سید صادق روحانی قمی

از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از سید صادق قمی)
سید صادق روحانی قمی
فقیه و عالم شیعه • سرسلسله خاندان روحانی
اطلاعات فردی
لقبروحانی قمی
تاریخ تولد۱۲۵۵ق
تاریخ وفات۵ ربیع‌الاول سال ۱۳۳۸ق
محل دفنقبرستان شیخان
شهر وفاتقم
خویشاوندان
سرشناس
سید محمدصادق روحانی (نوه) • سید مهدی روحانی (نوه)
اطلاعات علمی
استادانشیخ محمدتقی اصفهانیشیخ محمدحسن نجفی
شاگردانشیخ حسن فاضل • شیخ محمد کبیر قمی • شیخ ابوالقاسم صغیر قمی • محمدعلی حائری قمی
محل تحصیلقماصفهاننجفسامرا
تألیفاتشرح کتاب الزکاة از محموعه شرائع الاسلام
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسیمخالفت با مشروطه
اجتماعیساخت مسجد و مدرسه • حل و فصل دعاوی مردم


سید صادق روحانی قمی (۱۲۵۵-۱۳۳۸ق) یا سید صادق قمی از عالمان و مجتهدان قرن سیزدهم و چهاردهم قمری و پایه‌گذار خاندان روحانی در قم بود. او تحصیلات حوزوی خود را در حوزه‌های قم، اصفهان، نجف و سامرا گذراند و از شاگردان شیخ انصاری و میرزای شیرازی بود.

روحانی پس از بازگشت به قم سال‌ها مرجع امور دینی و محل حل و فصل دعاوی مردم بود و به اقامه جماعت و تدریس اشتغال داشت. مسجد و مدرسه حاج سید صادق در قم از یادگارهای به‌جامانده از اوست. فرزندان و نوادگان او از اهل علم و مراجع تقلید قم به‌شمار می‌روند که می‌توان به سید محمد روحانی، سید محمدصادق روحانی و سید مهدی روحانی اشاره کرد. سید صادق روحانی در سال ۱۳۳۸ق درگذشت و در قبرستان شیخان قم مدفون است.

جایگاه سید صادق روحانی

سید صادق روحانی قمی از عالمان دینی قم در قرن سیزدهم و چهاردهم قمری است که سرسلسله خاندان روحانی[۱] و مؤسس مسجد و مدرسه سید صادق در قم بوده است.[۲] فرزندان و نوادگان او همه در زمره عالمان، مراجع تقلید و شخصیت‌های شناخته‌شده قم بودند.[۳] او به‌مدت چهل سال تصدی امور دینی مردم قم را بر عهده داشت و قمی‌ها به وی ارادت فراوان داشتند[۴] تا جایی که در بسیاری از وقف‌نامه‌ها و مصالحه‌نامه‌ها مهر و امضای سید صادق روحانی دیده می‌شود.[۵]

زندگی‌نامه

سید صادق قمی در سال ۱۲۵۵ق در قم متولد شد.[۶] پدرش میرزا زین‌العابدین از اهل علم بود[۷] و در وادی‌السلام نجف مدفون است.[۸]

ازدواج و فرزندان

سید صادق روحانی دو همسر داشت. یکی از لبنان که دخترعموی سید محسن امین‌عاملی صاحب کتاب اعیان الشیعه بود و دیگر همسرش هم از نوادگان میرزای قمی شمرده می‌شد.[۹] از مجموع دو عیال، صاحب ۵ فرزند پسر و ۸ دختر شد که سید محمود و سید ابوالحسن، فرزندان خانم عرب بودند و سید ابوالقاسم، سید فخرالدین و سید احمد از مادر قمی متولد شدند.[۱۰]

از دامادهای او هم می‌توان به محمدعلی شاه‌آبادی، شیخ مهدی حرم‌پناهی، سید حسن برقعی و میرزا محمدقمی حجةالاسلامی اشاره کرد.[۱۱]

سنگ مزار سید صادق روحانی قمی در قبرستان شیخان

وفات

روحانی در ۵ ربیع‌الاول سال ۱۳۳۸ق از دنیا رفت و در قبرستان شیخان، دفن شد.[۱۲]

تحصیلات حوزوی

سید صادق روحانی تا سن ۱۸ سالگی در قم مشغول تحصیل ادبیات و مقدمات علوم حوزوی بود و همراه با دوست و هم‌بحثش ملا غلامرضا قمی به اصفهان رفت و دو سال در حوزه اصفهان بود. وی سپس به تهران بازگشت و نزد آقا علی مدرس زنوزی به تحصیل حکمت و فلسفه پرداخت.[۱۳]

روحانی در سال ۱۲۷۹ق راهی نجف شد و در درس شیخ مرتضی انصاری به‌مدت دو سال شرکت کرد و در همان زمان به‌تصحیح کتاب رسائل انصاری پرداخت.[۱۴] او پس از درگذشت شیخ انصاری در دروس فقه و اصول میرزا محمدحسن شیرازی و میرزا حبیب‌الله رشتی حاضر شد[۱۵] و به اجتهاد رسید.[۱۶]

سید صادق روحانی پس از ۱۷ سال اقامت در نجف در سال ۱۲۹۶ق به سامرا رفت و به‌مدت دو سال هم از میرزای شیرازی در حوزه سامرا با مکتب فقهی و اصولی آنجا آشنا شد.[۱۷]

سید صادق روحانی در سال ۱۲۹۸ق به ایران و زادگاه خویش بازگشت و مورد توجه عموم مردم و عالمان شهر قم گرفت[۱۸] و چند تن از مجتهدان وقت قم مثل ملا محمدصادق قمی (۱۲۹۸ق) و سید جواد قمی (۱۳۰۳ق) او را از نظر علم و تقوا تأیید کردند.[۱۹]

شرح «کتاب الزکاة» از کتاب شرایع الاسلام اثر محقق حلی از جمله آثار تألیفی اوست.[۲۰]

شاگردان

از شاگردان سید صادق روحانی می‌توان شیخ حسن فاضل، شیخ محمد کبیر قمی، ملا علی‌اکبر قمی، شیخ ابوالقاسم صغیر قمی، محمدعلی حائری قمی، سید فخرالدین قمی و ابوالفضل زاهدی قمی را نام برد.[۲۱][۲۲]

خدمات اجتماعی و سیاسی

روحانی پس از وفات سید جواد قمی از عالمان و مجتهدان قم، وصی او گردید و مرجع مرافعات و حل و فصل دعاوی و رفع خصومات مردم بود و تمام عقود و اسناد به مهر و امضای او می‌رسید.[۲۳]

مخالفت با مشروطه

نامه سید صادق روحانی به ملا غلامرضا قمی درباره مشروطه:
«بر احدی از ارباب بصیرت و متدین به شریعت، مخفی و مستور نمانده که در مدت دو سال که کلمۀ مشئومۀ مشروطه تولید شد، چه مفاسد ظاهر و چه مهالک پدیدار گشت. جماعتی از حرّیت‌طلبان و طبیعی‌مذهبان، به‌عنوان ازدیاد ثروت... نزدیک بود که شریعت مقدسۀ محمدیه (علی مشرعها آلاف الصلوات و التحیه) و سلطنت اسلامیه (ادامها الله ربّ البریه) منهدم و مضمحل نمایند و قانون حریت را برای اعمال مقاصد فاسده و اغراض کاسدۀ خود که، منافی با دین منیف اسلام است، اجرا بدارند»[۲۴]

سید صادق روحانی از مخالفان مشروطه و از حامیان شیخ فضل‌الله نوری در این ماجرا بود.[۲۵] او در واقعه مشروطه و تأسیس مجلس شورای ملی و در ماجرای رویارویی مخالفان و طرفداران آن مجلس، با صدور اعلامیه‌ای در ۱۲۸۷ش، موافقت خود را با انحلال مجلس اعلام کرد و چند ماه بعد همراه با چند تن از عالمان قم در تلگرافی خطاب به شیخ فضل‌الله نوری از لغو مشروطه حمایت کرد.[۲۶]

نمای بیرونی مسجد و مدرسه سید صادق روحانی

ساخت مسجد و مدرسه

سید صادق قمی در سال ۱۳۱۱ق اقدام به ساخت مسجد و مدرسه نزدیک خانه‌اش کرد و در سال ۱۳۱۳ق تمام شد.[۲۷] این مسجد و مدرسه در محله سلطان‌شریف[۲۸] به‌نام سید صادق بود و خودش در آن نماز جماعت و کلاس درس داشت.[۲۹] پس از خودش هم فرزندش سید محمود و سپس سید مهدی روحانی فرزند سید ابوالحسن و نوه سید صادق در مسجد امام جماعت بودند.[۳۰]

سید محمدصادق روحانی نوه سید صادق، سال‌ها بعد آن را تعمیر کرد.[۳۱] این مسجد و مدرسه، هم‌اکنون به‌نام مسجد آقا و مدرسه امام صادق(ع) در خیابان چهارمردان قم مشهور است.[۳۲]

پانویس

  1. سعیدی، خاندان روحانی، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۰، ص۴۴۴.
  2. انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان.
  3. انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان.
  4. شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۷۰۲.
  5. کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۶۹.
  6. آشنایی با مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید صادق قمی، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
  7. سعیدی، خاندان روحانی، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۰، ص۴۴۴.
  8. جعفریان، صد سالگی حوزه قم، ۱۴۰۱ش، ج۳، ص۱۲.
  9. کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۷۸.
  10. کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۷۹.
  11. کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۷۹.
  12. کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۷۵.
  13. انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان.
  14. آشنایی با مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید صادق قمی، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
  15. سعیدی، خاندان روحانی، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۰، ص۴۴۴.
  16. انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان.
  17. انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان.
  18. کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۷۹.
  19. آشنایی با مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید صادق قمی، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
  20. سعیدی، خاندان روحانی، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۰، ص۴۴۴.
  21. کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۶۹.
  22. آشنایی با مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید صادق قمی، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
  23. ستارگان حرم، ۱۳۷۷ش، ج۴، ص۲۶۰و۲۶۱..
  24. قریشی کرین، قم از ابتدای دوره قاجاریه تا مشروطه، ۱۳۸۹ش، ص۲۳۳.
  25. قریشی کرین، قم از ابتدای دوره قاجاریه تا مشروطه، ۱۳۸۹ش، ص۲۳۳.
  26. سعیدی، خاندان روحانی، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۰، ص۴۴۴.
  27. آشنایی با مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید صادق قمی، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
  28. قریشی کرین، قم از ابتدای دوره قاجاریه تا مشروطه، ۱۳۸۹ش، ص۲۳۲.
  29. کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۶۹.
  30. سعیدی، خاندان روحانی، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۰، ص۴۴۴.
  31. کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۷۵.
  32. سعیدی، خاندان روحانی، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۰، ص۴۴۴.

منابع

  • آشنایی با مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید صادق قمی، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
  • انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان، تاریخ درج مطلب: ۱۳۷۹ش.
  • جعفریان، رسول، صد سالگی حوزه قم، قم، مورخ، ۱۴۰۱ش.
  • حداد عادل، غلامعلی، فریده سعیدی، خاندان روحانی، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.
  • شبیری زنجانی، سید موسی، جرعه‌ای از دریا، قم، انتشارات مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه، چاپ سوم، ۱۳۹۲ش.
  • قریشی کرین، حسن، قم از ابتدای دوره قاجاریه تا مشروطه، قم، زائر، ۱۳۸۹ش.
  • کشفی، سید حسین، حدیث نصر «خاطرات فقیه مجاهد مرحوم آیت‌الله حاج‌آقا نصرالله شاه‌آبادی، قم، مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه، ۱۳۹۷ش.
  • گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، قم، زائر، ۱۳۷۷ش.