محمدهادی هادوی بیرجندی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| لقب | هادی |
| تاریخ تولد | ۱۲۷۷ق |
| تاریخ وفات | ۱۳۶۶ق |
| محل دفن | بیرجند |
| شهر وفات | بیرجند |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | آخوند خراسانی • میرزای شیرازی • حبیب‌الله رشتی • محمدرضا بروغنی سبزواری • سید محمدباقر گلپایگانی |
| محل تحصیل | مشهد • نجف • سامرا |
| اجازه روایت از | میرزا حسین نوری |
| اجازه اجتهاد از | آخوند خراسانی |
| تألیفات | بستان الناظر (حاوی مطالب متنوع به سبک کشکول بهایی) • مائده محمدیه (مشتمل بر اشعار) • دیوان اشعار مشتمل بر سه‌هزار بیت • آیین سخنوری |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | ریاست انجمن ولایتی |
محمدهادی بن حسین هادوی بیرجندی(۱۲۷۷ق-۱۳۶۶ق) متخلص به هادی، از علما و شعرای مشهور شیعه در قرن سیزدهم و چهاردهم قمری در بیرجند. وی تحصیلات خویش را از بیرجند آغاز کرد و به مشهد رفت و در آن شهر، نزد اساتید حوزه مشهد، فقه و کلام آموخت. هادوی بیرجندی سپس به نجف و سامرا سفر کرد و پس از بازگشت به ایران، محل مراجعات مردم شد. او مدتی مسئولیت ریاست انجمن ولایتی را بر عهده داشت. بیرجندی تألیفاتی در فقه و اصول دارد و از او اشعاری نیز در قالب دیوان، به‌جا مانده است.
زندگی‌نامه
محمدهادی هادوی بیرجندی در پنج‌شنبه ۱۲ رجب سال ۱۲۷۷ق در بیرجند به‌دنیا آمد.[۱] بنا بر آنچه در دیوان او آمده، اجداد او همگی در اصفهان بودند و پس از فتنه اشرف و محمود افغان به بیرجند مهاجرت کردند. پدرش حاج ملا حسین از شاگردان شیخ انصاری بود و از زاهدان شهر شناخته می‌شد.[۲]
وفات
شیخ محمدهادی هادوی در ۱۰ جمادی‌الثانی سال ۱۳۶۶ق (۱۱ اردیبهشت سال ۱۳۲۶ش) از دنیا رفت و در زادگاه خود به‌خاک سپرده شد.[۳] آرامگاه شیخ هادی هادوی در بیرجند، در ۱۰ مهر ۱۳۸۰ش با شمارهٔ ثبت ۴۱۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
سفرها
هادوی بیرجندی پس از گذران تحصیلات ابتدایی در مدرسه معصومیه بیرجند، در سال ۱۲۹۳ق به‌همراه خانواده به مشهد مراجعت کرد و تحصیلات خود را در آنجا ادامه داد. او فقه را در مشهد نزد سید محمدباقر گلپایگانی و حکمت و کلام را محضر محمد رضا بروغنی سبزواری از شاگردان ملا هادی سبزواری گذراند. او از محضر حاج میرزا حبیب و شیخ محمدحسن کرمانی نیز آموخت.[۴]
هادوی بیرجندی در سال ۱۲۹۹ق به عتبات رفت و بیش از دو سال در سامرا در درس میرزای شیرازی حاضر شد. او در حوزه علمیه نجف نیز حضور یافت و چند سال محضر رشتی و خراسانی نیز بهره‌مند شد. سپس در سال ۱۳۰۸ق به حج عازم شد و مجدد به سامرا و نجف بازگشت.[۵]
بازگشت به ایران
شیخ محمدهادی پس از حضور چندساله در عراق، در سال ۱۳۱۹ق به دعوت امیر اسماعیل‌خان شوکت‌الملک (حکمران قائنات) برای تصدی امور شرعیه به ایران بازگشت. او هنگام بازگشت به ایران، از میرزا حسین نوری اجازه روایت و از آخوند خراسانی اجازه اجتهاد اخذ کرد.[۶]
منصب‌ها در ایران
پس از فوت شوکت‌الملک در ۱۳۲۲ق نوبت به حکمرانی شوکت‌الملک ثانی امیر محمد ابراهیم‌خان عَلَم رسید که مصادف با اوایل مشروطیت در ایران بود. در این ایام، شیخ محمدهادی مقالاتی درباره مجلس شورای ملی در نشریه حبل المتین می‌نوشت[۷] و از این رو آخوند خراسانی او را به عنوان عالم طراز اول به مجلس شورای ملی معرفی کرد. وی این مسؤولیت را نپذیرفت و نمایندگی را به اسماعیل دهکی واگذار کرد و در عوض، ریاست انجمن ولایتی را پذیرفت تا از این راه بتواند خدمتی به مردم بکند.[۸]
بیرجندی در این سال‌ها پس از تأسیس مدرسه شوکتیه[یادداشت ۱] توسط شوکت‌الملک که به سبک جدید ساخته شد برای ساکت کردن مخالفان، از تأسیس چنین مدرسه‌ای استقبال و مردم را تشویق به ترویج این‌گونه مدارس می‌کرد.[۹]
آثار
از هادوی تألیفاتی به‌جا مانده که بخشی از آن به واسطه ذوق و قریحه به اشعار وی اختصاص دارد. برخی آثار اواز این قرار است:
- بستان الناظر (حاوی مطالب متنوع به سبک کشکول بهایی)
- مائده محمدیه (مشتمل بر اشعار)
- دیوان اشعار مشتمل بر سه هزار بیت
- آیین سخنوری
- ترجمه ادب الکبیر ابن مقفع و ترجمه نامه امام علی به مالک اشتر
- تألیفات فقهی و اصولی.[۱۰]
بزرگداشت هادوی بیرجندی
مراسم نکوداشت این عالم، با عنوان «بزرگداشت عالم واقف آیت‌الله شیخ محمد هادی هادوی» در راستای توسعه و ترویج فرهنگ وقف و تکریم واقفان در ۲۶ آذر ۱۳۹۴ش در بیرجند برگزار شد.[۱۱]
پانویس
- ↑ حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، ج۶، ص۲۱۳۷.
- ↑ نصیری، اثرآفرینان، ۱۳۸۴ش، ج۶، ص۱۲۲.
- ↑ مشار، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ۱۳۴۴ش، ج۶، ص۷۳۹.
- ↑ نصیری، اثرآفرینان، ۱۳۸۴ش، ج۶، ص۱۲۲.
- ↑ احمدی، شیخ هادی هادوی بیرجندی، ۱۳۳۳ش.
- ↑ احمدی، شیخ هادی هادوی بیرجندی، ۱۳۳۳ش.
- ↑ احمدی، شیخ هادی هادوی بیرجندی، ۱۳۳۳ش.
- ↑ نصیری، اثرآفرینان، ۱۳۸۴ش، ج۶، ص۱۲۳.
- ↑ احمدی، شیخ هادی هادوی بیرجندی، ۱۳۳۳ش.
- ↑ احمدی، شیخ هادی هادوی بیرجندی، ۱۳۳۳ش.
- ↑ برگزاری گردهمایی بزرگداشت آیت‌الله محمدهادی هادوی در بیرجند.ایرنا.
یادداشت
- ↑ مدرسه شوکتیه یا مدرسه شوکتی از بناهای تاریخی(دوران قاجار) شهر بیرجند در استان خراسان جنوبی است که سومین مدرسه ایرانی به شیوه جدید پس از مدرسه عالی دارلفنون و پس از مدرسه ابتدائی رشدیه تبریز محسوب می شود. این بنا ابتدا در سال ۱۳۱۲ق (۱۲۶۹ش) تحت عنوان حسینیه شوکتیه توسط محمد ابراهیم خان عَلَم (شوکت‌الملک دوم) ساخته شد و در ماه ذی‌الحجه سال ۱۳۲۶ق برابر با ۱۲۸۲ش به مدرسه تبدیل شد. https://fa.tripyar.com/iran/
منابع
- احمدی، احمد، شیخ هادی هادوی بیرجندی، مجله: یغما، بهمن ۱۳۳۳ - شماره ۷۹.
- مشار، خان‌بابا، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ۱۳۴۴ش.
- نصیری، محمدرضا، اثرآفرینان، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۴ش.
- حبیب‌آبادی، محدعلی، مکارم الآثار، بی‌تا.
- برگزاری گردهمایی بزرگداشت آیت‌الله محمدهادی هادوی در بیرجند، ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۶ آذر ۱۳۹۴ش.