ابن‌شهرآشوب: تفاوت میان نسخه‌ها
افزودن منبع |
|||
| خط ۱۲۲: | خط ۱۲۲: | ||
* سلیم بن قیس هلالی، کتاب سلیم، بیروت، مؤسسه اعلمی، بی‌تا. | * سلیم بن قیس هلالی، کتاب سلیم، بیروت، مؤسسه اعلمی، بی‌تا. | ||
* صدر، سید حسن، تأسیس الشیعة، تهران، مؤسسه اعلمی، ۱۳۶۹ش. | * صدر، سید حسن، تأسیس الشیعة، تهران، مؤسسه اعلمی، ۱۳۶۹ش. | ||
* صفدی، خلیل‌بن ابیک، الوافی بالوفيات، محقق: هلموت ریتر، بیروت، دار النشر فرانز شتاينر، ۱۴۰۱ق. | |||
* قمی، شیخ عباس، فوائد الرضویة، قم، نشر نوید اسلام، ۱۳۸۷ش. | * قمی، شیخ عباس، فوائد الرضویة، قم، نشر نوید اسلام، ۱۳۸۷ش. | ||
* مدرس تبریزی، محمد علی، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیة و اللقب، قم، خیام، ۱۳۷۴ش. | * مدرس تبریزی، محمد علی، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیة و اللقب، قم، خیام، ۱۳۷۴ش. | ||
نسخهٔ ۸ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۲۳:۳۳
| فقیه، مفسّر و محدّث شیعه | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد بن علی بن شهر آشوب سَرَوی مازندرانی |
| تاریخ تولد | ۴۸۹ قمری |
| زادگاه | مازندران یا بغداد |
| تاریخ وفات | ۵۸۸ق |
| محل دفن | حلب، کوه جوشن در نزدیکی مشهد السقط |
| شهر وفات | حلب |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | فتال نیشابوری • فضل بن حسن طبرسی • احمد بن علی طبرسی • ابوالفتوح رازی و ... |
| شاگردان | یحیی بن بطریق • ابن زهره و ... |
| تألیفات | متشابه القرآن و مختلفه • مناقب آل ابی‌طالب • معالم العلماء و ... |
محمد بن علی بن شهر آشوب سَرَوی مازندرانی (۴۸۸ق - ۵۸۸ق) معروف به ابن شهر آشوب، فقیه، مفسّر و محدّث شیعه در قرن ششم هجری قمری و نویسنده کتاب‌هایی همچون مناقب آل ابی طالب و معالم العلماء.
ولادت و نسب
ابن شهر آشوب در سال ۴۸۸ق و بنا بر قولی در سال ۴۸۹ق به دنیا آمد.[۱] عده‌ای وی را اصالتا ساروی[۲] دانسته و گفته‌اند ولادت وی در مازندران بوده است؛[۳] اما برخی قائل به ولادت وی در بغداد شده‌اند.[۴]
سفرها
وی به دنبال درگیری با حکمران مازندران، راهی بغداد شد[۵] و در آنجا به وعظ و تدریس مشغول شد و چنان مقبولیت یافت که خلیفه وقت به وی خلعت پوشاند.[۶] وی پس از مدتی اقامت در بغداد، در سال ۵۶۷ق به حله رفت و در آنجا به تدریس پرداخت.[۷] در این سفر ابن ادریس حلی و ابن بطریق از وی روایت شنیدند. [۸]
ابن شهر آشوب در سال ۵۷۳ق به حلب رفت که در آن زمان پایگاه حمدانیان و پناهگاه شیعیان بود. وی تا آخر عمر در حلب ماند.[۹]
جایگاه علمی ابن شهرآشوب
اساتید
شیخ عباس قمی، استادان ابن شهرآشوب را این‌گونه نام برده است:
- شیخ شهر آشوب (جدش)
- شیخ علی (پدرش)
- فتال نیشابوری صاحب کتاب روضه الواعظین
- شیخ طبرسی صاحب مجمع البیان
- ابومنصور طبرسی صاحب الاحتجاج
- ابوالفتوح رازی صاحب تفسیر روض الجنان
- عبدالجلیل قزوینی رازی صاحب کتاب النقض
- ابوالفتح آمدی
- قطب الدین راوندی صاحب کتاب الخرائج و الجرائح
- جارالله زمخشری صاحب تفسیر کشاف
- ابوالحسن علی بیهقی معروف به ابن فندق.[۱۰]
شاگردان
شاگردان ابن شهرآشوب از این قرار است:
- سید محمد بن زهره حلبی معروف به ابن زهره
- شیخ الدین ابوالحسن علی بن شعره حلی
- یحیی بن بطریق
- تارج الدین دربی
- شیخ یحیی سوراوی
- یحیی بن ابی حلبی
- سید کمال الدین حیدرحسینی.[۱۱]
تألیفات و آثار
- متشابه القرآن و مختلفه
- مناقب آل ابی طالب
- معالم العلماء
- مثالب النواصب
- مائده الفائده
- امثال فی الامثال
- الاوصاف
- المنهاج الجدیده
- انساب آل ابی طالب
- نخب الاخبار الخصائص الفاطمیه
- بیان التنزیل
- الموالید
- المحزون المکنون فی عیون القرآن
- الطرائف فی الحدود والحقائق
- الحاوی
- الفصول فی النحو.[۱۲]
وفات
ابن شهر آشوب در شب جمعه ۲۲ شعبان سال ۵۸۸ق در شهر حلب درگذشت و در بالای کوه معروف به جَبَل جوشن به خاک سپرده شد.[۱۳] از دیدگاه شیعیان حلب این مکان مدفن محسن السقط فرزند امام حسین(ع) است.[۱۴] و به مشهدالسقط شناخته می‌شود.[۱۵]
بقعه‌ای در شهر بابل بنام ملا محمد بن شهرآشوب شهرت دارد که تشابه اسمی با ابن شهرآشوب دارد. دقیقا معلوم نیست بقعه ملامحمد بن شهر آشوب به چه کسی تعلق دارد و این بقعه مدفن چه شخص یا فردی است. دکتر منوچهر ستوده در کتاب «از آستارا تا استارآباد» (جلد چهارم) در این مورد آورده است:
- «مسلما این مقبره مرقد شیخ رشیدالدین ابوجعفر محمدبن علی بن شهر آشوب السروی نیست که از فحول و علما قرن ششم و اهل ساری بوده و در زمان المتقی (۵۵۵ – ۵۳۰) در بغداد بر منبر می‌رفت، زیرا وی به حلب مهاجرت کرد و تا پایان عمر در آنجا بود و در شعبان سال ۵۷۹ رخت به سرای باقی کشید و همانجا در دامنه کوه جوشن در مشهد محسن السقط بن حسین بن علی به خاک سپرده شد.»
شاید این مقبره مرقد پدر او باشد که علی نام داشت و پسر شهر آشوب بود، یا شخص دیگری از مردان این خاندان است که معروف به شهر آشوب یا ابن شهر آشوب بوده‌اند.[۱۶]
در بیان عالمان و بزرگان
شیخ حر عاملی، ابن شهر آشوب را، فردی عالم، فاضل، ثقه، محدث، عالم به علم رجال و روایات، ادیب، شاعر و جامع همه خوبی‌ها معرفی می‌کند.[۱۷]
میرزا حسین نوری در توصیف وی از الفاظی نظیر: فخر شیعه، تاج شریعت، افضل الاوائل و دریای متلاطم ژرفی که ساحل ندارد، احیاء کننده آثار مناقب و فضائل، رشید المله و الدین، شمس الاسلام و المسلمین، فقیه، محدث، مفسر، محقق؛ بکار می‌گیرد.[۱۸]
تفرشی، ابن شهر آشوب را پیشوای طایفه شیعه و فقیه آنان، شاعری بلیغ و نویسنده توصیف می‌نماید[۱۹]
صلاح الدین صفدی، از عالمان اهل سنت ابن شهر آشوب را از سرشناسان مذهب شیعه که علم اصول را به حد نهایی خود رساند معرفی می‌نماید و او را از حیث علوم قرآنی و مشکلات حدیث و اخبار و لغت و نحو؛ سرآمد و متقدم بر اهل این رشته‌ها توصیف می‌کند.[۲۰]
پانویس
- ↑ مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص۵۸.
- ↑ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۱۱۸.
- ↑ صدر حاج سيدجوادی، دائره المعارف تشیّع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۳۳۷.
- ↑ ابن شهرآشوب، معالم العلماء.۱۳۸۰ق، ص۳.
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۹۰.
- ↑ مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص۵۹.
- ↑ سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ص۶۳.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۲۰، ص۱۷۵.
- ↑ مفاخر اسلام. مقدمة معالم العلماء.
- ↑ قمی، فوائد الرضویة، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۷۱۲.
- ↑ قمی، فوائد الرضویة، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۷۱۲.
- ↑ مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص۵۹.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ج۱، ص۸۲.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۲، ص۱۸۶.
- ↑ ابن‌شداد، الاعلاق الخطيره فى ذكر امراء الشام والجزيره، ۱۹۵۳م، ج۱، ص۴۸.
- ↑ بررسی رابطۀ ملامحمد بن شهرآشوب بابلی با ابن شهرآشوب ساروی.
- ↑ حر عاملی، امل الآمل، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۲۸۵.
- ↑ نوری، خاتمه مستدرک، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۵۶ و ۵۷.
- ↑ تفرشی، نقد الرجال، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۲۷۶.
- ↑ صدر، تأسیس الشیعة، ۱۳۶۹ش، ص۲۷۲.
منابع
- آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه إلی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۳ق.
- ابن شهر آشوب، محمدبن علی، معالم اللمعاء، نجف، مکتبه الحیدریه، ۱۳۸۰ق.
- ابن‌شداد، محمدبن علی، الاعلاق الخطيره فى ذكر امراء الشام والجزيره، دمشق، المعهد العلمی الفرنسی للدراسات العربيه، ۱۹۵۳م.
- امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دار التعارف، بی‌تا.
- تفرشی، مصطفی بن حسین، نقد الرجال، قم، آل البیت، ۱۴۱۸ق.
- حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۶۲ش.
- یاقوت حموی، یاقوت‌بن عبدالله، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
- سلیم بن قیس هلالی، کتاب سلیم، بیروت، مؤسسه اعلمی، بی‌تا.
- صدر، سید حسن، تأسیس الشیعة، تهران، مؤسسه اعلمی، ۱۳۶۹ش.
- صفدی، خلیل‌بن ابیک، الوافی بالوفيات، محقق: هلموت ریتر، بیروت، دار النشر فرانز شتاينر، ۱۴۰۱ق.
- قمی، شیخ عباس، فوائد الرضویة، قم، نشر نوید اسلام، ۱۳۸۷ش.
- مدرس تبریزی، محمد علی، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیة و اللقب، قم، خیام، ۱۳۷۴ش.
- هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم، قم، هادی، ۱۴۰۵ق.
پیوند به بیرون
- دایره المعارف بزرگ اسلامی
- نگاهی به زندگی ابن شهر آشوب
- مفاخر مکتب اسلام/ ابن شهر آشوب
- نگاهى به تفسیر ابن شهر آشوب