آیه ۱۰۴ سوره کهف

از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از کهف ۱۰۴)
آیه ۱۰۴ سوره کهف
مشخصات آیه
جزء۱۶
اطلاعات محتوایی
دربارهمعرفی زیانکارترین مردم از نظر اعمال


آیه ۱۰۴ سوره کهف زیانکارترین مردم از نظر اعمال را افرادی می‌داند[۱] که تلاش‌هایشان در زندگی دنیا نابود شده، اما گمان می‏‌کنند کار نیک انجام می‏‌دهند.[۲]

آیه ۱۰۳ سوره کهف این پرسش را مطرح می‌کند که «آیا شما را از زیانکارترین مردم آگاه گردانم؟»[۳] و آیه بعد (۱۰۴ کهف) به معرفی این افراد می‌پردازد.[۴] در ابتدایِ توصیف زیانکاران می‌گوید: «کوشش‌شان در زندگی دنیا به هدر رفته است».[۵] این بخش چنین معنا شده که همه اعمال حتی کارهای نیک و مفید آن‌ها[۶] نیز باطل شده و ثمره‌ای برای آن‌ها ندارد.[۷] فیض کاشانی، عالم و مفسر شیعه، علت بی‌ثمر بودنِ اعمال آنان را کُفر دانسته است.[۸] برخی مفسران نیز آورده‌اند که هدف این نوع افراد خداوند نبوده و به همین جهت در آخرت ثمره‌ای از اعمال نیک خود نمی‌بینند.[۹]

آیه ۱۰۴ سوره کهف، زیانکارترین بودن را با این توصیف تکمیل می‌کند[۱۰] که آنان خبر از باطل بودن اعمال خود نداشته و گمان می‌کنند کار خوب انجام می‌دهند.[۱۱] آنان اعتقاد دارند که بر حق هستند، عُجب آن‌ها را فرا گرفته و به همین جهت گمان می‌کنند کار درست را انجام می‌دهند.[۱۲] اعمال درست این افراد به‌جهت کفر مورد قبول واقع نمی‌شود.[۱۳] مکارم شیرازی، عالم و مفسر شیعه، زیانِ بیشتر این افراد را چنین تشریح می‌کند که نه‌تنها از کوشش‌های خود نتیجه‌ای نگرفته‌اند، بلکه از زیانی که به آن‌ها رسیده عبرت نیز نمی‌گیرند و این اشتباه را بارها تکرار می‌کنند.[۱۴]

مصادیق متعددی برای آیه ۱۰۴ سوره کهف ذکر شده است؛ در روایتی از امام باقر(ع) عالمان و راهبانِ مسیحی، پیروانِ هوای نفس و اهل بدعت از مصادیق این آیه شمرده شده‌اند.[۱۵] در روایتی از امام علی(ع) اهل کتابی که کفر ورزیده و در دینشان بدعت ایجاد کردند از مصادیق آیه شمرده شده و امام در انتها خاطر نشان کرده بعید نیست خوارج نیز از مصادیق این آیه باشند.[۱۶] افرادی که از روی دشمنی، امامت و فضل امامان شیعه را انکار کنند[۱۷] و افرادی که حج را به تأخیر بیندازند را از دیگر مصادیق آیه برشمرده‌اند.[۱۸]

﴿الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا ۝١٠٤ [کهف:104]
﴿[آنان] کسانی‌اند که کوشش‌شان در زندگی دنیا به هدر رفته و خود می‌پندارند که کار خوب انجام می‌دهند ۝١٠٤


پانویس

  1. جعفری، کوثر، ۱۳۷۶ش، ج۶، ص۴۷۸.
  2. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۵۵۹.
  3. سوره کهف، آیه ۱۰۳.
  4. مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۵، ص۱۶۳.
  5. سوره کهف، آیه ۱۰۴.
  6. قرشی، تفسیر أحسن الحدیث، ۱۳۷۷ش، ج۶، ص۲۸۲.
  7. طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۷۶۷.
  8. فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۶۷.
  9. قرشی، تفسیر أحسن الحدیث، ۱۳۷۷ش، ج۶، ص۲۸۲.
  10. طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۳۹۹.
  11. طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۷۶۷.
  12. فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۶۷.
  13. فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۱، ص۵۰۱.
  14. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۵۶۰.
  15. قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۴۶.
  16. عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۳۵۲.
  17. نعمانی، الغیبة، ۱۳۹۷ق، ص۲۹.
  18. قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۳ش، ج۷، ص۲۳۱.

منابع

  • جعفری، یعقوب، کوثر، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.
  • طباطبائی، سید محمدحسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، ۱۴۱۷ق.
  • طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه محمدجواد بلاغی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
  • عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق و مصحح هاشم رسولی محلاتی، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، ۱۳۸۰ق.
  • فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
  • فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق حسین اعلمی، تهران، انتشارات الصدر، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق.
  • قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، چاپ یازدهم، ۱۳۸۳ش.
  • قرشی، سید علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، بنیاد بعثت، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۷ش.
  • قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق و مصحح سید طیب موسوی جزائری،‏ قم، دارالکتاب، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.
  • مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
  • مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
  • نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، محقق و مصحح: علی‌اکبر غفاری، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۹۷ق.