جبار: تفاوت میان نسخه‌ها
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز ویرایش و افزایش ناوبری |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز ←منابع: الفبایی منابع |
||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* | *ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، بیروت، دار الفکر، ۱۳۹۹ق. | ||
*خلیل بن احمد، العین، قم، نشر هجرت، ۱۴۰۹ق. | |||
*رازی، فخرالدین، تفسیر کبیر، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق. | |||
*راغب، حسین بن محمد، مفردات فی غرایب القرآن، بیروت، دار الشامیة، ۱۴۱۲ق. | |||
*شرباصی، احمد، موسوعة له الاسماء الحسنی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۰۸ق. | |||
*طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، اسماعیلیان، ۱۳۷۱ش. | |||
*طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۰۸ق. | *طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۰۸ق. | ||
*طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۲ق. | |||
*طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، نشر مرتضوی، ۱۳۷۵ش. | |||
*طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاءالتراث العربی، ۱۳۷۶ق. | *طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاءالتراث العربی، ۱۳۷۶ق. | ||
*عسکری، حسن بن عبدالله، الفروق اللغویة، قاهره، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۲ق. | |||
*قمی، عباس، کلیات مفاتیح الجنان، قم، اسوه، ۱۳۹۲ش. | *قمی، عباس، کلیات مفاتیح الجنان، قم، اسوه، ۱۳۹۲ش. | ||
*محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمة، قم، موسسه دارالحدیث، ۱۳۸۰ش. | *محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمة، قم، موسسه دارالحدیث، ۱۳۸۰ش. | ||
*مکارم، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۸۰ش. | *مکارم، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۸۰ش. | ||
== پیوند به بیرون== | == پیوند به بیرون== | ||
*[http://rch.ac.ir/article/Details?id=10273 مدخل جبار، دانشنامه جهان اسلام] | *[http://rch.ac.ir/article/Details?id=10273 مدخل جبار، دانشنامه جهان اسلام] | ||
نسخهٔ ۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۲:۱۴
جبّار از اسماء خداوند است که معانی جبران‌کننده، صاحب قدرت و نفوذ و نیز باشکوه برای آن آمده است. این کلمه در قرآن کریم هم برای خدا و هم برای افراد ناصالح به کار رفته است. مفسران معتقدند مفهوم آن برای خدا مثبت و پسندیده و برای غیر خدا، ناپسند است. جبار در برخی روایات و دعاها نیز گفته شده است.
مفهوم‌شناسی
جبّار، صیغه مبالغه جبر است.[۱] جبر در لغت به معانی فشار و زور بر انجام کار خلاف میل و اراده، اصلاح، جبران و بهبود[۲]و نیز بلند و باشکوه است.[۳]
تفسیر
جبار در قرآن کریم، ۱۰ بار قرآن به کار رفته [۴] که یک مورد آن درباره خدا و نه مورد دیگر به عنوان صفت برای اشخاص ستمکار و ناصالح بکار رفته است.[۵] در سوره حشر، این واژه همراه برخی اسماء خداوند مانند عزیز و متکبر آمده،[۶] و در آیه بعدی، خداوند را صاحب اسماء الحسنی (بهترین نام‌ها) معرفی کرده است. [۷] به گفته لغت‌شناسان، مفهوم جبار درباره خداوند به صورت پسندیده و مثبت، و درباره غیر خداوند زشت و منفی است.[۸]
گفته شده نخستین بار واصل بن عطا، عالم معتزلی، مطرح کرده که صفت جبار برای خداوند به معنای جبران و اصلاح است.[۹] مفسرانی مانند طبری، فخرالدین رازی و طباطبایی جبار را به جبران‌کننده و اصلاح‌گر زندگی موجودات و نیز صاحب قدرت و دارای نفوذِ اراده معنا کرده‌اند.[۱۰] طبرسی و طوسی جبار را به معنای باعظمت و باشکوه نوشته‌اند.[۱۱]
روایات و دعاها
در روایات کلمه جبار برای خداوند به صورت مثبت و انسان‌های جبار نکوهش شده و عاقبت بد برای آنها پیش‌بینی شده است.[۱۲] جبار و کلمات هم‌خانواده آن در برخی دعاها مانند کمیل،[۱۳] یستشیر،[۱۴] مشلول[۱۵] و مجیر[۱۶] نیز به کار رفته است. در دعای جوشن کبیر، جبّار پس از کلمه قهّار (مسلط و چیره)، جابر پس از کاسِر (شکننده) و نیز به صورت جابر العَظمِ الکَسیر (بهبود دهنده استخوان شکسته) آمده است.[۱۷]
پانویس
منابع
- ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، بیروت، دار الفکر، ۱۳۹۹ق.
- خلیل بن احمد، العین، قم، نشر هجرت، ۱۴۰۹ق.
- رازی، فخرالدین، تفسیر کبیر، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق.
- راغب، حسین بن محمد، مفردات فی غرایب القرآن، بیروت، دار الشامیة، ۱۴۱۲ق.
- شرباصی، احمد، موسوعة له الاسماء الحسنی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۰۸ق.
- طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، اسماعیلیان، ۱۳۷۱ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۰۸ق.
- طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۲ق.
- طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، نشر مرتضوی، ۱۳۷۵ش.
- طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاءالتراث العربی، ۱۳۷۶ق.
- عسکری، حسن بن عبدالله، الفروق اللغویة، قاهره، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۲ق.
- قمی، عباس، کلیات مفاتیح الجنان، قم، اسوه، ۱۳۹۲ش.
- محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمة، قم، موسسه دارالحدیث، ۱۳۸۰ش.
- مکارم، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۸۰ش.
پیوند به بیرون
- ↑ شرباصی، احمد، موسوعة له الاسماء الحسنی، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۷۴.
- ↑ خلیل، العین، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۱۱۵و۱۱۶.
- ↑ ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ۱۳۹۹ق، ج۱، ص۵۰۱.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۲۳، ص۵۵۴.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۲۳، ص۵۵۴.
- ↑ سوره حشر، آیه۲۳.
- ↑ سوره حشر، آیه۲۴.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: طریحی، مجمعالبحرین، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۳۹؛ راغب اصفهانی، مفردات فی غرایب القرآن، ۱۴۱۲ق، ماده جبر.
- ↑ عسکری، الفروق اللغویة، ۱۴۱۲ق، ص۲۰۵.
- ↑ طبری، جامع‌البيان، ۱۴۱۲ق، ج۱۴، ص۷۱؛ طباطبايی، الميزان، ۱۳۷۱ش، ج۱۹، ص۲۰؛ رازی، تفسير کبير، ۱۴۲۰ق، ج۲۹، ص۲۵۵.
- ↑ طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۲۶۰؛ طوسی، التبیان، ۱۳۷۶ق، ج۹، ص۵۷۴.
- ↑ ری‌شهری، میزان الحکمة، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۳۶۸.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۹۲ش، ص۶۲.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۹۲ش، ص۷۸.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۹۲ش، ص۷۴.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۹۲ش، ص۸۰.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۹۲ش، ص۸۶.