لی خمسة اطفی بهم حر الجحیم

از ویکی شیعه
لی خمسه اطفی بهم حر الجحیم
تابلوی خطاطی به‌خط یساری‌زاده، خوشنویس ترکی
تابلوی خطاطی به‌خط یساری‌زاده، خوشنویس ترکی
اطلاعات شعر
موضوعمدح پنج‌تن آل عبا
زبانعربی
تعداد ابیات۲
کاربردمدح و توسل
اشعار مشهور
قصیده لامیه ابوطالبتائیه دعبلدوازده‌بند محتشمهمای رحمتقطعه‌ای از بهشتای اهل حرمبا آل علی هرکه درافتاد ورافتادمکن ای صبح طلوعها علی بشر کیف بشر


لی خَمْسَةٌ اُطْفی بِهِم حَرَّ الجَحیم شعری با مضمون مدح پنج‌تن آل‌عبا و توسل به آنها.[۱] در این دوبیت گفته می‌شود که من متوسل به پنج شخص می‌شوم و از این طریق آتش جهنم را از خود دور می‌سازم. این پنج نفر حضرت محمد(ص) و امام علی(ع) و امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و حضرت فاطمه(س) هستند.[۲]

به‌گفته مقدس اردبیلی خواندن این دو بیت علاو‌ه بر این که باعث نجات از آتش دوزخ می‌شود، موجب برآورده شدن حوائج نیز می‌گردد. وی این دستورالعمل را مُجَرَّب دانسته است.[۳] برخی دیگر خواندن، همراه داشتن و آویزان کردن آن بر در خانه را برای دفع طاعون مفید دانسته‌اند.[۴]

از این ابیات برای تزیین اماکن مذهبی از جمله درب جنوبی حرم امام علی(ع) استفاده شده است.[۵] طبق برخی گزارش‌ها، در ارگ طبس نیز لوحی سنگی وجود دارد که این ابیات بر آن حک شده است.[۶] مداحان شیعی و غیرشیعی از کشورهای مختلف از این شعر برای مدح پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) او بهره برده‌اند.[۷] متن این شعر بدین شرح است:

لی خَمسةٌ اُطفی بِهم
حَرَّ الجَحیمِ الحاطِمه
المُصطفی و المُرتضی
و ابناهما و الفاطمه‏
من پنج شفاعت‌کننده دارم که به واسطه آنها
آتش جهنم را بر خود خاموش می‌سازم.
آن پنج نفر مصطفی(ص) و مرتضی(ع)
و دو فرزند آنها و فاطمه(س) هستند.[۸]


در منابع مختلف این دو بیت با عبارت‌های متفاوتی نقل شده است. به عنوان مثال در برخی نقل‌ها به جای حَرَّ الجحیم، نار الجحیم آمده[۹] و در برخی دیگر به جای اُطفی بهم، عبارت اُطفی بها[۱۰] و در نقلی به جای الجحیم، واژه لهیب [۱۱] و یا به جای ابناهما، ابنَیهما آمده است.[۱۲] برخی نیز به جای حَرَّ الحجیم، حَرّ الوباء آورده‌اند.[۱۳]

 منابعی که این شعر را نقل کرده‌اند، نامی از شاعر آن به میان نیاورده‌اند.[۱۴] برخی این شعر را به حسن بن علی هُبَل (درگذشت: ۱۰۷۹ق) موصوف به امیرالشعرای یمن منسوب ساخته‌اند؛[۱۵] که بر اساس برخی شواهد، این مطلب صحت ندارد.[۱۶]

پانویس

  1. نگاه کنید به: کاشانی، منهج‌الصادقین، ۱۳۳۶ش، ج۹، ص۱۱۹-۱۲۰؛ مشکینی، المواعظ العددیه، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۲۷۱.
  2. نگاه کنید به: کاشانی، منهج‌الصادقین، ۱۳۳۶ش، ج۹، ص۱۱۹-۱۲۰؛ مشکینی، المواعظ العددیه، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۲۷۱.
  3. مقدس اردبیلی، حدیقةالشیعه، ۱۳۸۳ش، ص۲۳۳-۲۳۴.
  4. «منتخبات نسمات الاسحار»، ص۱۷۴.
  5. حرزالدین، تاریخ النجف الاشرف، ۱۳۸۵ش، ص۲۴۰.
  6. «ارگ طبس»، وبلاگ شهر من طبس.
  7. برای نمونه نگاه کنید به: «لی خمسة اطفی بهم نار الجحیم الحاطمه-توفیق المنجد»، وبگاه یوتیوب؛ «لی خمسة اطفی بها حر الوباء‌ الحاطمه-مقام الشد عربان-شغل ترکی»، وبگاه یوتیوب؛ «لی خمسة اطفی بهم حر الجحیم الحاطمه||مقطوعه رائعه||السید هانی الموسوی||باکستان کراتشی»، وبگاه یوتیوب.
  8. مشکینی، المواعظ العددیه، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۲۷۰-۲۷۱.
  9. حرزالدین، تاریخ النجف الاشرف، ۱۳۸۵ش، ص۲۹۸.
  10. دیلمی، غررالاخبار، ۱۳۸۵ش، ص۲۹۸.
  11. لحجی، منتهی‌السؤل، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۸۶.
  12. الشامی، «مقدمه» در دیوان الهبل، ص۱۶.
  13. جمعی از نویسندگان، موسوعة الفرق المنتسبه للاسلام، ج۸، ص۳۶۱.
  14. برای نمونه نگاه کنید به: دیلمی، غررالاخبار، ۱۳۸۵ش، ص۲۹۸، مقدس اردبیلی، حدیقةالشیعه، ۱۳۸۳ش، ص۲۳۴.
  15. جبران، «الحسن بن علی الهبل»، وبگاه العتبة الحسینیة المقدسه.
  16. نگاه کنید به: الشامی، «مقدمه» در دیوان الهبل، ص۱۶.

منابع

  • «ارگ طبس»، وبلاگ شهر من طبس، تاریخ درج مطلب: ۴ آذر ۱۳۹۰ش، تاریخ بازدید: ۱۴ مهر ۱۴۰۳ش.
  • جبران، ناجی، «الحسن بن علی الهبل»، وبگاه العتبة الحسینیة المقدسه، تاریخ درج مطلب: ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۹ مهر ۱۳۰۴ش.
  • جمعی از نویسندگان، موسوعة الفرق المنتسبه للاسلام، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  • حرزالدین، محمدحسین، تاریخ النجف الاشرف، به تحقیق حرزالدین عبدالرزاق، قم، دلیل ما، ۱۳۸۵ش.
  • دیلمی، حسن، غرر الاخبار و درر الاثار فی مناقب ابی‌الائمه الاطهار، قم، دلیل ما، ۱۳۸۵ش.
  • شامی، احمد بن محمد، «مقدمه»، در دیوان الهبل، تألیف حسن بن علی هبل، صنعاء، دار الیمینه، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
  • کاشانی، ملا فتح‌الله، منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران، کتابخانه محمدحسن علمی، ۱۳۳۶ش.
  • لحجی، عبدالله بن سعید، منتهی السؤل علی وسائل الوصول الی شمائل الرسول، جده، دارالمنهاج، ۱۴۲۶ق.
  • «لی خمسة اطفی بهم حر الجحیم الحاطمه||مقطوعه رائعه||السید هانی الموسوی||باکستان کراتشی»، وبگاه یوتیوب، تاریخ بازدید: ۹ مهر ۱۴۰۳ش.
  • «لی خمسة اطفی بهم نار الجحیم الحاطمه-توفیق المنجد»، وبگاه یوتیوب، تاریخ بازدید: ۹ مهر ۱۴۰۳ش.
  • «لی خمسة اطفی بها حر الوباء‌ الحاطمه-مقام الشد عربان-شغل ترکی»، وبگاه یوتیوب، تاریخ بازدید: ۹ مهر ۱۴۰۳ش.
  • مشکینی، علی، المواعظ العددیه، ترجمه مرتضی موسوی، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۲ش.
  • مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، حدیقةالشیعه، به تصحیح صادق حسن‌زاده و علی‌اکبر زمانی، قم، انصاریان، ۱۳۸۳ش.
  • «منتخبات نسمات الاسحار»، در مجله میراث حدیث شیعه، شماره ۱۸، ۱۳۸۶ش.