ملا غلامرضا قمی

از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از حاج آخوند قمی)
ملا غلامرضا قمی
فقیه و عالم شیعه
اطلاعات فردی
لقبحاج آخوند
تاریخ تولد۱۲۵۵ق
تاریخ وفات۱۵ ذی‌الحجه سال ۱۳۳۲ق
محل دفنحرم حضرت معصومه(س)
شهر وفاتقم
خویشاوندان
سرشناس
محمدجواد مجتهد قمی (فرزند)
اطلاعات علمی
استادانشیخ انصاریمیرزای شیرازیمیرزا حبیب‌الله رشتی
شاگردانسید محمود روحانی قمی • شیخ محمدعلی ارجستانی کچوئی • سید عباس رضوی مبرقعی
محل تحصیلقماصفهاننجف
تألیفاتقلائد الفرائد
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسیمخالفت با مشروطه
اجتماعینماز جماعت در مسجد امام حسن عسکری(ع) • حل و فصل دعاوی مردم


ملا غلامرضا قمی (۱۲۵۵-۱۳۳۲ق) معروف به حاج آخوند، فرزند رجبعلی و از عالمان و فقیهان شیعه در قم در قرن سیزدهم و چهاردهم قمری.[۱] تاریخ ولادت دقیق وی مشخص نیست، اما چون هم‌دوره سید صادق روحانی قمی بوده، ولادت او را در سال ۱۲۵۵ق محتمل دانسته‌اند.[۲] او پس از آموختن مقدمات علوم دینی در قم، به تهران و اصفهان رفت و نزد ملا علی نوری به‌مدت چهار سال، فلسفه را آموخت.[۳]

حاج آخوند در سال ۱۲۷۹ق به‌همراه سید صادق قمی به نجف رفت و در درس شیخ مرتضی انصاری شرکت کرد و پس از وفات شیخ، در کلاس درس سید محمدحسن شیرازی و حبیب‌الله رشتی حاضر شد.[۴] او پس از اتمام تحصیلات و رسیدن به درجه اجتهاد، در سال ۱۲۹۸ق به قم بازگشت و در زادگاه خویش با حضور در مسجد امام حسن عسکری(ع)، ریاست مذهبی و علمی آن شهر را بر عهده گرفت.[۵] سید محمود روحانی قمی، محمدجواد مجتهد قمی، شیخ عبدالهادی حاج آخوند، شیخ محمدعلی ارجستانی کَچوئی و سید عباس رضوی مُبَرقَعی از جمله شاگردان ملا غلامرضا قمی هستند.[۶]

محمدجواد مجتهد قمی فرزند ارشد ملا غلامرضا آخوند قمی بود[۷] و پس از وفات پدر، امام جماعت مسجد امام عسکری(ع) را ادامه داد.[۸] شیخ عبدالهادی، شیخ محمدتقی و شیخ محمدحسین، فرزندان دیگر ملا غلامرضا بودند.[۹] حاج آخوند در دوران اقامت در نجف، کتاب قلائد الفرائد یا قلائد العِقیان را نوشت که حاشیه‌ای بر کتاب رسائل شیخ مرتضی انصاری است و مشهورترین نوشته او محسوب می‌شود.[۱۰] آقا بزرگ در الذریعه این کتاب را با نام «قلائد العِقيان على نُحور الخُرُد الحِسان‌» معرفی کرده است.[۱۱]

اطلاعیه ملا غلامرضا قمی در مخالفت با مشروطه:
«تأسیس اساس مشروطیت، به نحوی که مشاهده شد، غیر ازدیاد هرج و مرج و غصب اموال و سفک دماء، و هتک اعراض و اشاعۀ کفریات زنادقه نتیجه نداشت. یکی در اول امر جمله‌ای از مردم، اظهار رغبت نمودند، و عاقبت نادم و پشیمان و معترف به فساد این عنوان. واضح و هویداست که قانون اسلام، حاجت به اجرای قانون اساسی ندارد، چنانچه اشاعۀ حریّت و مساوات با بعضی از قواعد اسلام، منافات تمام دارد. بالجمله تقویت این اساس، حرام و مُخرِّب اساسِ مقدسِ اسلام است.»[۱۲]

این کتاب دربردارنده مطالب فراوان از نحو، رجال، درایه، تفسیر و روایات است.[۱۳] سید مهدی روحانی از عالمان خاندان روحانی می‌گوید که جدش سید صادق روحانی قمی درباره قلائد‌ الفرائد گفته که این کتاب، تمام علم ملا غلامرضا نیست و علمش بیش از این کتاب بوده است.[۱۴] از دیگر آثارش، کتاب‌های القضاء، الصلاة، صَلاةُ المُسافر، اجتماع الامر والنهی، کتاب الدیات، کُنوزُ‌ الجَواهر و مسألةُ‌ الضّد است.[۱۵]

ملا غلامرضا قمی با پیروزی انقلاب مشروطه، به مخالفت با آن برخاست و از مواضع شیخ فضل‌الله نوری دفاع کرد و در اعلامیه‌ای به نظام مشروطه تاخت.[۱۶]

حاج آخوند قمی در ۱۵ ذی‌الحجه سال ۱۳۳۲ق درگذشت و در ایوان آیینه صحن اتابکی در حرم حضرت معصومه(س)، دفن شد.[۱۷]

درباره اخلاق و کمالات معنوی ملا غلامرضا قمی گفته‌ شده که علاوه بر فضل و علم ظاهری، در باطن هم پاک و مقدس بود.[۱۸] درباره تواضع وی نقل شده که روزی برای او نامه‌ای آمده و در آن، خطاب به «حجةالاسلام» شده بود. حاج آخوند ناراحت شد و این عنوان را زائد بر شأن خود دانست و گفت: «حجةالاسلام فقط شیخ انصاری بود و بس».[۱۹]
او وصیت کرد که به‌دور از تشریفات و مانند مردم عادی تشییع شود.[۲۰]

پانویس

  1. قریشی کرین، قم از ابتدای دوره قاجاریه تا مشروطه، ۱۳۸۹ش، ص۲۳۲.
  2. مقاله معرفی کتاب قلائد الفرائد، ۱۳۸۰ش، ص۱۷۴.
  3. قریشی کرین، قم از ابتدای دوره قاجاریه تا مشروطه، ۱۳۸۹ش، ص۲۳۲.
  4. مقاله معرفی کتاب قلائد الفرائد، ۱۳۸۰ش، ص۱۷۵.
  5. قریشی کرین، قم از ابتدای دوره قاجاریه تا مشروطه، ۱۳۸۹ش، ص۲۳۲.
  6. مقاله معرفی کتاب قلائد الفرائد، ۱۳۸۰ش، ص۱۷۵.
  7. واحد تحقیقات مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه اصفهان، زندگینامه مشاهیر ایران و جهان، ج۳، ص۳۱۸.
  8. قمی، قلائد الفرائد، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۸.
  9. قمی، قلائد الفرائد، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۸.
  10. مقاله معرفی کتاب قلائد الفرائد، ۱۳۸۰ش، ص۱۷۶.
  11. آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۱۷، ص۱۶۳.
  12. قریشی کرین، قم از ابتدای دوره قاجاریه تا مشروطه، ۱۳۸۹ش، ص۲۳۳.
  13. مقاله معرفی کتاب قلائد الفرائد، ۱۳۸۰ش، ص۱۷۷.
  14. مقاله معرفی کتاب قلائد الفرائد، ۱۳۸۰ش، ص۱۷۹.
  15. قمی، قلائد الفرائد، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۷.
  16. قریشی کرین، قم از ابتدای دوره قاجاریه تا مشروطه، ۱۳۸۹ش، ص۲۳۳.
  17. مقاله معرفی کتاب قلائد الفرائد، ۱۳۸۰ش، ص۱۷۶.
  18. مشار، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی از آغاز تا کنون، ج۴، ص۶۹۵.
  19. آیت‌الله ملاغلامرضا قمی و وصیت برای دفن به‌دور از تشریفات، خبرگزاری فارس.
  20. ستارگان حرم، ۱۳۷۷ش، ج۳۰، ص۹۴.

منابع

  • آقابزرگ تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ناشر اسماعيليان قم و كتابخانه اسلاميه تهران‌، ۱۴۰۸ق.
  • آیت‌الله ملاغلامرضا قمی و وصیت برای دفن به‌دور از تشریفات، خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار خبر: ۳۰ شهریور ۱۳۹۵ش.
  • قمی، غلامرضا بن رجبعلی، قلائد الفرائد، قم، مؤسسه میراث النبوة، ۱۴۲۸ق.
  • گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، قم، زائر، ۱۳۷۷ش.
  • مشار، خان‌بابا، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی از آغاز تا کنون، بی‌جا، بی‌نا.
  • معرفی کتاب قلائد الفرائد، فقه اهل بیت زمستان ۱۳۸۰ش، شماره ۲۸.