سید علی‌احمد حجت کابلی (۱۲۶۸ش-۱۳۵۳ش) مشهور به میر علی‌احمد حجت، از عالمان شیعه در افغانستان بود. او در شرایطی که شیعیان کابل در تقیه زندگی می‌کردند، برای خارج کردن آنها از انزوا تلاش کرد. برگزاری علنی نماز جماعت و مناسبت‌های شیعیان، احداث یا بازسازی چند مکان مذهبی مانند تأسیس تکیه‌خانه عمومی چنداول، از اقدامات حجت بود. حجت کابلی بر وحدت مذاهب اسلامی نیز تأکید می‌کرد.
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سید علی‌احمد حجت کابلی |
| تاریخ تولد | ۱۲۶۸ش |
| تاریخ وفات | ۱۲ اردیبهشت ۱۳۵۳ش |
| محل دفن | کابل • زیارتگاه سخی |
| خویشاوندان سرشناس | سید محمدکاظم بلبل |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید ابوالحسن اصفهانی • آقا ضیاء عراقی • میرزا حسین نائینی |
| محل تحصیل | حوزه‌های علمیه مشهد • قم • نجف |
| اجازه اجتهاد از | سید ابوالحسن اصفهانی • آقا ضیاء عراقی |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | خارج کردن شیعیان از انزوا • بازسازی و ساخت مساجد، حسینیه‌ها و زیارتگاه‌های کابل • تلاش برای تقریب مذاهب اسلامی |
زندگی‌نامه
میر علی‌احمد حجت، در ۱۲۶۸ش در شهر کابل به‌دنیا آمد. پدرش سید گل شاه، روحانی و از سادات شهر گردیز، مرکز ولایت پکتیا و مادرش از قوم قزلباش بود. او در حالی که دو یا سه سال بیشتر نداشت، پدر، عمو و جد خود را در جریان اجرای سیاست‌های ضدشیعی عبدالرحمان (حک:۱۲۸۰-۱۲۵۹ش) امیر افغانستان از دست داد.
درگذشت
حجت کابلی، در ۱۲ اردیبهشت سال ۱۳۵۳ش درگذشت و در زیارتگاه سخی، دفن شد. در مراسم تشییع او، نماینده محمد ظاهر، شاه وقت افغانستان و تعدادی از عالمان اهل سنت نیز حضور داشتند. ادارات دولتی به‌صورت نیمه‌تعطیل درآمدند و مغازه‌های مسیر تشییع تعطیل شد.[۱] سید محسن حجت، از عالمان شیعه افغانستان از فرزندان او است.[۲]
تحصیلات حوزوی
تحصیلات حوزوی حجت کابلی در سه حوزه مشهد، قم و نجف طی شده است:
حوزه علمیه مشهد
میر علی‌احمد حجت در ۱۲ سالگی به‌خواست برادر بزرگ خود، سید محمدکاظم بلبل، به مشهد رفت و تحصیل علوم دینی را آغاز کرد. او در مدرسه ابدال خان، کنار مقبره پیر پالان‌دوز اقامت گزید و در حوزه علمیه مشهد با مشقت و تنگدستی به تحصیل علوم اسلامی و شیعی پرداخت.[۳]
حوزه علمیه قم
حجت کابلی در سال ۱۳۰۰ش به‌همراه برادر کوچکترش سید جلال شریعت، روانه شهر قم شد و در مدرسه دارالشفاء اقامت کرد و ۳ سال به تحصیل پرداخت. شیخ عبدالکریم حائری یزدی از استادان او در قم بوده است.[۴]
حوزه علمیه نجف
میر علی در سال ۱۳۰۴ش به حوزه علمیه نجف رفت و در یکی از مدارس سید کاظم یزدی ساکن شد و در درس سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاء عراقی و میرزا حسین نائینی حضور یافت. حجت کابلی سرانجام از سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاء عراقی، اجازه اجتهاد دریافت کرد.[۵][۶]
فعالیت‌های مذهبی و اجتماعی
سید حجت در سال ۱۳۰۷ش به افغانستان بازگشت و در کابل اقامت کرد.
علنی‌ساختن مجدد مراسم شیعیان
در زمان بازگشت حجت به کابل، شیعیان افغانستان بخصوص در کابل همچنان تحت تاثیر سیاست‌های ضدشیعی عبدالرحمان خان، در تقیه و محدودیت زندگی می‌کردند و بیشتر اعمال و مراسم خود را مخفیانه انجام می‌دادند.[۷]
به‌گفته معاصران میر علی‌احمد حجت، او اقداماتی در مخالفت با محدودیت و تقیه شیعیان کابل انجام داد:
- او بطور علنی، وضو و نماز خود را براساس فقه جعفری انجام می‌داد.
- حجت مراسم مذهبی از جمله جشن میلاد پیامبر(ص)، عید غدیر، نیمه شعبان، برافراشتن پرچمی به نام امام علی(ع) در ایام نوروز، مراسم عاشورای حسینی و رسم و رسوم مربوط به این مناسبت‌ها را آشکارا و با تشویق و حضور شیعیان برگزار می‌کرد.
- میرعلی برخی مساجد، حسینیه‌ها و مراکز عبادی و اجتماعی شیعیان را احداث یا بازسازی کرد.[۸] حجت ابتدا مسجد شهید قاضی شهاب را که متروکه بود، بازسازی کرد و حدود ۵۰ سال در آن به اقامه نماز جماعت پرداخت. این اولین نماز جماعت شیعیان کابل با پس از دوره عبدالرحمان خان بود. میر علی هم‌چنین مسجد خافیها، مسجد قلعه هزاره‌ها و مسجد همتیاریخان در منطقه چنداول کابل را بازسازی کرد. سپس کتابخانه امام صادق(ع) که در کنار مسجد همتیاریخان بود با نظارت او بازسازی شد. او در کنار بنای نظرگاه حضرت ابوالفضل در منطقه مرادخانی کابل که به ابوالفضلی مشهور است و متروکه شده بود، مسجد و غسالخانه‌ای ساخت.[۹]
حجت، زیارتگاه سخی در دامنه کوه علی‌آباد کابل را بازسازی کرده و گسترش داد. حجت یک مسجد جامع نیز در نزدیکی این زیارتگاه تأسیس کرد که به دلیل نزدیک بودن به زیارتگاه سخی، به مسجد جامع کارته سخی مشهور است.[۱۰]
حجت در سال ۱۳۱۷ش تکیه خانه‌ای در ابتدای محله چنداول در ناحیه یک کابل بنا کرد. این مجموعه شامل مسجد، مدرسه علمیه، حسینیه، کتابخانه، غسال‌خانه و آشپزخانه بود و اکنون برنامه‌های گوناگون مذهبی در طول سال در آن برگزار می‌شود.[۱۱]
تلاش برای وحدت مذاهب اسلامی
میر علی‌احمد حجت در عین اعتقاد به اینکه «پیروی این مذهب (تشیع) موجب ترقی و تکامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی می‌شود»، اما به باورهای دینی و مذهبی دیگران احترام می‌گذاشت و به دنبال وحدت مسلمانان بود. او در یکی از سخنرانی‌هایش شعری در این باره سروده است:
از نگاه دیگران
- سید محمد هادی حسینی میلانی پس از اطلاع از درگذشت میر علی حجت، سه بار گفت: «برکت از افغان رفت.»
- سید حسین شاهرودی از علمای حوزه علمیه مشهد و از معاصران حجت کابلی درباره او گفته است: «مرد جلیل و اهل تقوی و ورع بود.... واقعا حجت بود.... کارهای بزرگی در افغانستان کرده‌اند.... از جمله گنجینه‌های بزرگ علمی بود. فقط عمل ملاک است، نه نام. ایشان مرد عمل بود.»
- واعظ بهسودی شاگرد سید حجت: «تمام علمای افغانستان، یا بدون واسطه و یا مع الواسطه شاگرد حضرت آیت الله حجت هستند.»
- سید ابوالحسن فاضل بهسودی درباره او گفته است: «این مرد کار ساده نکرد که بیاید بگوید شیعه حق و سنی ناحق؛ نه، بیدار کرد و آگاهی داد... این مرد جلیل‌القدر، هم به گردن مردم شیعه حق دارد و هم به گردن جامعه تسنن. آنها بیدار شدند. خیلی غفلت داشتند. می‌گفتند شیعه یعنی غالی.»[۱۳]
پانویس
- ↑ گلشن ابرار، ج۷، ص۳۴۹.
- ↑ آیت‌الله سید محسن حجت از یک سوءقصد در چنداول کابل جان را به سلامت برد، وب‌سایت نشر آثار و افکار سید حسین عادلی.
- ↑ گلشن ابرار، ج۷، ص۳۳۵و۳۳۶
- ↑ گلشن ابرار، ج۷، ص۳۳۶.
- ↑ گلشن ابرار، ج۷، ص۳۳۶.
- ↑ زندگی‌نامه حضرت آیت‌الله‌العظمی میر علی احمد حجت ترکمنی، وبلاگ دره ترکمن.
- ↑ گلشن ابرار، ج۷، ص۳۳۸.
- ↑ گلشن ابرار، ج۷، ص۳۳۸ و ۳۳۹.
- ↑ گلشن ابرار، ج۷، ص۳۴۲.
- ↑ گلشن ابرار، ج۷، ص۳۴۲.
- ↑ گلشن ابرار، ج۷، ص۳۴۲.
- ↑ گلشن ابرار، ج۷ ص۳۴۵
- ↑ گلشن ابرار، ج۷، ص۳۴۸.
یادداشت
منابع
- احمدی، مهدی، گلشن ابرار، قم، نورالسجاد، ۱۳۸۴ش.
- زندگی‌نامه حضرت آیت‌الله‌العظمی میر علی احمد حجت ترکمنی، وبلاگ دره ترکمن.
- آیت‌الله سید محسن حجت از یک سوءقصد در چنداول کابل جان را به سلامت برد، وب‌سایت نشر آثار و افکار سید حسین عادلی.