غسالخانه

از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از غسال‌خانه)
سالن غسالخانه بهشت زهرا در تهران

غَسّالخانه مکانی برای شستن، غسل‌دادن و کفن کردن مردگان است. گفته شده مسلمانان صدر اسلام تا مدتها مکان مخصوصی به نام غسالخانه نداشته و مردگان را در خانه یا جایی که دسترسی به آب داشت غسل می‌دادند.

لزوم رعایت مسائل شرعی، اصول بهداشتی و سبک زندگی شهری در جوامع مختلف انجام غسل میت در خانه‌ها را با مشکل مواجه کرده و مردم را به ساختن غسالخانه واداشته است. در غسالخانه‌های کنونی در شهرهای ایران قسمت‌هایی چون محل انتظار، سالن غسّال، ‌دوش، رختکن، و سردخانه ساخته می‌شود.

فقیهان شیعه، احکام متعددی را در ارتباط با غسالخانه بیان کرده‌اند؛ امام خمینی فروش غسالخانه وقف شده و تبدیل آن به غسّالخانه بهتر را جایز ندانسته است. ناصر مکارم شیرازی خواندن نماز در غسالخانه را مکروه دانسته است.

تعریف و اهمیت

غسالخانه، مکانی برای شستن، غسل‌دادن، حنوط و کفن کردن مردگان است.[۱] غسالخانه مجهز به تابوت و تخته یا سنگ مرده‌شورخانه می‌باشد و در کنار بیشتر قبرستان‌ها وجود دارد.[۲] غَسّال در اصطلاح به کسی گفته شده که شغلش شستن و غسل دادن و کفن کردن مردگان است و در فارسی مُرده‌شور یا مُرده‌شوی نامیده شده است.[۳]

فقیهان شیعه، غسل دادن میّت پس از مرگ را واجب کفایی دانسته‌اند.[۴] لزوم رعایت مسائل شرعی، رعایت اصول بهداشتی[۵] و توسعه آپارتمان‌نشینی و سبک زندگی شهری در جوامع مختلف انجام غسل میت در خانه‌ها را با مشکل مواجه کرده و مردم را به ساختن غسالخانه واداشته است.[نیازمند منبع]

تاریخچه

گفته شده مسلمانان صدر اسلام تا مدتها مکان مخصوصی به نام غسالخانه نداشتند و مردگان را در خانه یا جایی که دسترسی به آب داشت غسل می‌دادند.[۶] با رواج ساخت غسالخانه، آن را معمولاً در کنار آسیاب، قبرستان یا جایی نزدیک به نهر آب می‌ساختند و گاهی در آخرین نقطه‌ای بود که آب از روستا خارج می‌شد.[۷] به گزارش تاوِرنیه، جهانگرد فرانسوی در عهد صفویه غسالخانه‌ها را در کنار آبهای جاری احداث می‌کرده‌اند.[۸]

در تهران در سال ۱۳۱۰ش، به‌دستور رضاشاه، گورستان مِسگرآباد و غسالخانه‌ای احداث شد و در اختیار مردم قرار گرفت.[۹] در غسالخانه‌های کنونی در شهرهای ایران قسمت‌هایی چون محل انتظار، سالن غسال و سردخانه ساخته می‌شود.[۱۰]

از نیمه دوم سال ۱۳۸۹ش شایعه شستشوی اموات با دستگاه مکانیزه و بدون دخالت مرده‌شور منتشر شد.[۱۱] این شایعه از سوی معاون قبرستان بهشت زهرا تکذیب شده است.[۱۲] اکبر توکلی، مدیر وقت سازمان بهشت زهرا رعایت مسائل شرعی و غسل میت را در شستشوی مکانیزه ناممکن دانسته است.[۱۳]

احکام

فقیهان شیعه، احکام متعددی در ارتباط با غسالخانه در میان بخش‌های فقهی مختلف آورده‌اند؛ از جمله؛

پانویس

  1. بهرامی، «غسالخانه»، سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
  2. بهرامی، «غسالخانه»، سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
  3. لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه (غسال).
  4. ابن‌زهره، غنیة النزوع، ۱۴۱۷ق، ص۱۰۱ ؛ «احکام درگذشتگان»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
  5. برای نمونه نگاه کنید به: «بلدیه اصفهان و بهداشت اصناف»، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.
  6. برای نمونه نگاه کنید به: عباسی دمشهری، «درآمدی بر آیین تدفین در میناب»، ص۱۰.
  7. «غسالخانه»، سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
  8. عباسی دمشهری، «درآمدی بر آیین تدفین در میناب»، ص۹.
  9. شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ص۴۴۰.
  10. «اصول و ضوابط معماری غسالخانه در ایران»، چهار سوی معماری.
  11. برای نمونه نگاه کنید به: «غسالخانه مدرن با تکنولوژی بالا در راه است!»، سایت جهان نیوز.
  12. «پُشتِ در غسالخانه بهشت زهرا چه خبر است؟»، باشگاه خبرنگاران جوان.
  13. «آیا شست وشوی اموات مکانیزه می شود؟»، پایگاه خبری جماران.
  14. مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ۱۴۲۷ق، ص۱۱۹-۱۱۸.
  15. امام خمینی، استفتائات، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۳۷۰.
  16. محقق حلی، شرائع الاسلام، چاپ اسماعیلیان، ج۱، ص۳۰؛ شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۴۱۴.
  17. محقق حلی، شرائع الاسلام، چاپ اسماعیلیان، ج۱، ص۳۰
  18. «نماز در غسالخانه»، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی.
  19. علامه حلی، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، ۱۴۱۲ق.ج۷، ص۱۴۴.
  20. نگاه کنید به: امام خمینی، توضیح المسایل (محشی)، ۱۴۲۴ق، مسئله ۲۱۲.
  21. امام خمینی، توضیح المسایل (محشی)، ۱۴۲۴ق، مسئله ۲۱۲.
  22. ابن‌زهره، غنیة النزوع، ۱۴۱۷ق، ص۱۰۱.
  23. «حکم ‌شرعی غسل ‌میت با دستگاه‌ مکانیزه»، سایت مشرق؛ «حکم تغسیل اموات با دستگاه مکانیزه»، سایت آیت الله مکارم شیرازی.

منابع

  • «آیا شست وشوی اموات مکانیزه می شود؟»، پایگاه خبری جماران، تاریخ انتشار: ۱۸ تیر ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  • ابن‌زهره، حمزة بن علی، غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع، قم، موسسه امام صادق(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
  • «احکام درگذشتگان»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ انتشار:‌ ۳ مهر ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • «اصول و ضوابط معماری غسالخانه در ایران»، چهار سوی معماری، تاریخ بازدید: ۲۴اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • امام خمینی، استفتائات، جلد دوم، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۳۷۲ش.
  • امام خمینی، توضیح المسایل (محشی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۲۴ق.
  • «بلدیه اصفهان و بهداشت اصناف»، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، تاریخ بازدید: ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • بهرامی، فرشته، «غسالخانه»، سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ انتشار: ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • «پُشتِ در غسالخانه بهشت زهرا چه خبر است؟»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ انتشار: ۱۴ تیر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • تغسیل اموات با دستگاه مکانیزه»، سایت آیت الله مکارم شیرازی، تاریخ بازدید: ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • «حکم ‌شرعی غسل ‌میت با دستگاه‌ مکانیزه»، سایت مشرق، تاریخ انتشار: ۱ دی ۱۳۹۰ش، تاریخ بازدید: ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه دهخدا، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش.
  • شهری، جعفر، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، تهران، ۱۳۷۸ش.
  • شهید ثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، تحقیق: سید محمد کلانتر، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
  • عباسی دمشهری، رحمت الله، «درآمدی بر آیین تدفین در میناب»، در مجله گلپنگ، سال هفتم، شماره ۲، بهار ۱۳۸۸ش.
  • علامه حلی، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، ۱۴۱۲ق.
  • «غسالخانه مدرن با تکنولوژی بالا در راه است!»، سایت جهان نیوز. تاریخ انتشار: ۴ مهر ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • محقق حلی، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، چاپ اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
  • مکارم شیرازی، ناصر، استفتائات جدید، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، ۱۴۲۷ق.
  • «نماز در غسالخانه»، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی، تاریخ بازدید: ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.