عبدالله بن سنان
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عبدالله بن سنان |
| تولد | حدود ۱۳۰ق |
| وفات | حدود سال ۲۰۰ قمری |
| مذهب | شیعه |
| صحابی | امام صادق(ع) |
| اطلاعات حدیثی | |
| راوی از معصوم | امام صادق(ع)، امام کاظم(ع) |
| اعتبار | ثقه |
| تألیفات | عمل یوم و لیلة، الصلاة الکبیرة، فی سائر الابواب من الحلال و الحرام |
عبدالله بن سِنان از راویان سخنان امام صادق(ع) در قرن دوم قمری. آیت الله خویی نام عبدالله بن سنان را در سند ۱۱۴۶ روایت یافته و معتقد است او از زمان امام باقر(ع) تا امام جواد(ع) را درک کرده است. رجالیان شیعه، او را شیعه و ثقه می‌دانند. نجاشی آثاری به عبدالله بن سنان نسبت داده و شیخ طوسی به واسطه او روایتی از امام صادق(ع) نقل کرده که شامل دعا، زیارت و نماز در روز عاشورا است.
هویت
اطلاعات اندکی درباره عبدالله بن سنان وجود دارد و مکان و تاریخ تولد و جزییات زندگی شخصی او مشخص نیست. سال فوت او ۲۰۰ق نوشته شده است.[۱]عبدالله بن سنان در منابع مختلف مولای بنی‌هاشم،[۲] مولای بنی‌ابی‌طالب،[۳] مولای قریش[۴] و مولای بنی‌عباس[۵] معرفی شده است. مولا (در عربی: مَولیٰ) در اصطلاح علم حدیث و رجال به معنای برده آزاد شده و گاهی به معنای فرد هم‌پیمان است.[۶]
احمد بن علی نجاشی، ابن سنان را به عنوان کوفی نوشته که مشخص نیست به کدام بخش زندگی او مانند محل زندگی، ولادت، فوت یا شهرت او اشاره دارد.[۷]
شغل
نجاشی، شیخ طوسی و احمد بن محمد برقی شغل عبدالله را خزانه‌دار نوشته‌اند. نجاشی او را خزانه دار منصور، مهدی، هادی و هارون الرشید از خلفای عباسی معرفی کرده است.[۸] طوسی[۹] و برقی[۱۰] عبدالله را خزانه‌دار منصور و مهدی دانسته‌اند.
نام پدر
نام پدر عبدالله بن سنان در منابع علم رجال، یکسان نیست. شیخ طوسی[۱۱] و نجاشی نام پدر عبدالله را سنان بن طَریف[۱۲]، برقی، سنان بن سنان و ابن‌داود حلی، سنان بن ظریف[۱۳] نوشته‌اند.
برقی، سنان بن سنان، پدر عبدالله را مولای قریش و جزو اصحاب امام باقر نوشته است.[۱۴] او معتقد است سنان بن طریف، جد محمد بن سنان، از اصحاب امام رضا(ع) و امام جواد(ع) است.[۱۵] برقی هم‌چنین دو تن دیگر را نیز به اسم عبدالله بن سنان آورده که اولی را واسطی و از اصحاب امام کاظم[۱۶] و دومی را از اصحاب امام رضا(ع)[۱۷] معرفی کرده است. آیت الله خویی خویی این دو نفر را متفاوت از عبدالله بن سنان موردنظر می‌داند[۱۸] و نظر برقی را درباره نام پدر عبدالله، نزدیک به واقع می‌داند.[۱۹]
جایگاه رجالی
نجاشی، عبدالله بن سنان را در شمار راویان امام صادق(ع) نوشته است. او با اینکه عبدالله را هم‌عصر امام کاظم(ع) می‌داند، معتقد است معلوم نیست او از امام کاظم(ع) روایت نقل کرده باشد.[۲۰] محمد کشی نیز او را راوی امام صادق(ع) معرفی کرده است.[۲۱] آیت الله خویی معتقد است عبدالله بن سنان امام باقر(ع) تا امام جواد(ع) را درک کرده است و از آنان روایت دارد.[۲۲]
برقی، نجاشی، کشی و شیخ طوسی عبدالله بن سنان را ثقه دانسته‌اند.[۲۳] نجاشی او را شیعه، جلیل، دارای عظمت و بدون بدگویی از سوی دیگران می‌داند.[۲۴] بر پایه روایتی که در رجال کشی نقل شده، امام صادق(ع) پس از به میان آمدن نام عبدالله گفته که با افزایش عمرش، خیر او نیز بیشتر می‌شود.[۲۵]
شیخ طوسی در الفهرست سه روایت از عبدالله بن سنان نوشته است.[۲۶] هم‌چنین او به نقل از عبدالله بن سنان روایتی از امام صادق(ع) در کتاب مصباح المتهجد آورده که شامل دعا، زیارت و نماز در روز عاشورا است.[۲۷] آیت‌الله خویی نام عبدالله بن سنان را در سند ۱۱۴۶ روایت یافته است.[۲۸]
شیخ مفید عبدالله بن سنان را با عناوینی مانند فقیه برجسته، مرجع حلال و حرام و منبع فتوا و احکام ستوده است.[۲۹] مفید روایتی را در کتاب اختصاص از امام صادق(ع) از طریق عبدالله نقل می‌کند که مصادیق گناهان را بیان می‌کند.[۳۰]
آثار
به گفته نجاشی، عبدالله بن سنان سه کتاب داشته است: کتاب عمل یوم و لیلة (درباره اعمال روز و شب)، کتاب الصلاة الکبیر، و کتاب فی سائر الابواب من الحلال والحرام (درباره موضوعات حلال و حرام).[۳۱] شیخ طوسی فقط از کتاب یوم و لیلة او یاد کرده است.[۳۲]
پانویس
- ↑ بغدادی، هدیة العارفین، ۱۹۵۱ق، ج۱، ص۴۳۹.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۱۴، ش۵۵۸.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۱۴.
- ↑ برقی، طبقات رجال، ۱۳۸۳ش، ص۲۲.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۱۴.
- ↑ سجادی، روابط موالی و تشیع، ۱۳۹۱ش، ص۲۵.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۱۴.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۱۴.
- ↑ طوسی، اختیار معرفةالرجال، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۷۱۱.
- ↑ برقی، طبقات رجال، ۱۳۸۳ش، ص۲۲.
- ↑ طوسی، رجال طوسی، ۱۴۱۵ق، ص۲۲۱.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۱۴.
- ↑ حلی، رجال، ۱۳۹۲ق، ج۱، ص۱۲۰.
- ↑ برقی، رجال برقی، ۱۳۸۳ش، ص۱۶و۱۸.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ش۶۹۱۹.
- ↑ برقی، طبقات رجال، ۱۳۸۳ش، ص۴۸.
- ↑ برقی، طبقات رجال، ۱۳۸۳ش، ص۵۷.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ش۶۹۱۹.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ش۶۹۱۹.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۱۴.
- ↑ طوسی، اختیار معرفةالرجال، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۷۱۱.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ص۲۲۷.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ص۲۲۸-۲۲۶.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۱۴.
- ↑ طوسی، اختیار معرفةالرجال، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۴۱۲.
- ↑ طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۱۶۶-۱۶۵.
- ↑ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۷۸۲-۷۸۷
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ص۲۱۷.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ص۲۲۲۵.
- ↑ مفید، اختصاص، ۱۳۷۹ق، ص۲۳۸.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۱۴.
- ↑ طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۱۶۶.
یادداشت
منابع
- برقی، احمد بن محمد، رجال برقی، تصحیح: سید کاظم موسوی میاموی، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۳ش.
- بابانی بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدية العارفين (أسماء المؤلفين و آثار المصنفين)، دار إحياء التراث العربی، بيروت ـ لبنان، ۱۹۵۱م.
- خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، لندن، موسسه اسلامی خویی، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۲م.
- حلی، حسن بن داوود، کتاب الرجال، تحقیق سید محمدصادق بحرالعلوم، نجف، مطبعة الحیدریة، ۱۳۹۲ ق.
- سجادی، سیدمحسن، روابط موالی و تشیع، قم، آشیانه مهر، ۱۳۹۱ش.
- طوسی، محمدبن حسن، اختیار معرفة الرجال (رجال کشی)، قم، موسسه آل البیت، ۱۳۶۳ش/۱۴۰۴ق.
- طوسی، محمدبن حسن، رجال طوسی، قم، موسسه نشر اسلامی، ۱۳۷۳ش/۱۴۱۵ق.
- طوسی، محمدبن حسن، الفهرست، تحقیق:جواد قیومی، قم، موسسه نشر الفقاهه، ۱۴۱۷ق/۱۳۷۵ش.
- طوسی، محمدبن حسن، مصباح المتهجد، بیروت، موسسه فقه شیعه، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م.
- مفید، محمدبن نعمان، اختصاص، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، نشر صدوق، ۱۳۷۹ق/۱۳۳۸ش.
- نجاشی، احمدبن علی، رجال نجاشی، تصحیح: موسی شبیری زنجانی، قم، موسسه نشر اسلامی، ۱۳۸۲ش/۱۴۲۴ق.