فرهنگ آفتاب (کتاب)

فرهنگ آفتاب

جلد کتاب در چاپ اول
اطلاعات کتاب
نویسنده	عبدالمجید معادیخواه
موضوع	مفاهیم نهج‌البلاغه
سبک	فرهنگ‌‌نامه
زبان	فارسی
تعداد جلد	۱۰
اطلاعات نشر
ناشر	نشر ذره
محل نشر	تهران
تاریخ نشر	۱۳۷۲ش

فرهنگ آفتاب: فرهنگ تفصیلی مفاهیم نهج‌البلاغه مشهور به فرهنگ آفتاب کتابی به زبان فارسی که به معرفی و دسته‌بندی مفاهیم مختلف نهج البلاغه پرداخته است. این کتاب را عبدالمجید معادیخواه بین سال‌های ۱۳۵۰ تا ۱۳۷۰ش نوشته و تاکنون دو بار چاپ شده است.

نویسنده

عبدالمجید معادی‌خواه، متولد ۱۳۲۱ش در قم، روحانی و تاریخ‌پژوه است. او، جایزه نخست کتاب سال ولایت را در اولین دوره آن به خاطر نوشتن فرهنگ آفتاب دریافت کرد.

نویسنده فرهنگ آفتاب هم‌چنین، سه اثر دیگر درباره نهج‌البلاغه دارد:

1. خط و فرهنگ حکومت اسلامی (شرح و تفسیری بر فرمان امام علی(ع) به مالک اشتر)، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم، ۱۳۶۲ش
2. خط و فرهنگ رژیم‌های استکباری (شرح و تفسیری بر خطبه قاصعه)، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم، ۱۳۶۲ش
3. خورشید بی‌غروب؛ نهج‌البلاغه (ترجمه نهج‌البلاغه)، نشر ذره، تهران، ۱۳۷۴ش.

او مسئولیت بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی ایران را از ۱۳۶۲ش تاکنون بر عهده دارد.

انگیزه و آغاز

معادی‌خواه معتقد است اولین جرقه‌های فکر نوشتن این کتاب، پس از دیدار و صحبت کوتاه او با مرتضی مطهری در ۱۳۴۷ش پدیدار گشت؛ زمانی که مطهری به آرزوی نوشته شدن معجم معنوی برای نهج‌البلاغه اشاره کرد. سپس در ۱۳۵۰ش پس از تشویق و کمک هاشمی رفسنجانی، او در زندان شهربانی قم اولین صفحه را می‌نویسد. البته در طول بیست سال پس از آن بویژه در دوران انقلاب اسلامی ایران، یادداشت‌ها و فیش‌های تحقیق بارها تغییر کرد و ویرایش شد.

ساختار و شیوه نگارش

فرهنگ آفتاب، ترتیب الفبایی و شباهت به نمایه‌سازی دارد. معیار اصلی نویسنده در تهيه موضوعات، معانی و مفاهيم نهج البلاغه بوده، بنابر این مطالب نهج‌البلاغه را در موضوع‌های کلی زیر عنوان‌بندی نموده است:

• کلام، فلسفه، عرفان، جهان‌بینی: ۶۳ مدخل
• آداب، اخلاق و فرهنگ: ۷۲ مدخل
• سیاست: ۳۴ مدخل
• اقتصاد: ۱۱ مدخل
• فقه و حقوق: ۲۲ مدخل
• تاریخ اسلام: ۵۷ مدخل

هر یک از این مداخل نیز، به چند زیرمجموعه و نام‌های جزیی‌تر تقسیم شده‌اند.

زیر نام هر مفهوم، ابتدا متن‌های گزیده نهج‌البلاغه مربوط به آن (بدون اعراب) و سپس ترجمه فارسی (بدون توضیح و شرح) قرار دارد. معادی‌خواه برای ترجمه نهج‌البلاغه، از کتاب خود با نام خورشید بی‌غروب استفاده کرده است.

در چاپ اول این کتاب، بیش از هزار مفهوم آورده شده که نخستین مدخل، آب و آخرین آن، یهود است.

چاپ و نشر

فرهنگ آفتاب تا اکنون دو بار توسط نشر ذره در تهران چاپ شده است:

1. سال ۱۳۷۲ش به تدریج در ۱۰ جلد. جلد دهم این مجموعه به فهرست‌های مختلف آن اختصاص دارد: الفبایی، گفتارها، نوشتارها، ایات قران کریم، حدیث‌های نبوی، اشعار عربی، نام اشخاص، نام قبایل، مکان‌ها و جنگ‌ها
2. سال ۱۳۸۵ش کتاب در ۱۲ جلد، و پنج مجلد نشر شد: جلدهای یکم تا نهم بدون تغییر، جلد دهم با تغییر برخی عناوین و اضافه شدن مداخل جدید همراه با جلدهای ۱۱ و ۱۲.

منابع

• معادیخواه، عبدالمجید، فرهنگ آفتاب، تهران، نشر ذره، ۱۳۷۲ش.
• مهدوی‌راد، محمدعلی، مشعل جاوید، مشهد، دبیرخانه کتاب ولایت، ۱۳۸۰ش.
• فقهی‌زاده، عبدالهادی، «تفصیل مفاهیم نهج‌البلاغه در فرهنگ آفتاب»، تهران، نشریه کتاب ماه دین، ش ۳۷، آبان ۱۳۷۹ش.
• «تهیه معجم معنوی برای قرآن و نهج‌البلاغه؛ حاصل ۲۰ سال پژوهش و نگارش»، مصاحبه عبدالمجید معادی‌خواه با خبرگزاری ایکنا، خراسان رضوی، نشر:۲۶ بهمن ۱۳۹۴ش، بازدید: ۴ مهر ۱۳۹۷ش.
• فعال عراقی‌نژاد، حسین، «فرهنگ افتاب، در مصاحبه با حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین معادی‌خواه»، تهران، نشریه کتاب ماه کلیات،ش ۱۲، آذر ۱۳۸۰ش.
• سایت موسسه بوستان کتاب
• «فرهنگ آفتاب معادیخواه در ۵ مجلد»، وبگاه همشهری آنلاین، نشر:شنبه ۱۴ مرداد ۱۳۸۵، بازدید: ۵ مهر ۱۳۹۷.