پرش به محتوا

موکب: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی شیعه
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
Salehi (بحث | مشارکت‌ها)
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۳۶۲ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴: خط ۴:


== مفهوم‌شناسی و تاریخچه ==
== مفهوم‌شناسی و تاریخچه ==
موکب در [[ایران]] به ایستگاه خدمت‌رسانی گفته می‌شود<ref>«[https://www.blitinja.com/blog/arbein-mukebi/ همه چیز در مورد موکب‌های اربعین]»، بلیط اینجا.</ref> که در مکان‌ها<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/03/19/2726085/ موکب‌داران سراسر کشور از زائران در جوار حرم مطهر امام رضا(ع) پذیرایی می‌کنند]»، خبرگزاری تسنیم؛ «[https://alkafeel.net/news/index?id=15185&lang=ar مواکبُ الخدمة الحسینیة تفتتح موائدَها الرمضانیة لإفطار الزائرین]»، شبکة الکفیل العالمیة.</ref> یا [[فهرست مناسبت‌های شیعه|مناسبت‌های مذهبی شیعه]]،<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.hamshahrionline.ir/news/696454 برنامه‌های محرم و صفر در منطقه ۱۴]»، همشهری آنلاین (سایت خبری روزنامه همشهری)؛ «[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/12/25/2683568 ۲۰۰ موکب مردمی ایام نیمه شعبان در قم به زائران خدمت‌رسانی می‌کنند]»، خبرگزاری تسنیم.</ref> به مردم و [[زائر|زائران]] خدمات رایگان ارائه می‌کند. موکب‌ها در خیمه‌ها، سازه‌های پارچه‌ای یا ساختمان‌ها برپا می‌شود.<ref name=":5">اسحاقی، «پیاده‌روی اربعین»، ص۱۰۰.</ref>  
موکب به ایستگاه خدمت‌رسانی گفته می‌شود<ref>«[https://www.blitinja.com/blog/arbein-mukebi/ همه چیز در مورد موکب‌های اربعین]»، بلیط اینجا.</ref> که در مکان‌ها<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/03/19/2726085/ موکب‌داران سراسر کشور از زائران در جوار حرم مطهر امام رضا(ع) پذیرایی می‌کنند]»، خبرگزاری تسنیم؛ «[https://alkafeel.net/news/index?id=15185&lang=ar مواکبُ الخدمة الحسینیة تفتتح موائدَها الرمضانیة لإفطار الزائرین]»، شبکة الکفیل العالمیة.</ref> یا [[فهرست مناسبت‌های شیعه|مناسبت‌های مذهبی شیعه]]،<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.hamshahrionline.ir/news/696454 برنامه‌های محرم و صفر در منطقه ۱۴]»، همشهری آنلاین (سایت خبری روزنامه همشهری)؛ «[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/12/25/2683568 ۲۰۰ موکب مردمی ایام نیمه شعبان در قم به زائران خدمت‌رسانی می‌کنند]»، خبرگزاری تسنیم.</ref> به مردم و [[زائر|زائران]] خدمات رایگان ارائه می‌کند. موکب‌ها در خیمه‌ها، سازه‌های پارچه‌ای یا ساختمان‌ها برپا می‌شود.<ref name=":5">اسحاقی، «پیاده‌روی اربعین»، ص۱۰۰.</ref>  
===پیشینه===
===پیشینه===
واژه موکب در فرهنگ شیعیان عرب برای اشاره به [[هیئت عزاداری|هیئت]]،<ref>اسحاقی، «موکب»، ص۴۸۱.</ref> [[دسته عزاداری (آیین)|دسته عزاداری]]<ref>نگاه کنید به «[https://imamhussain.org/arabic/35713 بمشارکة أکثر من ۲۰۰ موکب عزاء.. عتبات کربلاء]»، العتبة الحسینیة المقدسة.</ref> و دیگر حرکت‌های گروهی که به صورت [[سوگواری|عزاداری]] و راهپیمایی انجام می‌شود، به‌کار می‌رود.<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۷۶ش، ص۱۷۵.</ref>{{یادداشت|در برخی کتاب‌های لغت قرن چهارم و پنجم قمری، موکب به معنای «گروهی که سواره یا پیاده در حرکتند» دانسته شده است. (ابن درید، جمهرة اللغة، ذیل واژه وکب، ۱۹۸۸م، ج۱، ص۳۷۸؛ ابن سیده، المحکم و المحیط الاعظم، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۱۵۳.) برخی برای اشاره به کاروان امام حسین(ع) نیز، از عبارت «الموکب الحسینی» استفاده کرده‌اند. (نقدی، زینب الکبری، منشورات مکتبة المفید، ص۹۳.) به دسته عزاداری [[حسینیه اعظم زنجان]] که هر سال در [[۸ محرم|هشتم محرم]] حرکت می‌کند نیز، «موکب عزادارن حسینه اعظم زنجان» گفته می‌شود. («روایتی دیگر از عشق و دلدادگی زنجانی در یوم العباس»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.)}} در کتاب [[ادب الطف (کتاب)|ادبُ الطَّف]] که حدود سال [[سال ۱۳۴۷ هجری شمسی|۱۳۴۷ش]] نگاشته شده،<ref>اسفندیاری، کتابشناسی تاریخی امام حسین(ع)، ۱۳۸۰ش، ص۱۷۸.</ref> از موکب‌هایی (هیئت‌های عزاداری) گزارش شده که در روزهای نزدیک به [[اربعین حسینی|اربعین]] از مناطق مختلف، به اطراف [[کربلا]] می‌آمدند، خیمه برپا می‌کردند و از زائران پذیرایی می‌کردند.<ref>شبر، ادب الطف، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۲.</ref>  
واژه موکب در فرهنگ شیعیان عرب برای اشاره به [[هیئت عزاداری|هیئت]]،<ref>اسحاقی، «موکب»، ص۴۸۱.</ref> [[دسته عزاداری (آیین)|دسته عزاداری]]<ref>نگاه کنید به «[https://imamhussain.org/arabic/35713 بمشارکة أکثر من ۲۰۰ موکب عزاء.. عتبات کربلاء]»، العتبة الحسینیة المقدسة.</ref> و دیگر حرکت‌های گروهی که به صورت [[سوگواری|عزاداری]] و راهپیمایی انجام می‌شود، به‌کار می‌رود.<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۷۶ش، ص۱۷۵.</ref>{{یادداشت|در برخی کتاب‌های لغت قرن چهارم و پنجم قمری، موکب به معنای «گروهی که سواره یا پیاده در حرکتند» دانسته شده است. (ابن درید، جمهرة اللغة، ذیل واژه وکب، ۱۹۸۸م، ج۱، ص۳۷۸؛ ابن سیده، المحکم و المحیط الاعظم، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۱۵۳.) برخی برای اشاره به کاروان امام حسین(ع) نیز، از عبارت «الموکب الحسینی» استفاده کرده‌اند. (نقدی، زینب الکبری، منشورات مکتبة المفید، ص۹۳.) به دسته عزاداری [[حسینیه اعظم زنجان]] که هر سال در [[۸ محرم|هشتم محرم]] حرکت می‌کند نیز، «موکب عزادارن حسینه اعظم زنجان» گفته می‌شود. («روایتی دیگر از عشق و دلدادگی زنجانی در یوم العباس»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.)}} در کتاب [[ادب الطف (کتاب)|ادبُ الطَّف]] که حدود سال [[سال ۱۳۴۷ هجری شمسی|۱۳۴۷ش]] نگاشته شده،<ref>اسفندیاری، کتابشناسی تاریخی امام حسین(ع)، ۱۳۸۰ش، ص۱۷۸.</ref> از موکب‌هایی (هیئت‌های عزاداری) گزارش شده که در روزهای نزدیک به [[اربعین حسینی|اربعین]] از مناطق مختلف، به اطراف [[کربلا]] می‌آمدند، خیمه برپا می‌کردند و از زائران پذیرایی می‌کردند.<ref>شبر، ادب الطف، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۲.</ref>  
خط ۱۲: خط ۱۲:
فرهنگ برپاسازی موکب در دهه نود شمسی، از کشور عراق به ایران منتقل شد؛<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.irna.ir/news/82692360 راه‌اندازی ۱۰۰ موکب پذیرایی هیات‌های مذهبی ایلام در اربعین ۹۶]»، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)؛ «[https://www.mehrnews.com/news/4171171 هزینه ۶۰ میلیارد تومانی موکب‌داران خوزستانی در ایام اربعین]»، خبرگزاری مهر.</ref> البته پیش از آن، «ایستگاه صلواتی»{{یادداشت|ایستگاه صلواتی: محل خاصی از جنبه مذهبی که در آنجا مواد خوراکی را با گفتن صلوات، بدون پرداخت وجهی دریافت می‌کنند. (معین، فرهنگ فارسی معین، ج۱ (آ-ح)، ۱۳۸۴ش، ذیل واژه ایستگاه.)}} با کاربردی مشابهِ موکب وجود داشت.<ref>برای نمونه نگاه کنید به «در سالروز رحلت امام خمینی»، ص۱۹۹.</ref> دو واژه «موکب» و «ایستگاه صلواتی» بین فارسی‌زبانان ایران، به جای یکدیگر به‌کار رفته است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/142164 این موکب ۶۰ روز میزبان بی‌خانمان‌هاست]»، سایت روزنامه همشهری؛ «[https://www.farsnews.ir/hamedan/news/14010614000206 لیست ایستگاه‌های صلواتی همدان]»، خبرگزاری فارس.</ref>
فرهنگ برپاسازی موکب در دهه نود شمسی، از کشور عراق به ایران منتقل شد؛<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.irna.ir/news/82692360 راه‌اندازی ۱۰۰ موکب پذیرایی هیات‌های مذهبی ایلام در اربعین ۹۶]»، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)؛ «[https://www.mehrnews.com/news/4171171 هزینه ۶۰ میلیارد تومانی موکب‌داران خوزستانی در ایام اربعین]»، خبرگزاری مهر.</ref> البته پیش از آن، «ایستگاه صلواتی»{{یادداشت|ایستگاه صلواتی: محل خاصی از جنبه مذهبی که در آنجا مواد خوراکی را با گفتن صلوات، بدون پرداخت وجهی دریافت می‌کنند. (معین، فرهنگ فارسی معین، ج۱ (آ-ح)، ۱۳۸۴ش، ذیل واژه ایستگاه.)}} با کاربردی مشابهِ موکب وجود داشت.<ref>برای نمونه نگاه کنید به «در سالروز رحلت امام خمینی»، ص۱۹۹.</ref> دو واژه «موکب» و «ایستگاه صلواتی» بین فارسی‌زبانان ایران، به جای یکدیگر به‌کار رفته است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/142164 این موکب ۶۰ روز میزبان بی‌خانمان‌هاست]»، سایت روزنامه همشهری؛ «[https://www.farsnews.ir/hamedan/news/14010614000206 لیست ایستگاه‌های صلواتی همدان]»، خبرگزاری فارس.</ref>


=== خدمات موکب‌ها ===
== خدمات ==
خدمات ارائه شده در موکب‌ها رایگان است و شامل پخش خوراکی، چای، شربت<ref>«[https://fa.alkawthartv.ir/news/101898 موکب‌های سرو غذا در پیاده‌روی اربعین]»، الکوثر.</ref> و واکس زدن کفش‌<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.hawzahnews.com/news/868377 کفاشان موکب در انتظار کفش‌های امام زمان(عج)]»، خبرگزاری رسمی حوزه.</ref> می‌شود. در موکب‌های مسیر [[پیاده‌روی اربعین (آیین)|پیاده‌روی اربعین]]، غیر از خوراک‌دهی، اسکان، خدمات بهداشتی و درمانی، ماساژ بدن و پاها و تعمیر وسایل نیز ارائه می‌شود.<ref>اسحاقی، «پیاده‌روی اربعین»، ص۱۰۰.</ref>
خدمات ارائه شده در موکب‌ها رایگان است و شامل پخش خوراکی، چای، شربت<ref>«[https://fa.alkawthartv.ir/news/101898 موکب‌های سرو غذا در پیاده‌روی اربعین]»، الکوثر.</ref> و واکس زدن کفش‌<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.hawzahnews.com/news/868377 کفاشان موکب در انتظار کفش‌های امام زمان(عج)]»، خبرگزاری رسمی حوزه.</ref> می‌شود. در موکب‌های مسیر [[پیاده‌روی اربعین (آیین)|پیاده‌روی اربعین]]، غیر از خوراک‌دهی، اسکان، خدمات بهداشتی و درمانی، ماساژ بدن و پاها و تعمیر وسایل نیز ارائه می‌شود.<ref>اسحاقی، «پیاده‌روی اربعین»، ص۱۰۰.</ref>


برخی موکب‌ها در حوادث غیرمترقه مانند سیل و زلزله، اقلام ضروری مانند مواد غذایی، چادر، پتو و آب توزیع می‌کنند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://atabat.org/fa/news/532 موکب‌های استان مرکزی در نقاط سیل زده فعال شد]»، ستاد بازسازی عتبات عالیات؛ «[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/08/24/1574563 برپایی موکب ۱۰۰۰ نفری در مناطق زلزله‌زده غرب کشور]»، خبرگزاری تسنیم؛ «[https://www.irna.ir/news/84513020 استقرار ۶ موکب اربعین در مناطق زلزله‌زده‌اندیکا]»، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا).</ref> بودجه موکب‌ و خدمات ارائه شده در آن، از طریق کمک‌های مردمی<ref>«[https://www.alsumaria.tv/news/محليات/251269/من-أين-تحصل-المواكب-الحسينية-على-التمويل؟ من این تحصل المواکب الحسینیة علی التمویل؟]»، السومریة.</ref> و گاه دولتی<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.isna.ir/news/1401060705405 اسقرار موکب‌های جهاد کشاورزی استان در مرز میرجاوه برای زوار اربعین]»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایرنا)؛ «[https://kurdpress.com/fa/news/37841 ارائه خدمات به زائران حسینی در ۴۳ موکب داخلی و خارجی در کردستان]»، خبرگزاری کردپرس.</ref> تأمین می‌شود.
برخی موکب‌ها در حوادث غیرمترقه مانند سیل و زلزله، اقلام ضروری مانند مواد غذایی، چادر، پتو و آب توزیع می‌کنند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://atabat.org/fa/news/532 موکب‌های استان مرکزی در نقاط سیل زده فعال شد]»، ستاد بازسازی عتبات عالیات؛ «[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/08/24/1574563 برپایی موکب ۱۰۰۰ نفری در مناطق زلزله‌زده غرب کشور]»، خبرگزاری تسنیم؛ «[https://www.irna.ir/news/84513020 استقرار ۶ موکب اربعین در مناطق زلزله‌زده‌اندیکا]»، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا).</ref> بودجه موکب‌ و خدمات ارائه شده در آن، از طریق کمک‌های مردمی<ref>«[https://www.alsumaria.tv/news/محليات/251269/من-أين-تحصل-المواكب-الحسينية-على-التمويل؟ من این تحصل المواکب الحسینیة علی التمویل؟]»، السومریة.</ref> و گاه دولتی<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.isna.ir/news/1401060705405 اسقرار موکب‌های جهاد کشاورزی استان در مرز میرجاوه برای زوار اربعین]»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایرنا)؛ «[https://kurdpress.com/fa/news/37841 ارائه خدمات به زائران حسینی در ۴۳ موکب داخلی و خارجی در کردستان]»، خبرگزاری کردپرس.</ref> تأمین می‌شود.


== زمان و مکان برپایی موکب‌ها ==
== زمان و مکان برپایی ==
موکب‌ها در [[فهرست مناسبت‌های شیعه|مناسبت‌های مذهبی شیعه]]، ازجمله [[پیاده‌روی اربعین (آیین)|پیاده‌روی اربعین]]،<ref>اسحاقی، «پیاده‌روی اربعین»، ص۱۰۰.</ref> [[محرم (ماه)|ماه محرم]]،<ref name=":0">برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.hamshahrionline.ir/news/696454 برنامه‌های محرم و صفر در منطقه ۱۴]»، همشهری آنلاین (سایت خبری روزنامه همشهری).</ref> [[نیمه شعبان]]،<ref name=":1">برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/12/25/2683568 ۲۰۰ موکب مردمی ایام نیمه شعبان در قم به زائران خدمت‌رسانی می‌کنند]»، خبرگزاری تسنیم.</ref> و سالروز شهادت و ولادت [[چهارده معصوم|معصومان(ع)]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.hawzahnews.com/news/497438 پذیرایی بیش از ۲۰ نفر در ایام شهادت امام صادق(ع)]»، خبرگزاری رسمی حوزه؛ «[https://www.razavi.news/fa/interview/30444 برپایی موکب امام رضا ع) در دهه کرامت]»، خبرگزاری رضوی. </ref> در شهرهای شیعه‌نشین برپا می‌شوند. همچنین موکب‌ها در مکان‌های مذهبی [[شیعه]]، مانند حرم [[امامان شیعه|امامان(ع)]]، برای ارائه خدمات به [[زیارت|زائران]] برقرار می‌شوند.<ref name=":4">برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/03/19/2726085/ موکب‌داران سراسر کشور از زائران در جوار حرم مطهر امام رضا(ع) پذیرایی می‌کنند]»، خبرگزاری تسنیم؛ «[https://alkafeel.net/news/index?id=15185&lang=ar مواکبُ الخدمة الحسینیة تفتتح موائدَها الرمضانیة لإفطار الزائرین]»، شبکة الکفیل العالمیة.</ref>
موکب‌ها در [[فهرست مناسبت‌های شیعه|مناسبت‌های مذهبی شیعه]]، ازجمله [[پیاده‌روی اربعین (آیین)|پیاده‌روی اربعین]]،<ref>اسحاقی، «پیاده‌روی اربعین»، ص۱۰۰.</ref> [[محرم (ماه)|ماه محرم]]،<ref name=":0">برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.hamshahrionline.ir/news/696454 برنامه‌های محرم و صفر در منطقه ۱۴]»، همشهری آنلاین (سایت خبری روزنامه همشهری).</ref> [[نیمه شعبان]]،<ref name=":1">برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/12/25/2683568 ۲۰۰ موکب مردمی ایام نیمه شعبان در قم به زائران خدمت‌رسانی می‌کنند]»، خبرگزاری تسنیم.</ref> و سالروز شهادت و ولادت [[چهارده معصوم|معصومان(ع)]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.hawzahnews.com/news/497438 پذیرایی بیش از ۲۰ نفر در ایام شهادت امام صادق(ع)]»، خبرگزاری رسمی حوزه؛ «[https://www.razavi.news/fa/interview/30444 برپایی موکب امام رضا ع) در دهه کرامت]»، خبرگزاری رضوی. </ref> در شهرهای شیعه‌نشین برپا می‌شوند. همچنین موکب‌ها در مکان‌های مذهبی [[شیعه]]، مانند حرم [[امامان شیعه|امامان(ع)]]، برای ارائه خدمات به [[زیارت|زائران]] برقرار می‌شوند.<ref name=":4">برای نمونه نگاه کنید به «[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/03/19/2726085/ موکب‌داران سراسر کشور از زائران در جوار حرم مطهر امام رضا(ع) پذیرایی می‌کنند]»، خبرگزاری تسنیم؛ «[https://alkafeel.net/news/index?id=15185&lang=ar مواکبُ الخدمة الحسینیة تفتتح موائدَها الرمضانیة لإفطار الزائرین]»، شبکة الکفیل العالمیة.</ref>


نسخهٔ ‏۳ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۴۵

موکِب ایستگاه خدمت‌رسانی است که در مکان‌ها یا مناسبت‌های مذهبی شیعه بین زائران و مردم، غذا، چای و شربت رایگان پخش می‌کند. در مسیر پیاده‌روی اربعین موکب‌هایی برای اسکان، خدمات بهداشتی و درمانی، ماساژ بدن و پاها و تعمیر وسایل نیز، برپا می‌شود. این اصطلاح در فرهنگ شیعیان عراق رایج بود و در دهه نود شمسی، به ایران منتقل شد. پیش از آن، «ایستگاه صلواتی» با کاربردی مشابهِ موکب در ایران وجود داشت.

واژه موکب در فرهنگ شیعیان عرب برای اشاره به هیئت و دسته عزاداری نیز به کار رفته است. در کشور عراق از دو واژه «موکبُ الْعَزاء؛ موکب عزاداری» و «موکبٌ خِدْمیّ؛ موکب خدماتی» استفاده می‌شود. برپایی موکب در هند و پاکستان نیز مرسوم است. هزینه موکب‌ها را معمولا مردم و خیرین تأمین می‌کنند.

مفهوم‌شناسی و تاریخچه

موکب به ایستگاه خدمت‌رسانی گفته می‌شود[۱] که در مکان‌ها[۲] یا مناسبت‌های مذهبی شیعه،[۳] به مردم و زائران خدمات رایگان ارائه می‌کند. موکب‌ها در خیمه‌ها، سازه‌های پارچه‌ای یا ساختمان‌ها برپا می‌شود.[۴]

پیشینه

واژه موکب در فرهنگ شیعیان عرب برای اشاره به هیئت،[۵] دسته عزاداری[۶] و دیگر حرکت‌های گروهی که به صورت عزاداری و راهپیمایی انجام می‌شود، به‌کار می‌رود.[۷]

در کتاب ادبُ الطَّف که حدود سال ۱۳۴۷ش نگاشته شده،[۸] از موکب‌هایی (هیئت‌های عزاداری) گزارش شده که در روزهای نزدیک به اربعین از مناطق مختلف، به اطراف کربلا می‌آمدند، خیمه برپا می‌کردند و از زائران پذیرایی می‌کردند.[۹]

بر اساس کتاب فرهنگ سوگ شیعی که در سال ۱۳۹۵ش چاپ شده، در عراق به خیمه‌ها و مکان‌هایی که در ایام اربعین از زائران پذیرایی می‌کنند نیز، موکب می‌گویند.[۱۰] در این کشور برای فرق گذاشتن بین موکبی که به معنای هیئت و دسته عزاداری است و موکبی که برای خدمات به‌کار می‌رود، از واژگان «موکبُ الْعَزاء؛ موکب عزاداری» و «موکبٌ خِدْمی؛ موکب خدماتی» استفاده می‌شود.[۱۱]

فرهنگ برپاسازی موکب در دهه نود شمسی، از کشور عراق به ایران منتقل شد؛[۱۲] البته پیش از آن، «ایستگاه صلواتی»

با کاربردی مشابهِ موکب وجود داشت.[۱۳] دو واژه «موکب» و «ایستگاه صلواتی» بین فارسی‌زبانان ایران، به جای یکدیگر به‌کار رفته است.[۱۴]

خدمات

خدمات ارائه شده در موکب‌ها رایگان است و شامل پخش خوراکی، چای، شربت[۱۵] و واکس زدن کفش‌[۱۶] می‌شود. در موکب‌های مسیر پیاده‌روی اربعین، غیر از خوراک‌دهی، اسکان، خدمات بهداشتی و درمانی، ماساژ بدن و پاها و تعمیر وسایل نیز ارائه می‌شود.[۱۷]

برخی موکب‌ها در حوادث غیرمترقه مانند سیل و زلزله، اقلام ضروری مانند مواد غذایی، چادر، پتو و آب توزیع می‌کنند.[۱۸] بودجه موکب‌ و خدمات ارائه شده در آن، از طریق کمک‌های مردمی[۱۹] و گاه دولتی[۲۰] تأمین می‌شود.

زمان و مکان برپایی

موکب‌ها در مناسبت‌های مذهبی شیعه، ازجمله پیاده‌روی اربعین،[۲۱] ماه محرم،[۲۲] نیمه شعبان،[۲۳] و سالروز شهادت و ولادت معصومان(ع)[۲۴] در شهرهای شیعه‌نشین برپا می‌شوند. همچنین موکب‌ها در مکان‌های مذهبی شیعه، مانند حرم امامان(ع)، برای ارائه خدمات به زائران برقرار می‌شوند.[۲۵]

موکب‌ها در پیاده‌روی نیمه شعبان، که هر ساله در روزهای نزدیک به نیمه شعبان از نجف به سوی کربلا انجام می‌شود نیز، برپا می‌شوند.[۲۶] همچنین حدود ۳۵۰ موکب در عید غدیر ۱۴۰۱ش، در جشنی با نام «مهمانی ده کیلومتری» که در تهران برگزار شد از مردم پذیرایی کردند.[۲۷]

در پیاده‌روی اربعین

همچنین ببینید: پیاده‌روی اربعین (آیین)

موکب‌ها در پیاده‌روی اربعین از سوی اجتماعات مذهبی عراق، عشایر بومی منطقه و ساکنان روستاهای حوالی هر مسیر برقرار می‌شود[۲۸] و مدیریت آنها به شکل مردمی و مستقل از دولت عراق است.[۲۹]

بر اساس گزارش «اداره شعائر، موکب‌ها و حسینه‌ها در عراق» که زیر نظر آستان قدس حسینی و عباسی کار می‌کند، ایام اربعین ۱۳۹۹ش در کل کشور عراق، ۳۲ هزار موکب فعالیت داشته است.[۳۰] طبق گزارش آستان قدس عباسی، در اربعین ۱۴۰۱ش در کربلا و مسیرهای منتهی به آن ۱۴۵۰۰ موکب برپا بوده، که از آن میان، ۳۰۰ موکب از دیگر کشورها از جلمه ایران بوده‌اند.[۳۱]

آستان قدس عباسی تعداد وعده‌های غذایی پخش شده را در کربلا و محورهای منتهی به آن در سال ۱۴۰۱ش، بیش از چهار میلیون شمرده است.[۳۲]

موکب در کشورهای شیعه‌نشین

جز عراق و ایران، در برخی از دیگر کشورهای شیعه‌نشین نیز، مکان‌هایی با کاربری موکب برپا می‌شود.[۳۳] در پاکستان و هند به این مکان‌ها وقتی نوشیدنی پخش می‌کنند، «سَبیل»[۳۴] و وقتی غذا تقسیم می‌کنند، «نیازِ حسین»[۳۵] می‌گویند.

اهل‌سنت نیز در پاکستان در ایام محرم سبیل و نیاز برپا می‌کنند.[۳۶] حلیم و بریانی از جمله غذاهایی است که در این ایام در پاکستان پخش می‌شود.[۳۷]

پانویس

  1. ↑ «همه چیز در مورد موکب‌های اربعین»، بلیط اینجا.
  2. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «موکب‌داران سراسر کشور از زائران در جوار حرم مطهر امام رضا(ع) پذیرایی می‌کنند»، خبرگزاری تسنیم؛ «مواکبُ الخدمة الحسینیة تفتتح موائدَها الرمضانیة لإفطار الزائرین»، شبکة الکفیل العالمیة.
  3. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «برنامه‌های محرم و صفر در منطقه ۱۴»، همشهری آنلاین (سایت خبری روزنامه همشهری)؛ «۲۰۰ موکب مردمی ایام نیمه شعبان در قم به زائران خدمت‌رسانی می‌کنند»، خبرگزاری تسنیم.
  4. ↑ اسحاقی، «پیاده‌روی اربعین»، ص۱۰۰.
  5. ↑ اسحاقی، «موکب»، ص۴۸۱.
  6. ↑ نگاه کنید به «بمشارکة أکثر من ۲۰۰ موکب عزاء.. عتبات کربلاء»، العتبة الحسینیة المقدسة.
  7. ↑ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۷۶ش، ص۱۷۵.
  8. ↑ اسفندیاری، کتابشناسی تاریخی امام حسین(ع)، ۱۳۸۰ش، ص۱۷۸.
  9. ↑ شبر، ادب الطف، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۲.
  10. ↑ اسحاقی، «پیاده‌روی اربعین»، ص۱۰۰.
  11. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «العتبةُ العبّاسیة المقدّسة ترفد مواکب الخدمة الحسینیة بموادّ غذائیة»،‌ شبکة الکفیل العالمیة.
  12. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «راه‌اندازی ۱۰۰ موکب پذیرایی هیات‌های مذهبی ایلام در اربعین ۹۶»، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)؛ «هزینه ۶۰ میلیارد تومانی موکب‌داران خوزستانی در ایام اربعین»، خبرگزاری مهر.
  13. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «در سالروز رحلت امام خمینی»، ص۱۹۹.
  14. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «این موکب ۶۰ روز میزبان بی‌خانمان‌هاست»، سایت روزنامه همشهری؛ «لیست ایستگاه‌های صلواتی همدان»، خبرگزاری فارس.
  15. ↑ «موکب‌های سرو غذا در پیاده‌روی اربعین»، الکوثر.
  16. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «کفاشان موکب در انتظار کفش‌های امام زمان(عج)»، خبرگزاری رسمی حوزه.
  17. ↑ اسحاقی، «پیاده‌روی اربعین»، ص۱۰۰.
  18. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «موکب‌های استان مرکزی در نقاط سیل زده فعال شد»، ستاد بازسازی عتبات عالیات؛ «برپایی موکب ۱۰۰۰ نفری در مناطق زلزله‌زده غرب کشور»، خبرگزاری تسنیم؛ «استقرار ۶ موکب اربعین در مناطق زلزله‌زده‌اندیکا»، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا).
  19. ↑ «من این تحصل المواکب الحسینیة علی التمویل؟»، السومریة.
  20. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «اسقرار موکب‌های جهاد کشاورزی استان در مرز میرجاوه برای زوار اربعین»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایرنا)؛ «ارائه خدمات به زائران حسینی در ۴۳ موکب داخلی و خارجی در کردستان»، خبرگزاری کردپرس.
  21. ↑ اسحاقی، «پیاده‌روی اربعین»، ص۱۰۰.
  22. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «برنامه‌های محرم و صفر در منطقه ۱۴»، همشهری آنلاین (سایت خبری روزنامه همشهری).
  23. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «۲۰۰ موکب مردمی ایام نیمه شعبان در قم به زائران خدمت‌رسانی می‌کنند»، خبرگزاری تسنیم.
  24. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «پذیرایی بیش از ۲۰ نفر در ایام شهادت امام صادق(ع)»، خبرگزاری رسمی حوزه؛ «برپایی موکب امام رضا ع) در دهه کرامت»، خبرگزاری رضوی.
  25. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «موکب‌داران سراسر کشور از زائران در جوار حرم مطهر امام رضا(ع) پذیرایی می‌کنند»، خبرگزاری تسنیم؛ «مواکبُ الخدمة الحسینیة تفتتح موائدَها الرمضانیة لإفطار الزائرین»، شبکة الکفیل العالمیة.
  26. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «جزئیات میزبانی موکب ایرانی خدام‌الحسین از زائران پیاده‌روی نیمه شعبان»،‌ خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
  27. ↑ «در مهمونی ۱۰ کیلومتری خیابان ولیعصر چه گذشت؟»، خبرگزاری دانشجو.
  28. ↑ اسحاقی، «پیاده‌روی اربعین»، ص۱۰۰.
  29. ↑ اسحاقی، «پیاده‌روی اربعین»، ص۱۰۰.
  30. ↑ «إحصائیات حول عدد المواکب الخدمیة والعزائیة ووجبات الطعام والخدمات الطبیة وعدد المتطوعین بالأربعینیة»، خبرگزاری شفقنا.
  31. ↑ «جزئیات خدمات ارائه شده از سوی آستان قدس عباسی در اربعین حسینی»، شبکه جهانی الکفیل.
  32. ↑ «جزئیات خدمات ارائه شده از سوی آستان قدس عباسی در اربعین حسینی»، شبکه جهانی الکفیل.
  33. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «Holding on to the tradition of setting up sabeels»، DAWN.
  34. ↑ برای نمونه نگاه کنید به «Holding on to the tradition of setting up sabeels»، DAWN؛ «امام حسین کے یوم ولاد ت پر شہر میں جگہ جگہ ہوا سبیلوں کا اہتمام»، اخبار آپ کا.
  35. ↑ برای نمونه نگاه کنید «Trend of ‘Niaz’ distribution on Ashura still alive across country»، Daily Pakistan؛ «Ashura observed peacefully in Khyber Pakhtunkhwa»، DAWN.
  36. ↑ «SWAT organized a Sabeel on the 10th of Muharram»، Daily Azb.
  37. ↑ «Trend of ‘Niaz’ distribution on Ashura still alive across country»، Daily Pakistan.

منابع

برگرفته از «https://fa.wikishia.net/w/index.php?title=موکب&oldid=982043»