محمدمهدی آصفی

محمد مهدی آصفی

شناسنامه
نام کامل	محمد مهدی آصفی بروجردی
زادروز	۱۳۱۷ش
شهر تولد	نجف
کشور تولد	عراق
اطلاعات علمی و مذهبی
اساتید	سید ابوالقاسم خویی • سید محسن حکیم • امام روح الله خمینی • سید عبدالله شیرازی • سید محمد روحانی • میرزا باقر زنجانی • میرزا هاشم آملی • عبدالمنعم فرتوسی • محمدرضا مظفر • صدرا بادکوبه‌ای • مجتبی لنکرانی
تألیفات	ملکیة الارض فی الاسلام • سلسله کتب فی رحاب القرآن • مباحث جدید قرآنی • دنیای اسلام و تهاجم فرهنگی غرب

محمدمهدی آصفی (۱۳۱۷-۱۳۹۴ش) از مجتهدان حوزه علمیه نجف و از فعالان سیاسی در عراق. آصفی در فقه، اصول، تفسیر و فلسفه و برخی مسائل اقتصادی و اجتماعی صاحب‌نظر و دارای تألیفات است. آصفی از روحانیان فعال علیه حزب بعث عراق بود و مدتی نیز به عنوان یکی از اعضای اصلی حزب الدعوة الاسلامیة فعالیت می‌کرد. آصفی در ایران و کویت فعالیت دینی و اجتماعی داشت و بعد از سقوط حکومت حزب بعث به عراق بازگشت. آصفی همچنین از اعضای شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت و نیز مدتی دبیرکل آن بود.

زندگی‌نامه

محمدمهدی آصفی در سال ۱۳۱۷ شمسی در نجف به دنیا آمد. پدرش علی‌محمد بروجردی آصفی از علمای نجف بود. مادرش نیز دختر شیخ محمدتقی بروجردی بود که از عالمان حوزه علمیه نجف به شمار می‌آمد. او تحصیلات حوزوی را در نجف شروع کرد و همزمان در دانشگاه بغداد در رشته معارف اسلامی تا دوره فوق لیسانس تحصیل نمود. او اجازه اجتهاد خود را از میرزا هاشم آملی و شیخ مرتضی آل یاسین دریافت کرد.

آصفی در سال ۱۳۴۹شمسی به دستور دولت عراق به همراه عراقی‌های ایرانی الاصل از عراق اخراج شد و سال‌ها در ایران و کویت زندگی کرد. او پس از سقوط حکومت صدام حسین به عراق بازگشت و در حوزه علمیه نجف به فعالیت‌های علمی مشغول شد.

وفات

محمد مهدی آصفی در ۱۴ خرداد ۱۳۹۴ش مصادف با ۱۶ شعبان ۱۴۳۶ق درگذشت. پیکر او در جمعه ۱۶ خرداد در قم تشییع و بعد از اقامه نماز میت توسط ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه برای تدفین به نجف منتقل شد. و پس از آنکه محمداسحاق فياض از مراجع تقلید شیعه در نجف، بر او نماز گزارد، در قبرستان وادی السلام دفن گردید.

نماز میت بر پیکر آصفی توسط آیت‌الله مکارم شیرازی

اساتید

• محمد رضا مظفر
• مسلم ملکوتی
• مجتبی لنکرانی
• سید اسدالله مدنی
• سید ابوالقاسم خوئی
• سید روح الله خمینی
• سید عبدالله شیرازی
• حسین حلی
• میرزا باقر زنجانی
• سید محسن حکیم
• سید محمد روحانی
• میرزا هاشم آملی

آثار

از آصفی تا کنون بیش از ۳۷ مقاله علمی منتشر شده است. او همچنین کتاب‌های متعددی در حوزه‌های مختلف فکری نگاشته است.

بیشتر آثار او به زبان عربی است. برخی از این آثار به زبان‌های دیگر از جمله فارسی و اردو ترجمه شده است:

• ملکیة الارض فی الاسلام
• فی رحاب القرآن . از ترجمه این اثر چهارده جلدی با نام «در آینه وحی» در مراسم بزرگداشت آصفی رونمایی شد.
• الاجتهاد و التقلید و سلطات الفقیه و صلاحیاته
• الاصر و الاغلال
• الامة الواحده والموقف من الفتنة الطائفیه
• الانتظار الموجه
• التحدیات المعاصره و مشروع المواجهة الاسلامیه
• الجسور الثلاثه، قصة الغارة الحضاریه علی العالم الاسلامی
• الدعا عند اهل البیت علیهم السلام
• الکلمة الطیبه فی القرآن
• فی رحاب عاشورا
• ولایة الامر: دراسة فقهیة مقارنه
• مشروع الوحدة الاسلامیه ثقافیا و سیاسیا .

فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی

مزار محمد مهدی آصفی در وادی السلام نجف و در کنار مقبره هود و صالح پیامبر

عضویت در حزب الدعوه

محمد مهدی آصفی در سال ۱۳۵۴ / ۱۹۵۷م از اعضای رهبری کل (القیادة العامة) حزب الدعوة الاسلامیة بود. در مهر-آبان ۱۳۵۷ ه‍.ش/ اکتبر ۱۹۷۸م حزب الدعوة طی بیانیه‌ای حمایت کامل خود را از انقلاب اسلامی ایران اعلام کرد و محمد مهدی آصفی به نمایندگی از این حزب به پاریس رفت و ضمن دیدار با امام خمینی پشتیبانی حزب را از ایشان به اطلاع وی رساند.

با به قدرت رسیدن صدام حسین در عراق در ۲۵ تیر ۱۳۵۸ / ۱۶ ژوئیه ۱۹۷۹، روند سرکوب حزب شدت گرفت و واکنش حزب در پیش گرفتن مبارزۀ مسلحانه بود. رژیم صدام اعضای حزب را دستگیر و صدها تن از آنان را پس از محاکمه‌های فرمایشی اعدام کرد. در چنین اوضاعی، حزب الدعوة مرکز فعالیت خود را به ایران منتقل کرد و محمد مهدی آصفی در تابستان ۱۳۵۸ ه‍.ش/ ۱۹۷۹ به ایران آمد.

محمد مهدی آصفی در ساختار جدید حزب الدعوه عضو شورای مرکزی و در ۱۳۵۹ ه‍.ش / ۱۹۸۰ م سخنگوی رسمی حزب شد. وی در انتخابات بهمن اسفند ۱۳۵۹ ه‍.ش/ فوریۀ ۱۹۸۱ م جزء ۱۲ عضو شورای عالی رهبری برگزیده شد. وی همچنین به عنوان یکی از اعضای شورای فقهی این حزب انتخاب شد. آصفی به خاطر اختلافاتی که در کنگرۀ عمومی حزب در ۱۳۶۸ ه‍.ش / ۱۹۸۹ م پیش آمد، از سخنگویی حزب کناره گیری کرد.

عضویت در مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام

آیت‌الله محمد مهدی آصفی از سال ۱۳۸۱ تا ابتدای سال ۱۳۸۳ دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت و تا پایان عمر نیز عضو شورای عالی این مجمع بود.

موسسه خیریه امام باقر(ع)

مؤسسه خیریه امام باقر(ع) تحت نظارت محمدمهدی آصفی تأسیس شده و تقریباً ۶۷۰۰ خانواده پناهنده عراقی و افغانی را در بیش از ۳۳ نقطه از ایران سرویس‌دهی می‌کند. ایجاد مجتمع‌های مسکونی (حدود ۱۱۰ واحد مسکونی) برای ایتام در قم و ۲۲۰ واحد مسکونی برای کمک‌های مادی و معنوی به مؤمنین در داخل عراق و داخل کشور افغانستان از دیگر فعالیت‌های این مؤسسه است.

اندیشه ها

پوستر برگزاری کنگره محمدمهدی آصفی

آصفی در تفسیر موضوعی به نام فی رحاب القرآن اندیشه‌های تفسیری خود را ارائه کرده است. ویژگی این اثر التزام او به سنت‌های تفسیری و تقید به درج روایات تفسیری در صدر و ذیل مباحث است. در اندیشه‌های فقهی و کلامی نیز آصفی بیشتر بر مشی جمهور بوده است. او همچنین از عالمان تقریبی محسوب می‌شود. همچنین اندیشه‌های سیاسی آصفی در کتاب‌هایی مانند ولایة الامر و کتاب جهاد در قرآن منعکس شده است و در آن‌ها نو آوری‌هایی به چشم می‌خورد.

بزرگداشت

در ۲۹ آبان ۱۳۹۳ش آیین بزرگداشتی برای آصفی با عنوان کنگره اسوه زهد، جهاد و اجتهاد در قم برگزار شد. این همایش به کوشش مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، جامعة المصطفی العالمیه و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه برگزار شد.

در هفدهمین دوره همایش کتاب سال حوزه که در سال ۱۳۹۴ش در شهر قم برگزار شد محمد مهدی آصفی به عنوان شخصیت برجسته علمی حوزه معرفی شد و به پاس خدمات علمی، فرهنگی، تدریس و تألیفات مورد تقدیر در این دوره از همایش قرار گرفت.

منابع

• آصفی، محمدمهدی، جستارهایی در معارف اسلامی، به کوشش علی‌اکبر زمانی نژاد و حبیب عفیفی، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۳۹۳ش.
• بابایی، رضا، فقیه مجاهد، قم، بوستان کتاب، ۱۳۹۳ش.
• برکه شامی، حسین، حزب الدعوة الاسلامیة: دراسة فی الفکر و التجربة، قم، ۱۴۲۷ق/ ۲۰۰۶م.
• خرسان، صلاح، حزب الدعوة الاسلامیة: حقائق و وثائق، فصول من تجربة الحرکة الاسلامیة فی العراق خلال ۴۰ عاماً، دمشق، ۱۴۱۹ق/ ۱۹۹۹م.
• عجلی، شمران، الخریطة السیاسیة للمعارضة العراقیة، لندن، ۲۰۰۰م.
• مؤمن، علی، سنوات الجمر: مسیرة الحرکة الاسلامیة فی العراق، ۱۹۵۷–۱۹۸۶، بیروت، ۲۰۰۴م.
• دبیرخانه همایش کتاب سال حوزه، ویژه‌نامه هفدهمین همایش کتاب سال حوزه (۱۷)، قم، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۹۴.

پیوند به بیرون

• بررسی کارنامه قرآن‌پژوهی محمدمهدی آصفی
• سایت کنگره بزرگداشت آیت الله آصفی
• شیخ آصفی؛ مردی که چهره خداوند در فقرا برایش تجلی کرد