التبیان فی تفسیر القرآن (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

| مجموعه = ۱۰ جلد

| موضوع = [[تفسیر قرآن]]

| ناشر = دار احیاء التراث العربی

| ناشر فارسی =

'''اَلتِّبیان فی تفسیرِ القرآن'''، کتابی در تفسیر قرآن، اثر [[شیخ طوسی|شیخِ طوسی]] (۳۸۵-۴۶۰ق) که آن را اولین تفسیر کامل [[شیعه|شیعی]] می‌دانند. التّبیان تأثیر بسیاری در تفسیر شیعه داشته است و مفسران شیعه از آن الگو گرفته‌اند.  

== نویسنده==

{{اصلی|شیخ طوسی}}

شیخ طوسی نویسنده دو کتاب از [[کتب اربعه|کتب اَربعه]] است که مهم‌ترین منابع حدیثی شیعه‌اند: [[تهذیب الاحکام (کتاب)|تهذیب‌الاحکام]] و [[الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار (کتاب)|الاستبصار]].<ref>گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۷۹ش، ص۱۸۵.</ref>

== انگیزه تألیف ==

او نوشته است با توجه به این کاستی‌ها، هدفش این بوده که تفسیری از قرآن ارائه دهد که هم همه علومِ فهم قرآن در آن به کار رفته باشند؛ مانند قرائت، معانی، اِعراب، [[کلام اسلامی|کلام]] و همچنین پاسخ به شبهات کلامیِ مذاهبِ دیگر. هم کتابی میانه باشد: نه چنان مفصل باشد که خواننده را خسته کند و نه چنان مختصر که معنا را درست نرساند.<ref>طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۲.</ref>

التبیان را نخستین کتاب تفسیر کامل و جامع شیعی می‌دانند.<ref>کریمی‌نیا، «شیخ طوسی و منابع تفسیری وی در التبیان»، ص۸۲؛ معرفت، تفسیر و مفسران، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۲۴۷.</ref> به‌گفته [[محمدهادی معرفت]]، التبیان از همه کتاب‌های تفسیری زمان خود پیشی گرفت؛ زیرا برخلاف آن‌ها، تنها به یک جنبه تفسیر اکتفا نمی‌کرد و همه دید‌گاهای مفسران پیش از خود را در بر می گرفت.<ref>معرفت، تفسیر و مفسران، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۲۴۷.</ref> او این کتاب را «تفسيرى متوسط و در عين‌حال جامع و كامل و شامل همه محاسن تفاسير گذشته» دانسته است.<ref>معرفت، تفسیر و مفسران، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۲۴۸.</ref>

== ویژگی‌های کتاب ==

در این کتاب، پس از ذکر هر آیه، نخست واژه‌های نامفهوم آن بررسى و اختلاف قرائت‌ها بیان می‌شود. سپس دیدگاه‌های مختلفی تفسیری درباره آن بررسی می‌شود. آنگاه مفهوم آيه با «رعايت ايجاز لفظ و كمال معنا» بيان می‌شود. همچنين اسباب نزول آيه و مسائل كلامى و فقهی مربوط به آن  مطرح می‌گردد و اندیشه‌های مخالف با رعایت ادب نقد می‌شود.<ref>معرفت، تفسیر و مفسران، ۱۳۷۹ش، ص۲۴۸.</ref>

== گزیده‌های تفسیر تبیان ==

== نسخه‌های خطی و نخستین چاپ‌ها ==  

== پانویس ==