آیه ۱۶ سوره فجر

آیه ۱۶ سوره فجر اشاره دارد که خداوند انسان‌ها را گاه با کم‌کردن روزی امتحان می‌کند و این افراد می‌گویند پروردگار به من بی‌‏اعتنایی کرده است.

آیه ۱۶ سوره فجر

مشخصات آیه
جزء	۳۰
اطلاعات محتوایی
درباره	آزمایش انسان‌ها بوسیله کم‌شدن نعمت
آیات مرتبط	آیه ۳۵ سوره انبیاء

﴿وَأَمَّا إِذَا مَا ابْتَلَاهُ فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهَانَنِي ۝١٦﴾ [فجر:16]|﴿و اما چون وی را می‌آزماید و روزی‌اش را بر او تنگ می‌گرداند می‌گوید پروردگارم مرا خوار کرده است « ۝١٦﴾

علامه طباطبایی مفسر شیعه معتقد است براساس آیه ۱۵ و ۱۶ سوره فجر نعمت‌دادن یا قطع نعمت توسط خداوند، همه امتحان الهی است. آیه ۱۶ فجر اندک‌شدن نعمت را نوعی از آزمایش الهی دانسته است. تعبیر «قَدَرَ»، به قرینه اینکه با «عَلَیْهِ» آمده و همچنین در مقابل «فَأَکْرَمَهُ وَنَعَّمَهُ» در آیه قبل قرار گرفته، به فشار و تنگدستی در زندگی معنا شده است.

به اعتقاد برخی مفسران، انسان‌ها در چنین موقعیت‌هایی اعتماد به نفس خویش را از دست داده و گمان می‏‌کنند خوار شده‌اند. به همین جهت می‌گویند: پروردگارم مرا خوار کرد. این افراد گمان می‌کنند مال، میزان کرامت است.

امام علی (ع):

هر گاه مسلمان در تنگنا و سختی افتد، هرگز نباید از پروردگار خود شکایت کند، بلکه باید به درگاه پروردگار، که تدبیر امور به دست اوست ، شکایت بَرَد».

فضل‌الله عالم و مفسر شیعه معتقد است خداوند برخی افراد را با فقر امتحان می‌کند تا نوع مواجهه و عکس‌العمل آنان را ببیند؛ آیا دین خود را به پول کافران نمی‌فروشند، موضع خود را تغییر نمی‌دهند و از قضای الهی ناراضی می‌شوند. مکارم شیرازی معتقد است وقتی روزی انسان کم می‌شود، یأس انسان را فرا می‌گیرد، از پروردگار می‌‏رنجد، غافل از اینکه اینها همه وسائل آزمایش و امتحان الهی است.

از آیه ۱۵ و ۱۶ سوره فجر چنین برداشت شده که انسان‌ها سعادت در دنیا را همان نعمت‌های دنیایی می‌دانند اما این آیات یادآور می‌شوند که نه زیادی نعمت دلیل بر تقرب به خدا است، و نه کم‌شدن روزی بر دوری از حق دلالت دارد. اینها آزمایشی است که خداوند طبق حکمتش هر گروهی را به آن‌ها آزمایش می‏‌کند.