آداب الملوک (کتاب)

آداب الملوک

اطلاعات کتاب
نویسنده	میرزا محمدرفیع حسنی حسینی طباطبایی تبریزی (د۱۳۲۶ق)
موضوع	شرحی فارسی بر فرمان نامه امیرالمؤمنین علی(ع) خطاب به مالک بن حارث بن عبدِیغوث نخعی معروف به مالک اشتر
زبان	فارسی

آدابُ الُمُلوک شرحی فارسی بر فرمان‌نامه امام علی(ع) خطاب به مالک اشتر است که توسط میرزا محمدرفیع حسنی حسینی طباطبایی تبریزی، نوشته شده است.

میرزا محمدرفیع حسنی حسینی طباطبایی تبریزی (درگذشت ۱۳۲۶ق) ملقب به نایب الصّدر و نظام‌العلماء، فرزند میرزا علی اصغر مستوفی است. به گفته آقا بزرگ تهرانی در الذریعه به نقل از کتاب المجالس النظامیة نوشته میرزا رفیع، نسب او به ابراهیم بن اسماعیل دیباج مشهور به ابراهیم طباطبا می‌رسد.

میرزا رفیع که در اندیشه جمع‌آوری نصایح اخلاقی برای حکمرانان و دیگر طبقات مردم بود، نامه امام علی(ع) به مالک اشتر را بهترین متن برای رسیدن به مقصود خویش دانسته و به شرح آن پرداخت. مؤلف، فرمان نامه را به عبارات کوتاه با عنوان «اصل» تقسیم کرده و بعد از هر «اصل» ترجمه آن به فارسی و سپس شرح آن را با شواهدی از احادیث، حکایت‌هایی از پیشوایان دین، خلفا و پادشاهان و گاه شعر یا ضرب‌المثل می‌آورد.

نویسنده در این شرح از منابعی مثل اخلاق ناصری، مجمع البحرین، اخلاق محسنی، زینة المجالس، کشکول شیخ بهایی، بحارالانوار، الانوار النعمانیة، زهر الرّبیع، و جواهر الایقان استفاده کرده است. نکته قابل توجه این است که مؤلف فقط در برخی از جاهای کتاب مرجع و منبع مطلب خود را ذکر کرده است.

میرزا رفیع در این کتاب به موضوعات و مفاهیمی مانند آداب حسنه، آداب مُلک‌داری، اولوالامر، وظایف قاضی، خراج، شهادت امام علی(ع)، و شخصیت مالک اشتر با تفصیل بیش‌تری پرداخته است.

آداب الملوک در سال (۱۳۲۰ق) در تبریز با چاپ سنگی در ۳۲۳ صفحه و بدون فهرست منتشر شده است.

برخی دیگر از آثار میرزا محمد رفیع عبارتند از:

الادب الفارسی (در علم صرف و نحو)،

التحقیقات العلویه،

الفواید النظامیه،

المجالس الحسینیه،

المجالس النظامية،

المقالات النظامية. مفاتیح الکنوز فی المراثی. اسرار الشهاده.

منابع

• میرزا محمدرفیع طباطبایی، در پایگاه اطلاع رسانی حوزه، درج در سایت: ۵ آذر ۱۳۹۰ش، تاریخ مراجعه: ۱۸ مهر ۱۴۰۳ش.
• تهرانی، محمدمحسن(آقابزرگ)، الذریعة الی تصانیف الشیعة، تحقیق: احمد حسینی اشکوری، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۳ق.
• محمد رفیع نظام‌العلماء، آداب الملوک، تبریز، ۱۳۲۰ق، جاهای مختلف.
• محمد رفیع نظام‌العلماء، سفرنامه رضوی، تبریز، ۱۳۲۴ق.
• محمد رفیع نظام‌العلماء، مجالس نظامیه، تبریز، ۱۳۱۹ق.

پیوند به بیرون

• منبع مقاله : «دائرة المعارف بزرگ اسلامی»