کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (کتاب)

کتاب کشف الغطاء

کَشفُ الغِطاء عَن مُبهَماتِ الشّریعَةِ الغَرّاء کتابی فقهی و به زبان عربی تألیف عالم شیعه قرن سیزدهم شیخ جعفر کاشف الغطاء (متوفای ۱۲۲۷ق) است. وی این کتاب را در سه بخش اصول عقاید، اصول فقه و ابواب فقهی تألیف کرده است. این اثر دارای شهرت و امتیازات ویژه‌ای است به گونه‌ای که مؤلف آن به کاشف الغطاء مشهور گردید.

درباره مؤلف

مقالهٔ اصلی: جعفر کاشف الغطاء

جعفربن خضر بن یحی جناجی حلّی نجفی ملقب به کاشف الغطاء(۱۱۵۶-۱۲۲۷ق)، بنیانگذار آل کاشف الغطاء و از مراجع تقلید شیعه در قرن سیزدهم قمری. شیخ جعفر پس از استادش علامه بحرالعلوم، مرجعیت شیعیان را بر عهده گرفت. او همچون استاد دیگرش وحید بهبهانی به مبارزه با اخباریان پرداخت. و آثاری در ردّ آرای آنان نگاشت.

انگیزه تألیف

مؤلف در مقدمه کتاب می‌نویسد:

بعد از تالیف یک رساله مختصر در احکام دین، برای مراجعه استفاده عموم مکلفین و مقلدین تصمیم به نوشتن کتابی حاوی فروع فقهی که مورد مراجعه علمای بزرگ و فضلا و محصلین باشد گرفتم.

محتوای کتاب

مؤلف، کتاب را در با شیوه و سبک خاصی طراحی نموده و آن را در سه فن مطرح کرده است. در فن اول، اصول عقاید و در فن دوم، اصول فقه را بطور مشروح مورد بحث قرار داده و سپس وارد عناوین فقهی شده و باب‌هایی مانند طهارت، نماز، قرآن، ذکر، دعا، روزه، اعتکاف، زکات، خمس، وقف، جهاد و حج را بطور مفصل و بصورت استدلالی آورده است.

جایگاه کتاب

این اثر، یکی از بهترین و برترین کتاب‌های شیعه در حوزه عقاید، فقه و اصول شمرده می‌شود که مرحوم کاشف الغطاء در آن به اثبات حقانیت شیعه اثناعشری می‌پردازد. کشف الغطاء، بیانگر تسلط فوق العاده مولف است چنان‌که از خود وی نقل شده که گفته: «پرده از رخ عروس فقاهت، جز من و شهید اول و فرزندم موسی بر نکشید.»

همچنین نقل گردیده که به صاحب جواهر گفته شده از چه رو به شرح کشف الغطاء نمی‌پردازی و حق استادت را ادا نمی‌نمایی؟ و وی در پاسخ گفته است: «کتاب استادم بسیار عمیق است و من از شرح آن عاجزم.»

امتیازات

اولین امتیاز کشف الغطاء از حیث سبک تألیف است. این اثر مشتمل بر اصول اعتقادیست که با دلیل و برهان و بصورت مختصر درباره مواردی مانند توحید، عدل، نبوت و معاد سخن گفته و درباره مسائلی چون ولایت و امامت به تفصیل بحث کرده است. او در این بخش، بیش از ۵۰ روایت نظیر احادیث ثقلین، منزلت، رایت، خاصف النعل، مؤاخات و طیر مشوی را از شیعه و اهل سنت آورده است.

دیگر امتیاز کتاب، استفاده از مسائل دقیق اصولی است. وی در فن دوم ۵۶ مسأله از مباحث مشترک بین اصول و فقه را آورده که برای استنباط احکام شرعی راهگشاست. مؤلف همچنین در این بخش مسلک اخباری را تضعیف نموده است.

نسخه‌ها و چاپ‌ها

• نسخه خطی در کتابخانه مسجد اعظم
• نسخه خطی در کتابخانه رضوی در مشهد
• نسخه خطی دیگری در کتابخانه رضوی در مشهد.

این کتاب دارای تحقیق و چاپ‌های مختلفی است که یکی از آن‌ها در مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم چاپ و منتشر شده است.

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

• کاشف الغطاء، جعفر، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۲۲ق.
• انصاری، محمد رضا، سیمای قرآن در کشف الغطاء، پیام قرآن، بهار ۱۳۷۳ - شماره ۲.