ظهور امام زمان
| خداشناسی | |
|---|---|
| توحید | توحید ذاتی • توحید صفاتی • توحید افعالی • توحید عبادی • صفات ذات و صفات فعل |
| فروع | توسل • شفاعت • تبرک |
| عدل (افعال الهی) | |
| حُسن و قُبح • بداء • امر بین الامرین | |
| نبوت | |
| خاتمیت • پیامبر اسلام • اعجاز • عدم تحریف قرآن | |
| امامت | |
| باورها | عصمت • ولایت تكوینی • علم غیب • خلیفة الله • غیبت • مهدویت • انتظار فرج • ظهور • رجعت |
| امامان | |
| معاد | |
| برزخ • معاد جسمانی • حشر • صراط • تطایر کتب • میزان | |
| مسائل برجسته | |
| اهل بیت • چهارده معصوم • تقیه • مرجعیت • ولایت فقیه | |
ظهور به معنای نمایان شدن امام مهدی(عج) پس از غیبت کبرا و پیش از قیام برای برپایی عدل و داد است.
زمان دقیق ظهور مشخص نیست؛ اما گفته شده که پس از فراگیرشدن ظلم در جهان خواهد بود. در روایات، نشانه‌هایی برای ظهور ذکر شده، که به علائم ظهور مشهور است.
محتویات
مفهوم‌شناسی
واژه ظهور از ریشه (ظ ه ر) به معنای آشکار شدن چیز پنهان است[۱] و در اصطلاح به معنای نمایان شدن حضرت مهدی(عج) پس از غیبت کبرا برای برپایی عدل و داد است.[۲] بر اساس این معنا، ظهور با قیام متفاوت و در مرحله‌ای پیش از آن قرار دارد؛ البته در برخی روایات ظهور به معنای قیام نیز به کار رفته است؛ در این صورت قیام و ظهور به یک معنا و در یک زمان و مکان رخ می‌دهد.[۳] در برخی روایات از واژه بعث(برانگیختن)[۴] و امر[۵] برای اشاره به ظهور استفاده شده است.
کلمه ظهور بر مواردی چون آشکار شدن دولت حق[۶]، آشکار شدن امر امامان معصوم، پیروزی امام زمان(عج) و حکومت آن حضرت[۷] نیز به کار رفته است.[۸]
پیشنیه باور به ظهور منجی
موعود باوری به معنای اعتقاد به یک نجات بخش است که در آخرالزمان برای نجات و رهایی انسان‌ها و برقراری صلح و عدالت خواهد آمد. منجی موعود و نجات‌بخش در نزد اقوام و ملل مختلف با آیین‌ها و فرهنگ‌های کاملاً متفاوت، به صورت‌های متنوعی مطرح شده است؛ اما تقریباً همه در این نکته توافق دارند که نجات بخشی خواهد آمد و آنان را از ستم و حاکمان زورگو رها خواهد کرد و جامعه‌ای پر از عدل و داد به وجود خواهد آورد. هندوها انتظارِ دهمین تجلی ویشنو یا کالکی را دارند؛ بودایی‌ها ظهور بودای پنجم را منتظرند؛ یهودیان مسیح (ماشیح) را نجات دهنده می‌دانند؛ مسیحیان، بازگشت عیسی را منتظرند؛ و بالاخره مسلمانان که قائل به ظهور حضرت مهدی(ع) هستند.
جهان در آستانه ظهور
در روایات شیعه، جهان در آستانه ظهور دارای سه ویژگی عمده است:
- ظلم و ستم فراگیر و فتنه‌ای که بر هر خانه‌ای وارد می‌شود.[۹]
- وجود دشمنانی مانند سفیانی و نواصب و دیگرانی که در عراق و دیگر مناطق سرزمین‌های اسلامی مشغول فعالیت علیه شیعه هستند و سپس سوریه را تصرف کرده و حکومت آنجا را می‌گیرند.[۱۰]
- جریان یاران و موالیان امام زمان که در سرزمین‌های اسلامی در تلاشند تا یاد و نام امام زمان در عالم پراکنده شود.[۱۱]
نشانه‌های ظهور
نشانه‌های ظهور دو گونه است؛ حتمی(محتوم)،[۱۲] و غیر حتمی(مشروط یا موقوفه).[۱۳]
نشانه های حتمی
پنج مورد از نشانه‌های حتمی ظهور که در روایات برشمرده شده است:
نشانه‌های غیر حتمی(مشروط)
به جز نشانه‌هایی که صراحتاً در روایات شیعه به حتمی بودن آنها اشاره شده است، بقیه نشانه‌ها از امور موقوفه یا مشروط و غیر حتمی به شمار می‌روند. نشانه‌هایی که بنا بر مشیت و اراده الهی ممکن است تغییر، تبدیل، تقدم یا تأخر داشته باشند؛ مثلاً اگر در حدیث به نزول بلایی(مشروط) اشاره شده باشد، ممکن است با توسل و استغفار مؤمنان و مسلمانان نزول آن به تأخبر بیافتد یا اصلاً چنین بلایی نازل نشود.
برخی از نشانه‌های غیر حتمی:
- اختلاف بنی عباس در ریاست دنیا و زوال حکومت ایشان
- کشته شدن آخرین پادشاه بنی‌عباس به نام عبدالله
- خورشیدگرفتگی در نیمه ماه رمضان، برخلاف عادت
- ماه‌گرفتگی در آغاز یا آخر ماه رمضان، برخلاف عادت
- خروج مردی از قزوین که هم‌نام یکی از پیامبران است و ستم بسیاری به مردم می‌کند
- فرو رفتن بخش غربی مسجد دمشق
- فرو رفتن یکی از روستاهای شام به نام خرشنا در زمین
- ویرانی بصره
- کشتن فردی که علیه سفیانی قیام کرده در پشت کوفه همراه هفتاد نفر از یارانش
- ویران شدن دیوار مسجد کوفه
- به‌اهتزاز درآمدن پرچم‌های سیاه از جانب خراسان. این سپاه در منطقه‌ای نزدیک شیراز با سپاه سفیانی خواهد جنگید و اولین شکست را بر آنان تحمیل خواهد کرد. این پرچم‌ها تا زمانی که به بیت المقدس برسند، پایین آورده نخواهند شد
- طلوع ستاره درخشان در سمت مشرق که مانند ماه می‌درخشد؛ سپس دو جانب آن به قدری خم می‌شود که نزدیک است دو طرف آن به هم برسد
- پدید آمدن سرخی در آسمان که در فضا پراکنده شود
- ویرانی گسترده در شام و عراق
- کشمکش سه گروه در شام (اصهب و ابلق و سفیانی)
- به جنبش در آمدن بیرق‌های قیس از مصر
- برافراشته شدن پرچم‌های سیاه از جانب مشرق به سوی حیره
- طغیان آب فرات، به طوری که در کوچه‌های کوفه سرازیر شود
- خروج دوازده نفر از نژاد ابوطالب که همه آنها خلایق را به اطاعت خویش دعوت می‌کنند
- سوزاندن مردی بلندمقام از شیعیان بنی‌عبّاس بین سرزمین جلولاء (واقع‌در هفت فرسخی خانقین) و سرزمین خانقین
- برخاستن باد سیاهی در بغداد، در آغاز روز
- کم شدن غلاّت و محصولات گیاهی و بروز قحطی
- اختلاف و کشمکش دو صنف از عجم (غیرعرب)، و خونریزی بسیار میانشان
- خرابی شهر ری
- جنگ بین جوانان ارمنی و آذربایجانی
- مسخ شدن گروهی از بدعت‌گذاران به میمون و خوک
- ندای غیرعادی از آسمان بر همه جهان به طوری که هرکسی در هر زبانی باشد آن ندا را به زبان خودش می‌شنود
- در کل ۵ صدا از آسمان شنیده خواهد شد که فقط مورد چهارم (که در ماه رمضان است) حتمی است. ۳ صدای اول در ماه رجب و به این شکل خواهد بود:
- ندای اول: «ألا لعنة الله علی القوم الظالمین»؛ «بدانید لعنت خدا شامل حال جمعیت ظالم و ستمکار می‌شود.»
- ندای دوم: «یا معاشرالمؤمنین أزفة الآزفة؛ «ای گروه مؤمنان! قیامت (ظهور) نزدیک شده‌است.»
- ندای سوم: (که همراه با بدن آشکار و نمایانی است): «ألا إن الله بعث مهدی آل محمد للقضاء علی‌الظالمین»؛ «بدانید که خداوند مهدی آل محمد (ص) را برای اجرای قضای خود بر ستمکاران برانگیخت و فرستاد.»
- صدای چهارم که در ماه رمضان (احتمالاً سحرگاه بیست‌وسوم) است و از طرف جبرئیل خواهد بود، در حمایت از اهل بیت شهادت خواهد داد.
- صدای پنجم که از طرف شیطان است (احتمالاً غروب بیست‌وسوم) به‌طرفداری از سفیانی خواهد بود.
- مردگانی زنده از قبرها بیرون آیند و به دنیا بازگردند و به دید و بازدید با همدیگر بپردازند.[۱۵]
زمان و مکان ظهور
زمان دقیق ظهور حضرت مهدی(عج) معلوم نیست. روایات کسانی را که برای ظهور آن حضرت زمان تعیین می‌کنند، مذمت و لعن شده و دروغگو نامیده‌اند.[۱۶]
اگر ظهور را به معنای قیام بدانیم در پاره‌ای روایات به زمان آن به صورت مختصر اشاره شده است.[۱۷] این روایات قیام آن حضرت را پس از نا امیدی مردم[۱۸] و در آخرالزمان[۱۹] می‌دانند. و در آنها از قیام آن حضرت در سال‌های فرد[۲۰] روز عاشورا[۲۱] نوروز[۲۲] از ایام سال، روز جمعه[۲۳] و شنبه[۲۴] از ایام هفته و پس از نماز عشا[۲۵] از اوقات روز یاد شده است.
محل ظهور
برخی روایات ظهور (به معنای آشکار شدن) را کمی پیش‌تر از قیام حضرت مهدی(عج)، در منطقه ذی طوی، می‌دانند.[۲۶]
حوادث پس از ظهور
امام زمان(عج، پس از ظهور قیام خود را از مکه و کنار خانه کعبه آغاز می‌کند. آن حضرت در کنار کعبه پرچم خود را می‌افرازد و در بین رکن و مقام از یاران خود بیعت می‌گیرد.[۲۷] سپس با جملاتی مانند «انا بقیة الله فی ارضه، و خلیفته و حجته علیکم»، خود را معرفی می‌کند.[۲۸] آنگاه بیعت عمومی می‌گیرد و هنگامی که شمار یارانش به ۱۰،۰۰۰ تن رسید، حرکت خود را به سمت کوفه آغاز می‌کند.[۲۹]
پانویس
- ↑ فراهیدی، العین، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۶۴.
- ↑ سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۱۵۵.
- ↑ صدر، تاریخ ما بعد الظهور، ۱۴۱۲ق، ص۱۹۵.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۱۶۸.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۳۷۸.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۳۳۵.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۱۵۱.
- ↑ سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۱۰۴.
- ↑ سید بن طاووس، الطرائف، ۱۴۰۰ش، ج۱، ص۱۷۷
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۸۶.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱، باب۳۱.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۰۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۲۴۹.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۰۲.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۶۵۰؛ طوسی، الغیبه، ۱۴۲۵ق، ص۲۶۷؛ صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، مکتبة الصدر، ص۴۳۹ و ۴۵۵.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۴۲۹؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ص ۶۵۰؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۱۸۲؛ طوسی، الغیبه، ۱۴۲۵ق، ص۴۴۵.
- ↑ صدر، تاریخ ما بعد الظهور، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۲۰۷؛ کلینی، الکافی، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۳۶۸.
- ↑ صدر، تاریخ ما بعد الظهور، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۲۱۲-۲۱۳.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۱، ص۶۷؛ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۱۸۱.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۱۴۱، ۲۴۷.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۶۲؛ طوسی، الغیبه، ۱۴۲۵ق، ص۴۵۳؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۷۹.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۸۳؛ طوسی، الغیبه، ۱۴۲۵ق، ص۴۵۲؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۷۹.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۲۷۶ ،۳۰۸؛ ج۵۶، ص۹۲، ۱۱۹.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۵۹؛ ج۵۶، ص۲۷.
- ↑ طوسی، الغیبه، ۱۴۲۵ق، ص۴۵۳؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۷۹.
- ↑ سید بن طاووس، الملاحم و الفتن، ۱۴۱۲ق، ص۱۳۷.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۳۱۵.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۸۱؛ طوسی، الغیبه، ۱۴۲۵ق، ص۴۵۴؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۷۹؛ صدر، تاریخ ما بعد الظهور، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۲۱۲-۲۲۴.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۹۳.
- ↑ محمدی ری شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۸، ص۲۰۱.
منابع
- سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت حضرت مهدی (عج)، قم، بنیاد فرهنگی مهدی موعود، ۱۳۸۹ش.
- سید بن طاووس، علی بن موسی، الملاحم و الفتن، قم، نشر صاحب الأمر، ۱۴۱۶ق.
- سید بن طاووس، علی بن موسی، قم، مطبعة خیام، ۱۴۰۰ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ق.
- صافی گلپایگانی، لطف‌الله، منتخب‌الاثر فی‌الامام‌الثانی عشر علیه‌السلم، تهران، مکتبة الصدر، بی‌تا.
- صدر، سید محمد، تاریخ ما بعد الظهور، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۱۲ق.
- طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، مصحح: عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، قم، دارالمعارف الإسلامیة، ۱۴۲۵ق.
- فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، بیروت، دارالهجره، ۱۴۰۹ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، انتشارات اسلامیه، ۱۳۶۲ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، مصحح: جمعی از محققان، دارإحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ق.
- محمدی ری شهری، محمد، و دیگران، دانشنامه امام مهدی(ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، قم، دار الحدیث، ۱۳۹۳ش.
- مفید، محمد بن محمد،الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
- نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، تهران، نشر صدوق، ۱۳۹۷ق.
پیوند به بیرون
- معیارهای تطبیق نشانه‌های ظهور خبرگزاری ابنا
