آلِ اَبی‌الجَهْم، خاندان روایی شیعه، ساکن کوفه در قرن دوم هجری قمری بودند و قابوس بن نعمان معروف به «ابی‌الجهم» نخستین فرد شناخته شده از این خاندان است که شخصیت‌های برجسته آل ابی‌الجهم به او منسوب‌اند.
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| وجه نام‌گذاری | انتساب به ابی‌الجهم |
| نسب | لَخمیان (مناذره) |
| بنیانگذار | قابوس بن نعمان |
| عصر | قرن دوم هجری قمری |
| مکان استقرار | کوفه |
| شخصیت‌ها | |
| مشاهیر | سعید بن ابی‌جهم (از یاران امام صادق)، نصر بن ابی جهم (از راویان)، حسین بن سعید (از یاران امام صادق) |
نسب قابوس بن نعمان
نسب قابوس به لَخمیان (مناذره) که دست‌نشاندگان ساسانیان در حیره بوده‌اند، می‌رسد. او و خاندانش در شهر کوفه ساکن بودند و راویان و فقیهان و عالمان نام‌آوری از میانشان برخاستند.
مشهورترین افراد
مشهورترین افراد این خاندان عبارت‌اند از:
- سعید بن ابی جهم
- منذر بن ابی جهم
- نصر بن ابی جهم
- نعیم بن ابی جهم
- حسین بن سعید
- منذر بن سعید
- محمد بن منذر
- منذر بن محمد
در این میان ۴ تن از شهرت بیشتری برخوردارند:
سعیدبن‌ابی جهم
سعید بن ابی جهم از یاران امام صادق (ع) و از راویان موثّق بوده که از آن امام و از امام کاظم (ع) نیز حدیث نقل کرده است. او دارای تألیفاتی در حدیث و فقه بوده است.[۱]
نصر بن ابی جهم
نصر نزد رجال‌شناسان، از راویان موثق است. او از اصحاب امام صادق (ع) بوده و از ایشان و امام کاظم (ع) روایات بسیاری نقل کرده است.[۲] مفید او را از اصحاب خاص به شمار آورده که حدود ۲۰ سال وکیل امام صادق (ع) در امور اجتماعی و احکام شرعی و از اصحاب خاص امام کاظم(ع) بوده است. رجال‌شناسان، بر پارسایی، دانش و پرهیزکاری وی گواهی داده‌اند.[۳]
حسین بن سعید
حسین بن سعید از یاران امام صادق (ع) است. او کتابی در قرائات قرآن از نظر اهل بیت(ع) نوشته است که برخی مطالب آن تأیید نشده است.[۴]
منذر بن محمد
منذر بن محمد از اصحاب مشهور امام صادق (ع) و از راویان موثقی است که از آن امام روایاتی نقل کرده است. او آثاری به نام‌های ذیل دارد:
- وفود العرب الی النبی (ص)
- جامع الفقه
- کتاب الجَمَل
- کتاب الصفین
- کتاب النهروان
- کتاب الغارات
منذر محدث و فقیه بوده،[۵] اما از آثارش برمی‌آید که در باب تاریخ نیز اطلاعات گسترده داشته است. شاید از همین‌رو ابن حجر عسقلانی[۶] او را از نسب‌شناسان دانسته است.
پانویس
منابع
- ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن‌علی، لسان‌المیزان، حیدرآباد دکن، ۱۳۳۱ق.
- امین، محسن، اعیان‌الشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق.
- حایری غروی، علی، جامع‌الرواه، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۳ق.
- خویی، ابوالقاسم، معجم رجال‌الحدیث، بیروت، ۱۴۰۳ق.
- نجاشی، احمدبن‌علی، رجال، قم، مکتبه‌الداوری، ۱۳۹۸ق.
پیوند به بیرون
- منابع مقاله: دایرة المعارف بزرگ اسلامی