زکی المیلاد
| نواندیشی دینی، مطالعات اسلامی | |
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | زکی المیلاد |
| زادروز | ۱۳۸۵ق / ۱۹۶۵م |
| کشور تولد | عربستان سعودی |
| پیشه | نویسنده، پژوهشگر |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| تألیفات | خطاب الوحدة الإسلامیة.. مساهمات الفکر الإصلاحی الشیعی • الإمام علی فی الأدب الإنسانی الحدیث • الحسین والأمة.. انبثاق حرکة الإصلاح الأولی فی الإسلام • الفکر والاجتهاد.. دراسات فی الفکر الإسلامی الشیعی • االسید محمد باقر الصدر.. والتجدید الفکری والأصولی |
| وبگاه رسمی | almilad.org |
زَکی المیلاد (متولد ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م) نویسنده و متفکر شیعه اهل عربستان است که در زمینه مطالعات اسلامی تا سال ۲۰۲۴م، ۴۷ کتاب منتشر کرده است. تعدادی از آثار او جزئی از متون درسی مدارس و دانشگاه‌های بعضی از کشورهای عربی هستند. یکی از کتاب‌های او با عنوان «عصر النهضة: کیف انبثق؟ ولماذا أخفق؟» در سال ۲۰۱۷ جایزه کتاب سال عربستان را دریافت کرد.
المیلاد در کتاب‌های خود به مسائلی ازجمله اسلام و مدرنیته پرداخته است. همچنین از دید او، تفکر شیعی گرچه در طول تاریخ سرکوب شده، با این حال توانسته است پویایی خود را از طریق اجتهاد حفظ کند. او همچنین به آینده زنان در جوامع اسلامی پرداخته و معتقد است باید از حقوق آنها حمایت شود. به عقیده زکی المیلاد، مسلمانان مردم‌سالاری را از طریق مفهومِ مردم‌سالاری دینی پذیرفته‌اند. او همچنین تأکید می‌کند که مسئلۀ حقوق بشر در منابعِ اسلامی برجسته است؛ اما به اندازه کافی به آن پرداخته نشده است.
معرفی
زکی المیلاد متفکر و نویسنده شیعه اهل عربستان سعودی است.[۱] او سردبیر مجلۀ «الکلمة» (فصلنامه‌ای فرهنگی دربارۀ اندیشه اسلامی) و عضو هیئت تحریریۀ تعدادی از مجلات فرهنگی در کشورهای عربستان، لبنان و دیگر کشورهای عرب‌زبان است.[۲] همچنین طبق اطلاعات سایت رسمی زکی المیلاد، برخی از نوشته‌های او در متون درسی مدارس و دانشگاه‌های کشورهایی همچون سوریه و مراکش گنجانده شده است.[۳]
یکی از آثار او به نام «عصر النهضة: کیف انبثق؟ ولماذا أخفق؟» در سال ۲۰۱۷م برندۀ جایزۀ کتاب سال وزارت فرهنگ عربستان سعودی شد.[۴]
اندیشه‌ها
زکی المیلاد در آثار خود به مسائلی چون جایگاه جهان اسلام در دنیای مدرن، نقش اجتهاد پویا در حفظ تفکر شیعی، اهمیت تقریب مذاهب، چگونگی دست‌یابی زنان به حقوق خود در جوامع اسلامی، اقبال مسلمانان به مردم‌سالاری دینی و جایگاه حقوق بشر در جامعه اسلامی پرداخته است.
جایگاه اسلام در تغییراتِ جهان مدرن
زکی المیلاد در آثار خود به رویکردِ جوامع اسلامی در تغییرات جهان طیِ قرن‌های هجدهم تا بیست و یکم میلادی توجه کرده است.[۵] یکی از مسائلی که در این زمینه به آن پرداخته است، نحوۀ برخورد اندیشمندانِ مسلمان با مسئلۀ مدرنیته و تأثیر و تأثر متقابل آنها است.[۶] وی در برخی از آثار خود به نقش اصلاح‌خواهانی همچون سید جمال‌الدین اسدآبادی و اقبال لاهوری پرداخته است.[۷] او همچنین جایگاه جوامع مسلمان در نظریۀ برخورد تمدن‌ها (نظریه‌ای که فرهنگ ملت‌ها را در تضاد با یکدیگر ترسیم می‌کند) را بررسی کرده است.[۸]
نقش اجتهاد در پویایی تفکر شیعه
از نظر زکی المیلاد، تفکر شیعی در طول تاریخ سرکوب شده است.[۹] به باور او تاریخ تشیع به نحوی عادلانه شرح داده نشده و از بخش‌های مهمی از آثارِ مربوط به تاریخ اسلام حذف شده است.[۱۰] با این حال، به گفتۀ او تفکر شیعی توانسته است با تکیه بر اصل اجتهاد، همچنان پویایی خود را حفظ نماید.[۱۱] وی سید محمدباقر صدر را یکی از مهمترین اندیشمندان شیعه می‌داند که از طریق اجتهاد فقهی و نواندیشی دینی، پویایی تفکر شیعه را حفظ کرده‌اند.[۱۲]
اهمیت تقریب مذاهب نزد مصلحان شیعی
از نظر زکی المیلاد تقریب مذاهب یک ایده اصلاح‌گرایانۀ اجتماعی است؛ زیرا هدف آن اصلاح روابط بین مسلمانان، فرقه‌ها و گروه‌ها است.[۱۳] او در برخی از آثار خود، به بررسی سهمِ مصلحان شیعه در تقویت روش‌های وحدت اسلامی و ترویج گفتگوی بین جوامع اسلامی می‌پردازد.[۱۴]
اهمیت توجه به حقوق زنان در جوامع دینی
از نظر المیلاد، زنان در جوامع اسلامی، نسبت به حال و آیندۀ خود آگاهی بیشتری پیدا کرده‌اند و در جستجوی فرصتِ پیشرفت در عرصه‌های عمومی هستند.[۱۵] بنا بر این، متفکرانِ دینی باید نگاه زنان به خود و آینده‌شان را درک کنند و با تضمین حقوق زنان، آنان را به پیشرفت تشویق کنند.[۱۶] از نظر او، در صورتی که چنین اتفاقی رخ ندهد، موجب سرخوردگی و یأس زنان خواهد شد و آنان را تشویق می‌کند تا زندگی لیبرال غربی را الگوی خود قرار دهند.[۱۷]
اقبال مسلمانان به مردم‌سالاری دینی
زکی المیلاد در برخی از آثار خود می‌کوشد تا دیدگاه‌های مسلمانان نسبت به مردم‌سالاری را بررسی کند و زمینه‌های فکری و تاریخی مؤثر در شکل‌گیری این مواضع را آشکار سازد.[۱۸] از نظر او جوامع مسلمان در مواجهۀ ابتداییِ خود با مردم‌سالاری، نسبت به آن بدبین بودند؛ اما با ظهورِ ایدۀ مردم‌سالاری دینی، دیدگاه مسلمانان نسبت به مردم‌سالاری تا حد زیادی مثبت شد.[۱۹]
رشد توجه به مسئلۀ حقوق بشر
به گفتۀ زکی المیلاد، اندیشمندانِ مسلمان از دهۀ هشتادِ قرن بیستم به مسئلۀ حقوق بشر توجه کردند.[۲۰] طبق دیدگاه او، بسیاری از متون اسلامی صریحاً خواهان احترام به حقوق بشر هستند؛ اما این مسئله به اندازۀ کافی در آثار اندیشمندان بیان نشده است.[۲۱]
آثار
طبق فهرستی که در سایت شخصی المیلاد وجود دارد، وی تا سال ۲۰۲۴م دست به تألیف ۴۷ کتاب در موضوعات اسلامی زده است.[۱] برخی از تألیفات او که با موضوع تشیع مرتبط هستند عبارتند از:
- خطاب الوحدة الإسلامیة.. مساهمات الفکر الإصلاحی الشیعی
- الإمام علی فی الأدب الإنسانی الحدیث
- التقریب والأمة.. کیف نواجه معضلة التقریب بین المذاهب؟
- الحسین والأمة.. انبثاق حرکة الإصلاح الأولی فی الإسلام
- الفکر والاجتهاد.. دراسات فی الفکر الإسلامی الشیعی
- االسید محمد باقر الصدر.. والتجدید الفکری والأصولی
- تجدید أصول الفقه.. دراسة تحلیلیة نقدیة لمحاولات المعاصرین[۲۲]
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «کتب و مؤلفات»، سایت رسمی زکی المیلاد.
- ↑ «السیرة الفکریه» سایت رسمی زکی المیلاد.
- ↑ «السیرة الفکریه»، سایت رسمی زکی المیلاد.
- ↑ «فائزون لعکاظ»، سایت عکاظ.
- ↑ «المسألة الحضاریة - کیف نبتکر مستقبلنا فی عالم متغیر» سایت عتق ورقة.
- ↑ «الفکر الإسلامی: تطوراته ومساراته المعاصرة» کتابخانۀ مجازی الفبا.
- ↑ «من التراث إلی الاجتهاد.. الفکر الإسلامی وقضایا الإصلاح والتجدید»، سایت رسمی زکی المیلاد؛ «زکی المیلاد: محمد إقبال وتجدید التفکیر الدینی فی الاسلام» سایت Hypotheses.
- ↑ «المسألة الحضاریة - کیف نبتکر مستقبلنا فی عالم متغیر» سایت عتق ورقة.
- ↑ «الفکر و الاجتهاد» جدیدترین اثر علمی دکتر زکی المیلاد»، شبکۀ اجتهاد.
- ↑ «خطاب الوحدت الاسلامیه»، مکتبة نور.
- ↑ «الفکر و الاجتهاد» جدیدترین اثر علمی دکتر زکی المیلاد»، شبکۀ اجتهاد.
- ↑ «السید محمد باقر الصدر والتجدید الفکری والأصولی (کتاب)»، مکتبة نور.
- ↑ «التقريب والأمة.. كيف نواجه معضلة التقريب بين المذاهب؟»، سایت رسمی زکی المیلاد.
- ↑ «خطاب الوحدة الإسلامية.. مساهمات الفكر الإصلاحي الشيعي» سایت رسمی زکی المیلاد.
- ↑ «کتاب تجدید التفکیر الدینی فی مسألة المرأة»، مکتبة نور.
- ↑ «کتاب تجدید التفکیر الدینی فی مسألة المرأة»، مکتبة نور.
- ↑ «کتاب تجدید التفکیر الدینی فی مسألة المرأة»، مکتبة نور.
- ↑ «الإسلام والدیمقراطیة.. من الشک فی الدیمقراطیة إلی البحث عن الدیمقراطیة الدینیة»، سایت رسمی زکی المیلاد.
- ↑ «الإسلام والدیمقراطیة.. من الشک فی الدیمقراطیة إلی البحث عن الدیمقراطیة الدینیة»، سایت رسمی زکی المیلاد.
- ↑ «الاسلام و حقوق الانسان»، سایت مسارات.
- ↑ «الاسلام و حقوق الانسان»، سایت مسارات.
- ↑ «کتب و مؤلفات»، سایت رسمی زکی المیلاد.
منابع
- «الإسلام والدیمقراطیة.. من الشک فی الدیمقراطیة إلی البحث عن الدیمقراطیة الدینیة»، سایت رسمی زکی المیلاد، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
- «الاسلام و حقوق الانسان»، سایت مسارات، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
- «التقریب والأمة.. کیف نواجه معضلة التقریب بین المذاهب؟»، سایت رسمی زکی المیلاد.
- «السید محمد باقر الصدر والتجدید الفکری والأصولی (کتاب)»، مکتبة نور، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
- «السیرة الفکریه» سایت رسمی زکی المیلاد، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
- «الفکر الإسلامی: تطوراته ومساراته المعاصرة» کتابخانۀ مجازی الفبا، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
- «الفکر و الاجتهاد» جدیدترین اثر علمی دکتر زکی المیلاد»، شبکۀ اجتهاد، تاریخ انتشار مطلب: ۹ آذر ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
- «الفکر و الاجتهاد» جدیدترین اثر علمی دکتر زکی المیلاد»، شبکۀ اجتهاد، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
- «المسألة الحضاریة - کیف نبتکر مستقبلنا فی عالم متغیر» سایت عتق ورقة، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
- «خطاب الوحدة الإسلامیة.. مساهمات الفکر الإصلاحی الشیعی» سایت رسمی زکی المیلاد.
- «خطاب الوحدت الاسلامیه»، مکتبة نور، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
- «زکی المیلاد: محمد إقبال وتجدید التفکیر الدینی فی الاسلام» سایت Hypotheses، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
- «فائزون لعکاظ»، سایت عکاظ، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
- «کتاب تجدید التفکیر الدینی فی مسألة المرأة»، مکتبة نور، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
- «کتب و مؤلفات»، سایت رسمی زکی المیلاد، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
- «کتب و مؤلفات»، سایت رسمی زکی المیلاد، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
- «من التراث إلی الاجتهاد.. الفکر الإسلامی وقضایا الإصلاح والتجدید»، سایت رسمی زکی المیلاد، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.