سید هادی خسروشاهی

مقاله نامزد خوبیدگی
از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از سید هادی خسرو شاهی)
سید هادی خسروشاهی
اطلاعات فردی
تاریخ تولد۱۳۱۷ش
تاریخ وفات۸ اسفند سال ۱۳۹۸ش
محل دفنقم - قبرستان بهشت معصومه
شهر وفاتتهران
خویشاوندان
سرشناس
سید مرتضی خسروشاهی(پدر) • سید محمدصادق روحانی(پدر همسر)
اطلاعات علمی
استادانآیت‌الله بروجردیامام خمینیسید محمدکاظم شریعتمداریعلامه طباطبایی
محل تحصیلقم
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسیسفیر جمهوری اسلامی ایران در واتیکان
اجتماعیراه‌اندازی مرکز بررسی‌های اسلامی
وبگاه رسمیhttp://www.khosroshahi.org/main/

سید هادی خسروشاهی (۱۳۱۷-۱۳۹۸ش) مجتهد، نویسنده، مترجم و تاریخ‌نگار شیعه بود. او در حوزه علمیه قم نزد آیت‌الله بروجردی، امام خمینی و علامه طباطبایی شاگردی کرد و از استادان خود اجازه اجتهاد یا روایت دریافت نمود.

خسروشاهی از فعالان انقلاب اسلامی ایران بود و پیش از انقلاب ۱۳۵۷ش به‌دست حکومت پهلوی زندانی و تبعید شد. وی پس از انقلاب، دو سال نماینده امام خمینی در وزارت ارشاد بود و سپس به‌مدت پنج سال سفیر ایران در واتیکان شد. او همچنین نماینده مردم تهران دور اول و دوم مجلس خبرگان رهبری بود و سه سال نمایندگی ایران در مصر را برعهده داشت و در کنار آن فعالیت‌های تقریب بین‌المذاهبی هم انجام می‌داد.

سید هادی خسروشاهی آثار متعددی در زمینه علوم اسلامی در قالب تألیف کتاب، ترجمه و تصحیح دارد. بیشتر آثار او درباره مسائل فرهنگی، اجتماعى و سیاسى است. مجموعه ۲۶ جلدی حدیث روزگار او به خاطراتی از شخصیت‌ها و نیز معرفی جریان‌های معاصر می‌پردازد. خسروشاهی همچنین مؤسس مرکز بررسی‌های اسلامی است که در زمینه گردآوری مجموعه آثار متفکران و نیز معرفی جریان‌های معاصر فعالیت می‌کند. او در ۸ اسفند سال ۱۳۹۸ش بر اثر بیماری کرونا درگذشت.

زندگی‌نامه

سید هادی خسروشاهی در سال ۱۳۱۷ شمسی در تبریز به‌دنیا آمد. پدرش سید مرتضی خسروشاهی(۱۲۶۱-۱۳۳۲ش) از عالمان تبریز بود که در حرم امام علی(ع) دفن است.[۱] سید هادی تحصیلات مقدماتی را در تبریز آغاز کرد و پس از درگذشت پدرش در سال ۱۳۳۲ش برای ادامه تحصیل به قم رفت و در حوزه علمیه این شهر مشغول شد. او نزد آیت‌الله بروجردی، امام خمینی، علامه طباطبایی و سید محمدکاظم شریعتمداری شاگردی کرد.[۲] همچنین گفته شده او در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف نیز تحصیل کرد.[۳]

خسروشاهی از امام خمینی، سید ابوالقاسم خویی، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، سید محمدکاظم شریعتمداری، سید محمدهادی میلانی، سید محمدصادق روحانی، آقابزرگ تهرانی، مرتضی حائری یزدی، سید احمد شبیری زنجانی، میرزا عبدالجواد جبل‌عاملی و میرزا ابوالفضل زاهدی قمی اجازه اجتهاد یا روایت دریافت کرد.[۴]

خسروشاهی، داماد سید محمدصادق روحانی بود.[۵]

وفات

سید هادی خسروشاهی در ۸ اسفند سال ۱۳۹۸ش بر اثر کرونا در تهران درگذشت[۶] و در ۱۱ اسفند در قبرستان بهشت معصومه قم به‌خاک سپردند.[۷] پیکر خسروشاهی پس از گذشت سه سال، در اسفند ۱۴۰۱ش با رعایت موازین شرعی و قانونی به کتابخانه عمومی مرکز بررسی‌های اسلامی واقع در منطقه پردیسان قم، منتقل و در مکانی که وصیت کرده بود، دفن شد.[۸]

فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی

خسروشاهی در کنار سید مرتضی پسندیده و آیت‌الله مکارم شیرازی در تبعیدگاه انارک سال ۱۳۵۷ش[۹]

سید هادی خسروشاهی از مخالفان علیه حکومت پهلوی بود. او با سید ابوالقاسم کاشانی، سید محمود طالقانی و نواب صفوی ارتباط داشت و پیش از انقلاب اسلامی بارها در قم، تهران و تبریز دستگیر یا زندانی شده بود. او سه سال در انارک تبعید بود و در سال ۱۳۵۷ش آزاد شد. هم‌زمان با او در انارک آیت‌الله مکارم شیرازی و سید مرتضی پسندیده نیز تبعید بودند.[۱۰] او از نخستین فعالان دارالتبلیغ و مؤسسه در راه حق نیز بود.[نیازمند منبع]

سید هادی خسروشاهی پس از انقلاب اسلامی، دو سال نمایندگی امام خمینی در وزارت ارشاد ملی [یادداشت ۱] را بر عهده داشت.[۱۱] امام خمینی در تیرماه ۱۳۵۸ش او را به نمایندگی خود در این وزارتخانه منصوب کرد.[۱۲] خسروشاهی همچنین نماینده مردم تهران در دور اول[۱۳] و دوم مجلس خبرگان رهبری[۱۴] بود.

سفیر ایران در واتیکان

خسروشاهی پنج سال سفیر ایران در واتیکان بود. تأسیس مرکز فرهنگی اروپا در رُم، تأسیس ماهنامه‌های اینکوایری (Inquiry) و افریکن ایوِنتس (African Events) به زبان انگلیسی و تأسیس هفته‌نامه العالم به زبان عربی در لندن از فعالیت‌های او در این دوره به شمار می‌رود که با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد انجام گرفت.[۱۵] او پس از بازگشت از واتیکان به‌عنوان مشاور وزیر در وزارت خارجه مشغول شد و در دانشكده حقوق و علوم سياسى و دانشكده روابط بين‌الملل وزارت امور خارجه نیز تدريس می‌کرد.[۱۶]

راه‌اندازی مرکز بررسی‌های اسلامی

سید هادی خسروشاهی در سال ۱۳۵۲ش مرکز بررسی‌های اسلامی را راه‌اندازی کرد. این مرکز، آثار علامه طباطبایی، سید جمال‌الدین اسدآبادی، سید غلامرضا سعیدی و سید هادی خسروشاهی را جمع‌آوری و تدوین کرده است.[۱۷] انتشار نشریه‌های فرهنگنامه بعثت از ۱۳۵۸ش و فصلنامه تاریخ و فرهنگ معاصر در سال ۱۳۷۱ش،[۱۸] تهیه مجموعه حرکت‌های اسلامی معاصر، مجموعه اسناد انقلاب اسلامی ایران، انتشار خاطرات برخی از شخصیت‌های سیاسی و مذهبی و راه‌اندازى كتابخانه عمومى در منطقه پردیسان قم از دیگر فعالیت‌های این مؤسسه است.[۱۹]

فعالیت‌های تقریبی

خسروشاهی در حال سخنرانی در کنفرانس اندیشه اسلامی در شهر تیزی وزو(Tizi Ouzou) الجزایر[۲۰]

خسروشاهی از اعضای مجمع عمومی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی بود. او همچنین از مدافعان تقریب مذاهب اسلامی به شمار می‌رفت و با محمدتقی قمی مؤسس دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیة مکاتباتی انجام داد. او در سه سالی که ریاست نمایندگی ایران در مصر را برعهده داشت، در راستای تقریب مذاهب اسلامی فعالیت‌ می‌کرد. دیدار با شیخ الازهر و مقامات سیاسی و علمی مصر، مصاحبه‌های تلویزیونی و مطبوعاتی، سخنرانی در همایش‌ها و تألیف و انتشار کتاب‌هایی با رویکرد تقریبی در مصر از جمله آنهاست.[۲۱]

گفته شده او در کنگره‌ها یا کنفرانس‌هایی که در کشورهای انگلستان، آلمان، سوئیس، ایتالیا، لبنان، ترکیه، قطر، سوریه، عربستان، الجزایر، مصر و پاکستان برگزار می‌شد، نماینده امام خمینی یا حوزه علمیه قم بوده است.[۲۲] او به زبان‌های فارسی، انگلیسی، ایتالیایی، عربی و ترکی استانبولی آشنایی داشت.[۲۳]

نظرات و اندیشه‌ها

عمید زنجانی، سید هادی خسروشاهی، زین العابدین قربانی

خسروشاهی معتقد بود که تاریخ‌نگار هیچ‏‌گاه نمی‌‏تواند بی‌طرف باشد و هر مورخی، بنا به ساخت و بافت وجودی خود، دارای موضعی درباره حوادث گوناگون است و این امر، برخلاف ادعاهای بی‏‌طرفانه بودن مؤلف، در لابه‌‏لای سطور کتاب‏‌های تاریخ دیده می‌شود و مورخان با به ‏کارگیری ذهنیت‌‏ها و یا برداشت‏‌های خود در عمل نشان می‏‌دهند که بی‏‌طرف نبوده‏‌اند.[۲۴]

همچنین از نظر او تاریخ حوادث پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ش باید توسط کسانی که خود در صحنه بوده‏‏‏‏‏‌اند، نوشته شود، چراکه در غیر این صورت یا توسط افراد مُغرض و معارض نوشته خواهد شد و یا به تدریج فراموش می‌‏‏‏‏‏شود.[۲۵] او همچنین تاریخ‌‏نویسی خارجی‌ها درباره مسائل جامعه ایران را «تاریخ‏‌نگاری استعماری» می‌نامید و معتقد بود داوری یک خارجی درباره تاریخ معاصر ایران، مشکوک و غیرقابل قبول و فاقد ارزش تاریخی است.[۲۶]

آثار

کتاب قصة التقریب اثر سید هادی خسروشاهی که در سال ۱۳۸۹ش در کنفرانس وحدت، کتاب سال تقریب شد.[۲۷]

سید هادی خسروشاهی آثار متعددی در زمینه علوم اسلامی در قالب تألیف کتاب، ترجمه و تصحیح دارد. بیشتر کتاب‌های او درباره مسائل فرهنگی، اجتماعى و سیاسى است. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نسخه دیجیتال آثار وی را منتشر کرده است.[۲۸] برخی از آثار او عبارتند از:

از سید هادی خسروشاهی بیش از یکصد مقاله در نشریاتی همچون مکتب اسلام، مکتب تشیع، معارف جعفری، راه حق، ندای حق، نسل نو و روزنامه اطلاعات منتشر شده است.[۳۱]

پانویس

  1. سید مرتضی خسروشاهی؛ عالم، فقیه نویسنده، سایت تبریز پدیا.
  2. «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
  3. «سید هادی خسروشاهی؛ مجتهد، نویسنده، مترجم، پژوهشگر»، سایت تبریز پدیا.
  4. «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
  5. سید هادی خسروشاهی؛ عطشانِ بحرِ تحقیق، سایت مباحثات.
  6. «سید هادی خسروشاهی به علت ابتلا به کرونا درگذشت»، خبرگزاری ایرنا.
  7. «مراسم تدفین پیکر حجت‌الاسلام خسروشاهی در قم برگزار شد.»، خبرگزاری ایکنا.
  8. پیکر آیت‌الله خسروشاهی پس از سه سال به محل وصیت منتقل شد، خبرگزاری ایکنا.
  9. «گالری عکس»
  10. «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
  11. «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
  12. امام خمینی، صحیفه امام، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج۹، ص۶۹.
  13. «اعضای دوره اول مجلس خبرگان»، سایت مجلس خبرگان.
  14. «اعضای دوره دوم مجلس خبرگان»، سایت مجلس خبرگان.
  15. «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
  16. «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
  17. «مروری بر فعاليت‌هاى مركز بررسی‌هاى اسلامى»، مركز بررسی‌هاى اسلامى.
  18. «آشنایی با مركز بررسی‌های اسلامی»، مركز بررسی‌هاى اسلامى.
  19. «مروری بر فعاليت‌هاى مركز بررسی‌هاى اسلامى»، مركز بررسی‌هاى اسلامى.
  20. «گالری عکس»
  21. «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
  22. «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
  23. «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
  24. خاطرات مستند درباره تاریخ‌نگاری معاصر و کودتای ۲۸ مرداد، ص۳۲ به نقل از «گزیده‌ای از خاطرات استاد خسروشاهی درباره شخصیت‌های معاصر»، خبرگزاری رسمی حوزه.
  25. خاطرات مستند درباره سازمان‏‏‏‏‏‌ها و احزاب سیاسی دوران انقلاب، ص۹ به نقل از «گزیده‌ای از خاطرات استاد خسروشاهی درباره شخصیت‌های معاصر».
  26. خاطرات مستند درباره سازمان‏‏‏‏‏‌ها و احزاب سیاسی دوران انقلاب، ص۳۵ به نقل از «گزیده‌ای از خاطرات استاد خسروشاهی درباره شخصیت‌های معاصر»، خبرگزاری رسمی حوزه.
  27. ««قصة التقريب اُمّة وثقافة واحدة »به عنوان کتاب سال تقریب برگزیده شد.»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
  28. «مجموعه آثار استاد سید هادی خسروشاهی»، مرکز تحقیقات کامپیوتری نور.
  29. «گزیده‌ای از خاطرات استاد خسروشاهی درباره شخصیت‌های معاصر»، خبرگزاری رسمی حوزه.
  30. «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
  31. «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.

یادداشت

  1. آذرماه ۱۳۴۳ش. تشکیل وزارت فرهنگ و هنر، ۱۳۵۳ش تشکیل وزارت اطلاعات و جهانگردی، ۱۷ اسفند۱۳۵۷ش. تشکیل وزارت فرهنگ و آموزش عالی به موجب مصوبه شورای انقلاب اسلامی با ادغام دو وزارتخانه «فرهنگ و هنر» و «علوم و آموزش عالی»، ۷خرداد۱۳۵۸ش. تغییر نام وزارت اطلاعات و جهانگردی به وزارت ارشاد ملی، ۱۳۵۹ش. تغییر نام وزارت ارشاد ملی به وزارت ارشاد اسلامی، ۱۲ اسفند۱۳۶۵ش. با تصویب قانون و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شد.سایت وزارت فرهنگ وارشاد اسلامیhttps://www.farhang.gov.ir/

منابع