ترجمه نهجالبلاغه (فیضالاسلام)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| عنوان اصلی | ترجمه و شرح نهج البلاغه فیض اسلام |
| نویسنده | سید علینقی فیضالاسلام |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۶ مجلد |
| تعداد صفحات | ۱۳۴۰صفحه |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | فیض الاسلام |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۳۷۸ش |
| نوبت چاپ | هشتم |
| شمارگان | ۵۱۰۰ |
| شابک | ۹۶۴-۶۳۱۸-۰۲-۹ |
ترجمه نهجالبلاغه اثر سید علینقی فیض الاسلام، ترجمهای فارسی با شرح مختصر است که با بهرهگیری از شروح عربی و فارسی نهج البلاغه و کتابهای برجستهای چون تفسیر، فقه، تاریخ و کلام طی شش سال نگاشته شده است.
فیضالاسلام، نویسندهٔ کتاب، بیان کرده است که در آغاز، نسخهٔ نهجالبلاغه را تصحیح کرده و پس از اِعرابگذاری دقیق، به ترجمه و شرح آن پرداخته است. از ویژگیهای برجسته این ترجمه و شرح میتوان به تبیین دلایل صدور خطبهها و نامهها، تعیین عناوین مناسب برای حکمتها، اشاره به آیات مرتبط و جغرافیای مکانهای ذکر شده اشاره کرد. این کتاب در شش جلد و با خط زیبای طاهر خوشنویس به چاپ رسید که چهار جلد نخست آن به خطبهها و دو جلد پنجم و ششم به نامهها و کلمات قصار اختصاص یافته است. علما و پژوهشگران نهج البلاغه، ترجمه و شرح فیضالاسلام را اثری همهفهم و خدمت به فرهنگ اسلامی و ایرانی توصیف کردهاند.
معرفی و جایگاه
کتاب ترجمه و شرح نهج البلاغه، اثر سید علینقی فیضالاسلام بهدلیل کمبود ترجمههای روان فارسی در دسترس مردم،[۱] در نجف اشرف نوشته شده است.[۲] به گفته فرزند ایشان، فیض الاسلام پس از هفده سال یادداشتبرداری، نگارش این ترجمه و شرح نهج البلاغه را آغاز کرده است.[۳] این در طی شش سال (از ۱۳۶۵ق تا ۱۳۷۱ق)[۴] در شش جزء ترجمه شده و در موضوعات علمی، ادبی، دینی، اجتماعی، اخلاقی، تاریخی و سیاسی بهطور مختصر و روان توضیح داده شده است.[۵]
فیض الاسلام نویسنده کتاب بیان کرده که در نگارش این کتاب، ابتدا متن نهج البلاغهای که سید رضی جمع آوری کرده، تصحیح نسخه کرده، اعرابگذاری صحیح انجام داده و سپس اقدام به ترجمه و شرح آن کرده است.[۶] فیض الاسلام با اشاره بر ناهماهنگی ترتیب خطبهها، بر این باور است که از خطبه ۱۸۴ تا پایان خطبهها، (در نقلی دیگر از خطبه ۱۷۸ به بعد) میان نسخههای خطی و چاپی نهجالبلاغه اختلاف در ترتیب وجود دارد.[۷]
این کتاب پس از مراجعه به کتب لغت، شرح، نسخه خطی و چاپی و بحث با فضلا و دانشمندان نوشته شده است.[۸] در نگارش این کتاب، تمامی شروح عربی و فارسی مانند شرح ابنمیثم بحرانی، ابنابیالحدید، خویی، کاشانی و همچنین به کتابهای معروف در زمینه تفسیر، فقه، اخبار، فلسفه، کلام، تاریخ، رجال و لغت مورد بررسی قرار گرفته است.[۹]
سید محمدرضا فیضالاسلام، فرزند فیض الاسلام، بیان کرد که مرحوم فیضالاسلام از دخالت نظرات شخصی در ترجمه مخالف بود و این کار را نوعی خیانت میدانست.[۱۰]
در مقدمه یکی از نسخههای ترجمه و شرح نهج البلاغه که به قلم مرحوم فیضالاسلام در سال ۱۳۵۱ شمسی منتشر شده، ذکر شده است که طی بیست سال، بیش از ۹۵۰ هزار نسخه از این کتاب به چاپ رسیده است.[۱۱] در مصاحبه ای که با فرزند وی در سال ۱۳۹۴ش صورت گرفته، بیان شده که تا به الان بیش از دو میلیون دوره از این کتاب تجدید چاپ شده است.[۱۲] به گفته او فیضالاسلام بهدلیل هزینه بالای چاپ، ابتدا کتاب را به صورت تک جلدی در تهران منتشر کرد و سپس برای چاپ کامل آن، سه منزل خود در تهران را فروخت.[۱۳]
مترجم
سید علینقی فیض الاسلام (۱۲۸۴-۱۳۶۴ش)، مجتهدی دانا و محدثی دانا [۱۴] و از شاگردان سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاء عراقی و محمدکاظم شیرازی بود که از آنان اجازه اجتهاد گرفت. از علیاکبر نهاوندی و شیخ عباس قمی نیز اجازه روایت دریافت کرده بود.[۱۵] از آثار متعددی وی میتوان به کتاب «ترجمه و خلاصة التفسیر قرآن»، «ترجمه و شرح صحیفه سجادیه»، «مساله رجعت» اشاره کرد.[۱۶]
ویژگیها
در ترجمه و شرح نهج البلاغه، لغات و جملات نیازمند به شرح در داخل پرانتز آورده شده است.[۱۷] متن عربی و ترجمه فارسی هر دو شماره گذاری شده تا خواننده راحتتر بتواند بین متن و ترجمه ارتباط برقرار کند.[۱۸] در این کتاب به دلایل صدور خطبهها[۱۹] و نامهها[۲۰] پرداخته شده و برای حکمتهای نهج البلاغه عناوین و موضوعات مشخص تعیین شده است.[۲۱] در شرح سخنان امام(ع) به آیات مرتبط با سخنان امام(ع) اشاره شده[۲۲] و ضرب المثلهای سخنان امام(ع) نیز تفسیر شدهاند.[۲۳] همچنین نویسنده نام مکانهای ذکر شده در نهج البلاغه را همراه با جغرافیای آنها توضیح داده است.[۲۴]
ساختار کتاب
ترجمه و شرح نهج البلاغه ابتدا در ۶ مجلد و ۱۳۴۰ صفحه با خط زیبای طاهر خوشنویس منتشر شد[۲۵] و بعدها این شش جزء در یک جلد به چاپ رسیده است.[۲۶] در ابتدای هر جزء، مترجم مقدمهای درباره اهمیت نهجالبلاغه و لزوم آشنایی مردم با این کتاب ارائه کرده[۲۷] و در پایان هر جزء نیز تاریخ اتمام آن را ثبت کرده است.[۲۸]
- بخش اول کتاب شامل شرح مختصری از زندگی پدر، برادر و مادر نویسنده، مقدمهای از سوی نویسنده، زندگینامه کوتاهی از سید رضی (گردآورنده نهجالبلاغه) و ترجمه و شرح خطبههای ۱ تا ۸۹ آمده است.[۲۹]
- بخش دوم به ترجمه و توضیح خطبههای ۹۰ تا ۱۳۷ اختصاص داده شده؛[۳۰] بخش سوم شامل خطبههای ۱۳۸ تا ۱۸۵؛[۳۱] و بخش چهارم خطبههای ۱۸۶ تا پایان خطبهها را در بر گرفته است.[۳۲] در بخش پنجم به ترجمه و شرح نامهها اشاره شده[۳۳] و در بخش ششم ترجمه و توضیح کلمات قصار ارائه شده است.[۳۴]
- فیض الاسلام در پایان کتاب، بیانیهای تحت عنوان «چاره نگرانی امروزه مردم دنیا» صادر می کند و همگان را به خواندن نهج البلاغه دعوت می کند.[۳۵] در صفحات پایانى ترجمه و شرح نهج البلاغه، متن اجازه اجتهاد و اجازه روایت که از اساتیدش گرفته به چاپ رسیده است.[۳۶]
دیدگاه علما و پژوهشگران نهج البلاغه
- سید علی خامنهای، دومین رهبر جمهوری اسلامی ایران: ما بجز ترجمه ملا فتحالله کاشانی و کتابهای قدیمی و شرحهای عربی چیزی در دست نداشتیم[۳۷] و جز خواص کسی نامی از نهج البلاغه نمیدانست؛ این ترجمه فیض الاسلام اولین ترجمه فارسی نهج البلاغه در پنجاه سال اخیر است که فیض الاسلام آن را در زمان ما بازاری کرد و در اختیار مردم قرار داد و مردم فهمیدند که نهج البلاغهای هم هست.[۳۸]
- علی صدرایی خویی و مصطفی بروجردی: فیض الاسلام افزون بر ترجمه دقیق عبارات عربى، شرح را از ترجمه جدا نکرد و با روشی بدیع با استفاده از پرانتز شرحى بسیار کوتاه در آن گنجانید و سبب آشنایی عموم مردم فارسی زبانی شده که توانایى مراجعه به متون عربى را نداشتند. [۳۹]
- محمدباقر کتابی نویسنده رجال اصفهان: فیض الاسلام با نگارش این کتاب با طرزی جالب و جاذب خدمت بزرگی به فرهنگ اسلام و ایران کرده است.[۴۰]
- احمد شهدادی، پژوهشگر: کار فیض الاسلام در ترجمه یک متن مقدس شیعی و قرار دادن آن در طی سالها و دهه ها در دسترس ذهن و زبان جامعه ی دینی، خود، شاهکاری شکوهمند است.[۴۱]
پانویس
- ↑ فيض الإسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغة، ۱۳۷۸ش، ج۱، ص۷.
- ↑ خبر آنلاین، «عالمی که پول فروش ۳ خانه را صرف شرح نهج البلاغه کرد و اجاره نشین شد»
- ↑ خبر آنلاین، «عالمی که پول فروش ۳ خانه را صرف شرح نهج البلاغه کرد و اجاره نشین شد»
- ↑ موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، «رهبر انقلاب: فیضالاسلام برای اولین بار نهجالبلاغه را همه فهم کرد»
- ↑ فيض الإسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغة، ۱۳۷۴ش، صفحه ب.
- ↑ فيض الإسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغة، ۱۳۷۴ش، ص۱۳۰۹.
- ↑ فيض الإسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغة، ۱۳۷۴ش، ص۶۱۱.
- ↑ فيض الإسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغة، ۱۳۷۸ش، ص۱۳۰۹.
- ↑ فيض الإسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغة، ۱۳۷۸ش، ص۱۳۰۹.
- ↑ خبرگزاری بین المللی قرآن، «فیض الاسلام منادی روشنگری و بازگشت به نهج البلاغه در دوران معاصر».
- ↑ فيض الإسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغة، ۱۳۷۸ش، صفحه ج.
- ↑ خبر آنلاین، «عالمی که پول فروش ۳ خانه را صرف شرح نهج البلاغه کرد و اجاره نشین شد».
- ↑ خبر آنلاین، «عالمی که پول فروش ۳ خانه را صرف شرح نهج البلاغه کرد و اجاره نشین شد»
- ↑ شهدادی، «جستاری درباره ی ترجمه ی فیض الاسلام از نهج البلاغه».
- ↑ کتابی، رجال اصفهان، ۱۳۷۵ش، ص۴۸۲.
- ↑ پایگاه اطلاع رسانی حوزه، «آثار و تألیفات سید علی نقی اصفهانی آل محمّد دیباج (فیض الاسلام)».
- ↑ برای نمونه بنگرید به: فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، خطبه ۹۴ و ۹۵، ص۲۸۲.
- ↑ فيض الإسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغة، ۱۳۷۸ش، صفحه ج؛ برای نمونه بنگرید به: فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، خطبه۳۸، ص۱۲۲.
- ↑ فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، خطبه ۱۰۳، ص۳۰۸ و خطبه ۱۳۰، ص۴۰۳.
- ↑ فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، نامه ۱۱ ص۸۵۵ و نامه ۳۳، ص۹۴۲.
- ↑ برای نمونه بنگرید به: فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، حکمت ۲۰، ص۱۰۹۶.
- ↑ فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، خطبه ۱۵۵، ص۴۸۷.
- ↑ فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، خطبه ۱۲۰، ص ۳۷۵.
- ↑ فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، خطبه۲، ص۴۲ و خطبه۱۳۰، ص۴۰۳.
- ↑ خبر آنلاین، «عالمی که پول فروش ۳ خانه را صرف شرح نهج البلاغه کرد و اجاره نشین شد».
- ↑ فيض الإسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغة، ۱۳۷۸ش.
- ↑ فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، ص۶، ص۲۲۹، ص۶۲۶، ص ۸۲۸ و ص۱۰۸۷.
- ↑ فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، ص۲۲۷، ص۴۲۱، ص۶۲۵، ص۸۲۷، ص۱۰۸۵، ص۱۳۰۷.
- ↑ فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، ص۱- ۹.
- ↑ فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، ص۲۳۰ - ۴۲۱.
- ↑ فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، ص۴۲۴- ۶۲۴.
- ↑ فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، ص۶۲۸- ۸۲۷.
- ↑ فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، ص۸۳۰ - ۱۰۸۴.
- ↑ فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، ص۱۰۸۸- ۱۳۰۷.
- ↑ فيض الإسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغة، ۱۳۷۴ش، ص۱۳۰۸.
- ↑ فيض الإسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغة، ۱۳۷۴ش، ص۱۳۳۶ -۱۳۴۰.
- ↑ موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، «رهبر انقلاب: «فیضالاسلام» برای اولین بار نهجالبلاغه را «همه فهم» کرد»
- ↑ سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله العظمی خامنهای، «بیانات در اولین کنگره بینالمللی نهجالبلاغه»
- ↑ بروجردی و صدرایی خویی، «شرحهای نهج البلاغه»، ص۱۴۱.
- ↑ کتابی، رجال اصفهان، ۱۳۷۵ش، ص۴۸۲.
- ↑ شهدادی، «جستاری درباره ی ترجمه ی فیض الاسلام از نهج البلاغه».
منابع
- «بیانات در اولین کنگره بینالمللی نهجالبلاغه»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله العظمی خامنهای، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اردیبهشت ۱۳۶۰ش، تاریخ بازدید: ۵ آذر ۱۴۰۴ش.
- آثار و تألیفات سید علی نقی اصفهانی آل محمّد دیباج (فیض الاسلام)»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۲۹ فروردین ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «فیض الاسلام منادی روشنگری و بازگشت به نهج البلاغه در دوران معاصر»، خبرگزاری بین المللی قرآن، تاریخ درج مطلب: ۲۲ اردیبهشت ۱۳۰۳ش، تاریخ بازدید: ۶ آذر ۱۴۰۴ش.
- «رهبر انقلاب: فیضالاسلام برای اولین بار نهجالبلاغه را همه فهم کرد»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، تاریخ درج مطلب:۱۵ تیر ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۵ آذر ۱۴۰۴ش.
- «عالمی که پول فروش ۳ خانه را صرف شرح نهج البلاغه کرد و اجاره نشین شد»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب:۱۸ تیر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۵ آذر ۱۴۰۴ش.
- بروجردی، مصطفی و علی صدرایی خویی، «شرحهای نهج البلاغه»، در جلد ۱۲ دانشنامه امام علی(ع)، تهران، مرکز نشر آثار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
- شهدادی، احمد، جستاری درباره ی ترجمه ی فیض الاسلام از نهج البلاغه»، سایت راسخون، تاریخ درج مطلب: ۸ خرداد ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- فيض الإسلام، علینقی، ترجمه و شرح نهج البلاغة، تهران، مؤسسه چاپ و نشر تأليفات فيض الإسلام، چاپ پنجم، ۱۳۷۹ش.
- کتابی، سید محمدباقر، رجال اصفهان (در علم و عرفان و ادب و هنر): اصفهان، گلها، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.