات‌های متعددی علیه اسرائیل انجام داده و اسرائیل هم تعدادی از فرماندهان آن را ترور کرده است. دبیرکل این جنبش، زیاد نَخاله است. پیش از او، رمضان عبدالله و قبل از عبدالله، فتحی شقاقی این مسئولیت را برعهده داشتند. برخی از کشورها همچون آمریکا و انگلیس و همچنین اتحادیه اروپا این جنبش را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داده‌اند.
معرفی و تأسیس
جنبش جهاد اسلامی، از مهمترین جنبش‌های مقاومت فلسطین به‌شمار می‌رود که تنها راه آزادی قدس را مقاومت می‌داند[۱] و مخالف توافق با اسرائیل است.[۲] این جنبش نسبت به جنبش حماس و فتح، از پشتوانه اجتماعی کمتری برخوردار است.[۳] حضور نظامی جهاد اسلامی در کرانه باختری، یکی از نقاط قوت آن به‌شمار می‌رود.[۴] به‌گفته برخی رسانه‌های اروپایی، این سازمان از ساختاری مخفی و منظم تشکیل شده است.[۵]
مخالفت با پیمان اسلو (۲۰۰۳م)، تحریم انتخابات مجلس قانون‌گذاری (۲۰۰۶م)، مخالفت با معاهده صلح مصر در سال ۲۰۱۴م و اقدام برای رفع تنش بین حماس و دولت مصر (۲۰۱۴م) از مهمترین اقدامات سیاسی جنبش جهاد اسلامی است.[۶]
جنبش جهاد اسلامی در سال ۱۹۸۱م توسط فَتحی شَقاقی، پزشک فلسطینی[۷] با همکاری افرادی همچون عَبدُالعزیز عَوده، رمضان عبدالله و نافِذ عَزّام در شهر غزه تأسیس شد.[۸] اعضای این جنبش در سال ۱۹۸۷م به لبنان تبعید شدند و در آنجا با حزب‌الله لبنان ارتباط برقرار کردند و توسط نیروهای سپاه پاسداران آموزش دیدند.[۹] مقر رسمی این جنبش در سال ۱۹۸۹م، به دمشق منتقل شد[۱۰]
فتحی شقاقی دبیرکل جنبش جهاد اسلامی در سال ۱۹۹۵م به‌دست موساد ترور شد و رمضان عبدالله شَلَح (درگذشت: ۲۰۲۰م) جانشین وی گردید. رمضان عبدالله نقش مؤثری در پویایی سیاسی این جنبش ایفا کرد. در پی بیماری رمضان عبدالله، زیاد نَخاله در سال ۲۰۱۸م به دبیرکلی این جنبش منصوب شد.[۱۱]
اصول و اهداف
جنبش جهاد اسلامی، اصولی برای خود تعریف کرده که طبق آن، دین اسلام مبنای اعتقادات و اقدامات این جنبش است. طبق این اصول، تمامی سرزمین فلسطین، سرزمین اسلامی و عربی است و به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی در این سرزمین، حرام و حضور اسرائیل در فلسطین، به‌معنای سیطره و تجزیه سرزمین اسلامی است.[۱۲] همچنین هر اقدامی که در راستای رسمیت دادن به رژیم صهیونیستی باشد، غیرقابل پذیرش عنوان شده است.[۱۳]
جنبش جهاد اسلامی فلسطین، هدف اصلی خود را آزادی کامل فلسطین، نابودی رژیم صهیونیستی و برقراری حکومت اسلامی عنوان کرده است. اهداف دیگر این جنبش عبارتند از:
- آماده‌سازی مردم فلسطین برای جهاد نظامی و سیاسی
- ساماندهی مسلمانان دنیا و ترغیب آنها به انجام وظیفه خود در قبال فلسطین
- تلاش برای یکپارچه ساختن اقدامات اسلامی در رابطه با فلسطین
- مستحکم ساختن روابط با جنبش‌های اسلامی و آزادی‌بخش
- دعوت به اسلام و تبلیغ آموزه‌های آن.[۱۴]
جنبش جهاد اسلامی با جنبش حماس همکاری سیاسی و نظامی دارد.[۱۵] اما روابط آن با سازمان آزادی‌بخش فلسطین به‌دلیل رویکرد سکولار این سازمان و تمایل به سازش با اسرائیل و به رسمیت شناختن آن، مناسب نیست.[۱۶]
مقاومت علیه اشغالگری
گردان‌های قدس (به عربی: سرایا القدس)، شاخه نظامی و امنیتی جنبش جهاد اسلامی، در نیمه دوم دهه هشتاد قرن بیست میلادی تأسیس شد. پیش از این، نیروهای مجاهد اسلامی و پیشتر کتائب سیف‌الاسلام نامیده می‌شد.[۱۷] گردان‌های قدس، بزرگترین نیروی نظامی غزه بعد از شاخه نظامی حماس به‌شمار می‌رود.[۱۸]
اسرائیل برخی از فرماندهان جهاد اسلامی را ترور کرده است از جمله: فتحی شقاقی (۱۹۹۵م)، عِصام بَراهَمه (۱۹۹۲م)، هانی عابد (۱۹۹۴م)، محمود الخَواجه (۱۹۹۵م)، محمود طوالِبه (۲۰۰۲م)، محمود الزَمطه (۲۰۰۳م)، بشیر الدَبِش (۲۰۰۴م)، خالد الدَحْدوح (۲۰۰۶م)، دانیال منصور (۲۰۱۴م)[۱۹] و حسام ابوهَربید (۲۰۲۱) فرمانده شاخه نظامی گردان‌های قدس.[۲۰]
عملیات‌ها
شاخه نظامی جهاد اسلامی، عملیات متعددی علیه اشغالگری اسرائیل انجام داده است؛ مانند بیت لید، دیزِنگوف، کَفَر داروم، نِتساریم، شرق جبالیا، مُوراج[۲۱] و بشائر الانتصار.[۲۲]
انتفاضه ۱۹۸۷ فلسطین
جنبش جهاد اسلامی در انتفاضه اول فلسطین (۱۹۸۷م) نقش مؤثری داشته است. سخنرانی‌های عبدالعزیز عوده در مسجد عزالدین قسام، از عوامل مهم شروع این انتفاضه است.[۲۳] اسرائیل در انتفاضه دوم (۲۰۰۰م)، رمضان عبدالله را مسؤول اصلی بسیاری از علمیات‌های ضدّاسرائیلی معرفی کرد.[۲۴] مشارکت نیروهای نظامی جهاد اسلامی در این انتفاضه، علت ترور تعدادی از فرماندهان شاخه نظامی این جنبش توسط اسرائیل عنوان شده است.[۲۵]
مشارکت در عملیات طوفان الاقصی
به‌گفته برخی رسانه‌های اروپایی جنبش جهاد اسلامی در عملیات طوفان الاقصی (۲۰۲۳م) که منجر به کشته‌شدن ۱۴۰۰ اسرائیلی و به اسارت درآمدن چند صد اسرائیلی دیگر گردید،[۲۶] مشارکت داشته است.[۲۷] این جنبش اعلام کرد بیش از ۳۰ اسیر اسرائیلی در اختیار دارد که تنها از راه مبادله، آنها را تحویل خواهد داد.[۲۸]
برخی از کشورها همچون آمریکا، انگلیس، کانادا و ژاپن و نیز اتحادیه اروپا جنبش جهاد اسلامی را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داده‌اند.[۲۹]
تأثیرپذیری از انقلاب اسلامی ایران
جنبش جهاد اسلامی از ابتدای تأسیس، متأثر از تفکرات انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی بود.[۳۰] طبق این تفکر، تنها اسلام و آموزه‌های آن مبنای جهاد و مبارزه و وحدت قرار دارد.[۳۱] فتحی شقاقی، پیش از تأسیس این جنبش، کتابی با عنوان «الخمینی الحل الاسلامی و البدیل» (خمینی راه‌حل اسلامی و جایگزین) را منتشر ساخت که منجر به بازداشت او توسط دولت مصر شد.[۳۲] وی اندیشه و انقلاب امام خمینی را بهترین جایگزین برای روش‌های دیگر برای رسیدن به اهداف جهان اسلام خصوصا آزادی فلسطین اعلام کرد.[۳۳]
جهاد اسلامی به‌دلیل حمایت این جنبش از امام خمینی و تفکر او و تأکید بر وحدت شیعه و سنی، متهم به شیعه بودن گردیده است.[۳۴] جهاد اسلامی برای تکذیب این ادعا، بر پای‌بندی این جنبش به اصول مذهب اهل‌سنت تأکید کرد.[۳۵]
به گفته خالد البطش، عضو دفتر سیاسی جنبش جهاد اسلامی، ایران بزرگترین حامی این جنبش و مقاومت فلسطین است.[۳۶] وی کمک‌های ایران به این جنبش را در زمینه‌های سیاسی، مالی، تسلیحاتی و آموزش نظامی برشمرده است.[۳۷] به نوشته مرکز مطالعات سیاسی عربی، این جنبش در جنگ داخلی سوریه (آغاز: ۲۰۱۱م) و حمله ائتلاف عربی به جنبش انصارالله یمن (آغاز: ۲۰۱۵م) بی‌طرف ماند که برای مدتی موجب سردی روابط آن با ایران شد.[۳۸]
شبکه تلویزیونی
شبکه ماهواره‌ای فلسطین الیوم وابسته به جنبش جهاد اسلامی است. دفتر اصلی این شبکه در بیروت قرار دارد. ارتش اسرائیل در سال ۲۰۱۶م پخش این شبکه را در سرزمین‌های اشغالی ممنوع کرد و دفاتر آن در کرانه باختری را بست.[۳۹]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ «حدث الساعة.. معلومات تهمک معرفتها عن الجهاد الإسلامی التی أنجبت أسری عملیة جلبوع»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.
- ↑ «نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة»، وبگاه عربی پست.
- ↑ «نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة»، وبگاه عربی پست.
- ↑ «نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة»، وبگاه عربی پست.
- ↑ «رویکرد جهاد اسلامی فلسطین در مبارزه با اسرائیل و تفاوت‌هایش با حماس در چیست؟»، وبگاه یورونیوز.
- ↑ «حرکة الجهاد الإسلامی»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.
- ↑ «نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة»، وبگاه عربی پست.
- ↑ «تاریخ حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین موضوعًا لمحاضرة وحدة الدراسات الاستراتیجیة»، وبگاه مرکز عربی پژوهش‌ها و مطالعات سیاسی.
- ↑ «ما هی حرکة "الجهاد الإسلامی" التی تتهمها إسرائیل بقصف المستشفی المعمدانی فی غزة؟»، وبگاه فرانس۲۴.
- ↑ «ما هی حرکة "الجهاد الإسلامی" التی تتهمها إسرائیل بقصف المستشفی المعمدانی فی غزة؟»، وبگاه فرانس۲۴.
- ↑ «نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة»، وبگاه عربی پست.
- ↑ «نبذة عن حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.
- ↑ «نبذة عن حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.
- ↑ «نبذة عن حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.
- ↑ «ما هی حرکة الجهاد الإسلامی وما علاقتها بحماس؟»، وبگاه الحره.
- ↑ «رویکرد جهاد اسلامی فلسطین در مبارزه با اسرائیل و تفاوت‌هایش با حماس در چیست؟»، وبگاه یورونیوز.
- ↑ «حدث الساعة.. معلومات تهمک معرفتها عن الجهاد الإسلامی التی أنجبت أسری عملیة جلبوع»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.
- ↑ «إلی جانب کتائب القسام ما هی أبرز الحرکات المسلحة فی غزة»، وبگاه شبکه خبری BBC.
- ↑ «حرکة الجهاد الإسلامی»، وبگاه TRT عربی.
- ↑ «حدث الساعة.. معلومات تهمک معرفتها عن الجهاد الإسلامی التی أنجبت أسری عملیة جلبوع»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.
- ↑ «حدث الساعة.. معلومات تهمک معرفتها عن الجهاد الإسلامی التی أنجبت أسری عملیة جلبوع»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.
- ↑ «نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة»، وبگاه عربی پست.
- ↑ «نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة»، وبگاه عربی پست.
- ↑ «نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة»، وبگاه عربی پست.
- ↑ الشریف، «حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین»، وبگاه مرکز مطالعات فلسطین.
- ↑ «ما هی حرکة "الجهاد الإسلامی" التی تتهمها إسرائیل بقصف المستشفی المعمدانی فی غزة؟»، وبگاه فرانس۲۴.
- ↑ «رویکرد جهاد اسلامی فلسطین در مبارزه با اسرائیل و تفاوت‌هایش با حماس در چیست؟»، وبگاه یورونیوز.
- ↑ «ما هی حرکة "الجهاد الإسلامی" التی تتهمها إسرائیل بقصف المستشفی المعمدانی فی غزة؟»، وبگاه فرانس۲۴.
- ↑ «درباره جهاد اسلامی فلسطین و گردان‌های قدس چه می‌دانیم؟»، وبگاه شبکه خبری یورو نیوز.
- ↑ «حرکة الجهاد الإسلامی»، وبگاه TRT عربی.
- ↑ ابو طه، «تأثیر امام خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین»، پورتال امام خمینی.
- ↑ عرب‌سرخی، «جنبش جهاد اسلامی فلسطین از آغاز تا امروز»، وبگاه جمعیت دفاع از ملت فلسطین.
- ↑ ابو طه، «تأثیر امام خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین»، پورتال امام خمینی.
- ↑ ابو طه، «تأثیر امام خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین»، پورتال امام خمینی.
- ↑ ابو طه، «تأثیر امام خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین»، پورتال امام خمینی.
- ↑ «فی حوار مع الجزیرة نت خالد البطش یوضح مکاسب الجهاد من الحرب ودور حماس والعلاقة مع إیران»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.
- ↑ «فی حوار مع الجزیرة نت خالد البطش یوضح مکاسب الجهاد من الحرب ودور حماس والعلاقة مع إیران»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.
- ↑ «تاریخ حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین موضوعًا لمحاضرة وحدة الدراسات الاستراتیجیة»، وبگاه مرکز عربی پژوهش‌ها و مطالعات سیاسی.
- ↑ «اسرائیل شبکه تلویزیونی فلسطین الیوم را تعطیل کرد»، خبرگزاری آناتولی.
منابع
- «إلی جانب کتائب القسام ما هی أبرز الحرکات المسلحة فی غزة»، وبگاه شبکه خبری BBC، تاریخ درج مطلب: ۱۶ مهر ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آبان ۱۴۰۲ش.
- ابو طه، انور، «تأثیر امام خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین»، پورتال امام خمینی، تاریخ درج مطلب: ۳۰ خرداد ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۱۱ آبان ۱۴۰۲ش.
- «تاریخ حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین موضوعًا لمحاضرة وحدة الدراسات الاستراتیجیة»، وبگاه مرکز عربی پژوهش‌ها و مطالعات سیاسی، تاریخ درج مطلب: ۲۹ شهریور ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۱ آبان ۱۴۰۲ش.
- «حدث الساعة.. معلومات تهمک معرفتها عن الجهاد الإسلامی التی أنجبت أسری عملیة جلبوع»، وبگاه شبکه خبری الجزیره، تاریخ درج مطلب: ۱۷ شهریور ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۹ آبان ۱۴۰۲ش.
- «حرکة الجهاد الإسلامی»، وبگاه TRT عربی، تاریخ درج مطلب: ۲۰ مهر ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آبان ۱۴۰۲ش.
- «حرکة الجهاد الإسلامی»، وبگاه شبکه خبری الجزیره، تاریخ درج مطلب: ۲۳ بهمن ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آبان ۱۴۰۲ش.
- الشریف، ماهر، «حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین»، وبگاه مرکز مطالعات فلسطین، تاریخ درج مطلب: ۲۹ آبان ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ آبان ۱۴۰۲ش.
- «درباره جهاد اسلامی فلسطین و گردان‌های قدس چه می‌دانیم؟»، وبگاه شبکه خبری یورو نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آبان ۱۴۰۲ش.
- «رویکرد جهاد اسلامی فلسطین در مبارزه با اسرائیل و تفاوت‌هایش با حماس در چیست؟»، وبگاه یورونیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۷ مهر ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۱۴ آبان ۱۴۰۲ش.
- عرب‌سرخی، حامد، «جنبش جهاد اسلامی فلسطین از آغاز تا امروز»، وبگاه جمعیت دفاع از ملت فلسطین، تاریخ درج مطلب: ۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آبان ۱۴۰۲ش.
- «فی حوار مع الجزیرة نت خالد البطش یوضح مکاسب الجهاد من الحرب ودور حماس والعلاقة مع إیران»، وبگاه شبکه خبری الجزیره، تاریخ درج مطلب: ۲۲ مرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۹ آبان ۱۴۰۲ش.
- «ما هی حرکة "الجهاد الإسلامی" التی تتهمها إسرائیل بقصف المستشفی المعمدانی فی غزة؟»، وبگاه فرانس۲۴.
- «ما هی حرکة الجهاد الإسلامی وما علاقتها بحماس؟»، وبگاه الحره، تاریخ درج مطلب: ۲۷ مهر ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آبان ۱۴۰۲ش.
- «نبذة عن حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین»، وبگاه شبکه خبری الجزیره، تاریخ درج مطلب: ۲۵ تیر ۱۳۸۴ش، تاریخ بازدید: ۹ آبان ۱۴۰۲ش.
- «نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة»، وبگاه عربی پست، تاریخ درج مطلب: ۱۷ مرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۹ آبان ۱۴۰۲ش.
- «اسرائیل شبکه تلویزیونی فلسطین الیوم را تعطیل کرد»، خبرگزاری آناتولی، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مارس ۲۰۱۶م، تاریخ بازدید: ۲۷ اکتبر ۲۰۲۴م.