سال ۱۵۰ هجری قمری یکصد و پنجاهمین سال از سالشمار هجری قمری و مصادف با امامت امام کاظم(ع) و زندگانی امام رضا(ع) است.
 سال ۱۵۱ هجری قمری سال ۱۴۹ هجری قمری  | |
| امامت | |
|---|---|
| امام کاظم(ع) (دوره امامت: ۳۵ سال از ۱۴۸ق تا ۱۸۳ق) | |
| حکومت‌های سرزمین‌های اسلامی | |
| عباسیان در عراق | منصور عباسی |
| امویان در اسپانیا | عبدالرحمن الداخل |
| باوندیان بر بلندی‌های طبرستان | سرخاب دوّم ابن مهر مردان |
| تولدها | |
| بِشر حافی | |
| وفات‌ها / شهادت‌ها | |
| ابوحمزه ثمالی | |
| برید بن معاویه عجلی | |
| محمد بن مسلم ثقفی کوفی | |
| یحیی بن ابی القاسم اسدی | |
در این سال، منصور عباسی از سلسله عباسیان بر عراق، و عبدالرحمن الداخل از دودمان امویان، بر اسپانیا حکومت می‌کردند.
از نیمه قرن دوم قمری (حدود ۱۵۰ق) دوره نهضت ترجمه در جهان اسلام آغاز شد.
روز نخست این سال، یعنی جمعه ۱ محرم، مصادف است با ۲۱ بهمن سال ۱۴۵ هجری شمسی و ۲۰ فوریه سال ۷۶۷ میلادی. روز پایانی سال، یعنی دوشنبه ۲۹ ذی‌الحجه، مصادف است با ۸ بهمن سال ۱۴۶ هجری شمسی و ۲۹ ژانویه سال ۷۶۸ میلادی.[۱]
امامت
سال ۱۵۰ق، با سال‌های ۱۴۴ و ۱۴۵ هجری شمسی مطابق است.[۲] این سال یکی از سال‌های امامت ۳۵ سالهٔ امام کاظم(ع)، امام هفتم شیعیان بود.[۳] امام کاظم(ع) در این دوران در مدینه ساکن بود[۴] و تقریباً دو سال از شهادت پدرش امام صادق(ع) (۸۳-۱۴۸ق) و آغاز امامت او گذشته بود.[۵] در این سال فرزند او علی، معروف به امام رضا(ع)، در حدود دو سال داشت.[۶]
حکومت‌ها
در سال ۱۵۰ق، منصور عباسی (حکومت ۱۳۶-۱۵۸ق)، خلیفه دوم از سلسله عباسیان، بر عراق به پایتختی بغداد حکومت می‌کرد.[۷] گستره حکومت او در این دوران شامل مدینه،[۸] مکه[۹] و مصر[۱۰] نیز می‌شد. اغلب بن سالم نیای اغلبیان، از سال ۱۴۸ق، بر اِفریقه (تقریبا برابر با تونس)، به حکم منصور عباسی ولایت داشت،[۱۱] که در سال ۱۵۰ق، به دست سپاه حسن بن حرب کشته شد[۱۲] و مخارق بن غفار بر ولایت افریقیه گمارده شد.[۱۳]
امویان نیز با حکومت عبد الرحمن اوّل ابن معاویه، ملقب به داخل (حکومت ۱۳۸-۱۷۲ق)؛ بر شبه جزیره اِیبِریا (اسپانیا)، به پایتختیِ قُرْطُبه حکومت می‌کردند.[۱۴]
در این سال، سرخاب دوّم ابن مهر مردان (حکومت: ۱۳۸-۱۵۵ق) از سلسله باوندیان، بر بلندی‌های طبرستان و گیلان حکومت می‌کرد.[۱۵]
رویدادها
سیاسی
- انتصاب حسن بن زید بن حسن (۸۳-۱۶۸ق) به حکومت مدینه توسط منصور عباسی.[۱۶] او نوه امام حسن(ع)[۱۷] و پدر سیده نفیسه است.[۱۸]
علمی فرهنگی
- آغاز دوره نهضت ترجمه در جهان اسلام؛ که از نیمه قرن دوم قمری (حدود ۱۵۰ق) آغاز شد.[۱۹]
- ادعای نبوت توسط استاد سیس، رهبر قیام علیه عباسیان در خراسان.[۲۰]
تولدها
- بِشر حافی (درگذشت ۲۲۷ق)؛[۲۱] از مشایخ صوفیه در قرن سوم قمری، که بنابر برخی منابع، تحت تأثیر سخنان امام کاظم(ع) توبه کرده است.[۲۲]
- خَلَف بن هشام بزّاز (درگذشت ۲۲۹ق)؛[۲۳] صاحب قرائت خلف، یکی از قرائت‌های ده‌گانه قرآن.[۲۴]
- محمد بن ادریس شافعی (درگذشت ۲۰۴ق)؛ معروف به امام شافعی، سومین فقیه از فقهای چهارگانه اهل‌سنت.
درگذشت‌ها
- زُرارَة بن اَعْیَن،[۲۵] از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع). درگذشت او را سال ۱۴۸ق نیز ذکر کرده‌اند.[۲۶]
- ابوحمزه ثُمالی، از اصحاب امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع).[۲۷]
- محمد بن مُسلِم ثَقَفی کوفی، از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع).[۲۸]
- بُرَید بن مُعاویه عِجْلی؛[۲۹] از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع) و از فقیهان شیعه.
- یحیی بن ابی القاسم اسدی مشهور به ابوبصیر از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع).[۳۰]
- جعفر بن عفان طائی (درگذشت حدود ۱۵۰ق)، شاعر شیعه.[۳۱]
- عبدالملک بن عبدالعزیز بن جُرَیج، معروف به ابن جُرَیج (زاده ۸۰ق)؛[۳۲] مُحدّث، فقیه و مفسرِ مکّی و از اصحاب امام صادق(ع) است؛[۳۳] در مورد مذهب او، اختلاف‌نظر است.[۳۴] درگذشت او را در سال ۱۵۱ق نیز دانسته‌اند.[۳۵]
- مقاتل بن حیان نبطی (حدود ۱۵۰ق)،[۳۶] از اصحاب امام صادق(ع)[۳۷]
- ابوحنیفه (زاده ۸۰ق)؛[۳۸] پایه‌گذار مذهب حنفی از مذاهب چهارگانه اهل سنت.
- مقاتل بن سلیمان بجلی؛[۳۹] از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع). او را از اهل سنت دانسته‌اند.[۴۰]
- ابراهیم بن ابی عَبْله،[۴۱] راوی، که در برخی سلسله سندهای روایات کتاب خصال، نوشته شیخ صدوق و امالی، نوشته شیخ طوسی آمده است.[۴۲] درگذشت او را در سال ۱۵۱ق نیز دانسته‌اند.[۴۳]
پانویس
- ↑ تبدیل تاریخ، با حساب.
- ↑ تبدیل تاریخ، با حساب.
- ↑ جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۳۸۵.
- ↑ سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۴۶۱، ۴۶۴ و ۴۶۵.
- ↑ جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۳۸۵.
- ↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۲۷.
- ↑ باسورث، سلسله‌های اسلامی جدید، ۱۳۸۱ش، ص۴۳.
- ↑ نگاه کنید به طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۵۸۹.
- ↑ بنیادی نایینی، «حج و حرمین در استراتژی سلطه‌گرایانه سفاح و منصور عباسی»، در فصلنامه مطالعات تاریخی جهان اسلام، ص۸۱–۸۴.
- ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۵، ص۵۹۳.
- ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۵، ص۵۸۶.
- ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۵، ص۵۸۷.
- ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۵، ص۵۸۷.
- ↑ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ص۳۳۸ و ج۸، ص۸۶.
- ↑ باسورث، سلسله‌های اسلامی جدید، ۱۳۸۱ش، ص۳۱۶.
- ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۵، ص۵۹۳.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۴۴۳.
- ↑ ابن عماد، شذرات الذهب، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۴۳.
- ↑ حوزه علمیه قم، مرزبان وحی و خرد، ۱۳۸۱ش، ص۴۰۳.
- ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۵، ص۵۹۳.
- ↑ ابن تغری، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، ۱۳۹۲ش، ص۲۴۹.
- ↑ علامه حلی، منهاج الکرامه، ۱۳۷۹ش، ص۵۹.
- ↑ حسینی خاتون‌آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ۱۳۵۲ش، ص۱۴۰.
- ↑ صبحی الصالح، مباحث فی علوم القران، ۲۰۰۰م، ج۱، ص۲۵۰.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۷۶.
- ↑ کشی، رجال الکشی، ۱۴۰۹ق، ص۱۴۳.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۱۲.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۳۲۴.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۱۲.
- ↑ کشی، اختیار معرفة الرجالی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۹۶.
- ↑ سماوی، الطلیعة من شعراء الشیعه، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۷۹.
- ↑ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۴، ص۱۶۰.
- ↑ مازندرانی حائری، منتهی المقال فی احوال الرجال، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۲۶۳.
- ↑ نگاه کنید به خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۲، ص۲۱.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۰۷، ص۴۰۷.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۵ق، ج۱۰، ص۲۷۹.
- ↑ نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۴۸۴.
- ↑ حاجی خلیفه، ترجمه تقویم التواریخ، ۱۳۷۶ش، ص۵۶.
- ↑ حسینی خاتون‌آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ۱۳۵۲ش، ص۱۴۰.
- ↑ تفرشی، نقد الرجال، ۱۳۷۷ش، ج۴، ص۴۱۲.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۵ق، ج۱، ص۱۴۲.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، ۱۴۳۱ق، ج۳، ص۲۳۹.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۵ق، ج۱، ص۱۴۲.
منابع
- ابن اثیر، علی بن محمد بن محمد بن عبدالکریم شیبانی جزری، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، دار بیروت، ۱۳۸۵ق.
- ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، به تحقیق جمال‌الدین شیال و دیگران، قاهره، وزارة الثقافة و الإرشاد القومی، المؤسسة المصریة العامة، ۱۳۹۲ش.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، بیروت، دار صادر، ۱۳۲۵ق.
- ابن عماد، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، به تحقیق محمود ارناووط، به تصحیح عبدالقادر ارناووط، دمشق، دار ابن کثیر، ۱۴۰۶ق.
- باسورث، کلیفورد ادموند، سلسله‌های اسلامی جدید: راهنمای گاهشماری و تبارشناسی، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران، ۱۳۸۱ش.
- بنیادی نایینی، احمد و دیگران، حج و حرمین در استراتژی سلطه‌گرایانه سفاح و منصور عباسی، در دوفصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات تاریخی جهان اسلام، س۶، ش۱۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش.
- تفرشی، مصطفی بن حسین، نقد الرجال، به تحقیق مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، قم، مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، ۱۳۷۷ق.
- جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، قم، انصاریان، ۱۳۸۷ش.
- حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، ترجمه تقویم التواریخ (سالشمار وقایع مهم جهان از آغاز آفرینش تا سال ۱۰۸۵ق)، به تصحیح هاشم محدث، مترجم ناشناخته، تهران، احیاء کتاب، ۱۳۷۶ش.
- حسینی خاتون آبادی، عبد الحسین، وقایع السنین و الاعوام یا گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، با مقدمه ابوالحسن شعرانی و شهابالدین مرعشی، با تصحیح محمدباقر بهبودی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۵۲ش.
- حوزه علمیه قم، دفتر تبلیغات اسلامی، بوستان کتاب قم، مرزبان وحی و خرد: یادنامه مرحوم علامه سید محمدحسین طباطبائی، قم، بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)، ۱۳۸۱ش.
- خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، به تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، ۱۴۱۷ق.
- خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم، مرکز نشر الثقافة الإسلامیة فی العالم، ۱۳۷۲ش.
- زرکلی، خیر الدین، الأعلام، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۸۹م.
- سبط ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی، تذکرة الخواص من الأمة بذکر خصائص الأئمة، به تحقیق حسین تقی‌زاده، قم، المجمع العالمی لاهل البیت علیهم السلام، مرکز الطباعة و النشر، ۱۴۲۶ق.
- سماوی، الطلیعة من شعراء الشیعه، به تحقیق کامل سلمان جبوری، بیروت، دار المؤرخ العربی، ۱۴۲۲ق.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، به تحقیق و تصحیح مؤسسة آل البیت(ع)، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
- صبحی الصالح، مباحث فی علوم القرآن، بی‌جا، دار العلم للملایین، ۲۰۰۰م.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری:تاریخ الرسل والملوک وصلة تاریخ الطبری، بیروت، دار التراث، ۱۳۸۷ق.
- طوسی، محمد بن حسن، رجال الکشی: اختیار معرفة الرجال، به تحقیق سید مهدی رجاحی، به تصحیح حسن مصطفوی، مشهد، دانشگاه مشهد، انتشارات مرکز تحقیقات و مطالعات دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۴۸ش.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، منهاج الکرامة فی معرفة الإمامة، به تحقیق عبدالرحیم مبارک و دیگران، مشهد، تاسوعا، ۱۳۷۹ش.
- کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال معروف به رجال کشی، به تصحیح حسن مصطفوی، مشهد، نشر دانشگاه مشهد، ۱۴۰۹ق.
- کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، خلاصه کننده محمد بن حسن طوسی، به تحقیق مهدی رجایی، به تصحیح محمد باقر بن محمد میرداماد، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۰۴ق.
- مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل، منتهی المقال فی أحوال الرجال، به تحقیق موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۱۶ق.
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، به تحقیق محی‌الدین مامقانی و محمدرضا مامقانی، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۳۱ق.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، به تحقیق موسی شبیری زنجانی، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۳۶۵ش.
- نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، بی‌نا، ۱۴۱۴ق.