مطلب بن زیاد
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | مطلب بن زید القرشی |
| کنیه | ابا محمد |
| لقب | الزهری، المدنی |
| وفات | ۱۸۵ق، پس از امام صادق(ع) |
| مذهب | امامیه |
| اطلاعات حدیثی | |
| راوی از معصوم | امام صادق(ع) و امام باقر(ع) |
| راویان از او | محمد بن خالد برقی، احمد بن حنبل |
| اعتبار | ثقه |
مُطَّلِبِ بْنِ زِیاد القَرشی (درگذشت ۱۸۵ق) محدث بزرگ کوفه و از اصحاب امام صادق(ع) و از راویان امام باقر(ع) بود. او را نویسنده کتابی در زمینه احادیث و احکام دانسته‌اند. افرادی چون محمد بن خالد برقی، احمد بن حنبل و اسحاق بن راهویه از او روایت نقل کرده‌اند.
عده‌ای او را امامی‌مذهب دانسته‌اند. رجالیان شیعه چون نجاشی و علامه حلی او را ثقه و راستگو معرفی کرده‌اند. برخی از عالمان اهل‌سنت نیز به وثاقت و قابل اعتماد بودنش اشاره کرده‌اند. درباره وثاقت او ادعا شده است که مورد اعتماد شیعه و سنی بوده و در وثاقتش اتفاق‌نظر وجود دارد.
معرفی
مطلب بن زیاد بن ابی‌زهیر که با القاب الزهری، القرشی و المدنی نیز شناخته می‌شود[۱] از محدثان بزرگ کوفه[۲] و از اصحاب[۳] و راویان امام صادق(ع)[۴] و امام باقر(ع)[۵] بوده است. کنیه او ابامحمد بود.[۶]
او را نویسنده کتابی دانسته‌اند[۷] که در آن روایات امام صادق(ع) در زمینه احکام جمع شده بود.[۸] نام مطلب بن زیاد به‌عنوان راوی در کتب متقدم شیعه چون المحاسن،[۹] تفسیر فرات کوفی،[۱۰] الکافی،[۱۱] ثواب الاعمال و عقاب الاعمال[۱۲] ذکر شده است. اهل‌سنت نیز از او روایت نقل کرده‌اند.[۱۳]
گفته شده که او در میان قبیله ثقیف زندگی می‌کرد.[۱۴] درباره زندگی او اطلاعاتی در تاریخ ثبت نشده و تنها به زمان وفات او در سال ۱۸۵ق اشاره شده است.[۱۵]
وثاقت و مذهب
مطلب بن زیاد را از محدثان امامی ثقه معرفی کرده‌اند.[۱۶] نجاشی[۱۷] و به پیروی از او، عالمان دیگر،[۱۸] او را ثقه و مورد اعتماد دانسته‌اند، اما اشاره‌ای به مذهب او نکرده‌اند. برخی معتقدند که درباره وثاقت او اتفاق‌نظر وجود دارد[۱۹] و حتی مورد اعتماد شیعه و اهل‌سنت است.[۲۰] عده‌ای از عالمان اهل‌سنت نیز او را راستگو و ثقه معرفی کرده‌اند.[۲۱] ابن‌سعد نویسنده کتاب الطبقات الکبری او را ضعیف دانسته است.[۲۲]
علی‌رغم آنکه برخی از رجال‌شناسان به شیعه بودنش اشاره کرده‌اند،[۲۳] اما شوشتری نویسنده قاموس الرجال معتقد است که با برداشت از کلام بزرگان چنین فهمیده می‌شود که او سنی‌مذهب بوده است؛ چنانکه سکوت ذهبی درباره مذهب او دلیل دیگری بر سنی بودن او خواهد بود.[۲۴]
اساتید و شاگردان
مطلب بن زیاد از افرادی چون ابوبکر بن عبدالله الاشعری، زید بن علی بن الحسین، عبدالله بن عیسی بن عبدالرحمن، عبدالملک بن عمیر، زیاد بن عِلاقة، اسحاق بن إبراهیم بن عمیر و ابی‌اسحاق السَّبیعی روایت نقل کرده و اشخاصی چون محمد بن خالد برقی،[۲۵] احمد بن حنبل، اسحاق بن راهویه، عبدالله بن المبارک، سفیان بن وکیع بن الجرّاح، کراع، أبوالولید الطیالسی و یحیی بن معین از او روایت نقل کرده‌اند.[۲۶]
پانویس
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۴۲۳؛ علامه حلی، رجال العلامة الحلی، ۱۴۰۲ق، ص۱۷۳.
- ↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۵۳۶.
- ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۱۱.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۴۲۳؛ علامه حلی، رجال العلامة الحلی، ۱۴۰۲ق، ص۱۷۳.
- ↑ نراقی، شعب المقال، ۱۴۲۲ق، ص۱۳۷.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۳۶۰.
- ↑ شیخ طوسی، الفهرست، نجف، ص۴۷۱؛ تفرشی، نقد الرجال، ۱۳۷۷ش، ج۴، ص۳۸۱؛ خدامیان آرانی، فهارس الشیعة، ۱۴۳۱ق، ج۲، ص۷۹۶.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۴۲۳؛ علامه حلی، رجال العلامة الحلی، ۱۴۰۲ق، ص۱۷۳؛ علامه حلی، ترتیب خلاصة الأقوال، ۱۳۸۱ش، ص۴۲۱.
- ↑ برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۴۹۸.
- ↑ فرات کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۳۷۹.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۵۱۷، ج۶، ص۳۳۵، ۵۱۵.
- ↑ شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۴۰۶ق، ص۳۲.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: ابن‌حنبل، مسند احمد بن حنبل، ۱۴۱۶ق، ج۳۰، ص۳۹۸؛ ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۱۵۰.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۳۶۰.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۳۶۰؛ ابن‌حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۵ق، ج۱۰، ص۱۷۸؛ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۵۳۷.
- ↑ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۲۶۰.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۴۲۳.
- ↑ علامه حلی، رجال العلامة الحلی، ۱۴۰۲ق، ص۱۷۳؛ علامه حلی، ترتیب خلاصة الأقوال، ۱۳۸۱ش، ص۴۲۱؛ حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة، ۱۴۱۶ق، ص۴۹۳؛ اردبیلی، جامع الرواة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۲۳۴.
- ↑ نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۴۳۲.
- ↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۵۳۶.
- ↑ ابن‌حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۵ق، ج۱۰، ص۱۷۷-۱۷۸؛ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۲۶۰.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۳۶۰.
- ↑ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۲۶۰.
- ↑ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱۰، ص۹۳.
- ↑ نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۴۳۲؛ نراقی، شعب المقال، ۱۴۲۲ق، ص۱۳۷.
- ↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۵۳۷.
منابع
- ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۵ق، بیروت، دار صادر، ۱۳۲۵ق.
- ابن‌حنبل، احمد بن محمد، مسند الإمام أحمد بن حنبل، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۱۶ق.
- ابن‌ماجه، محمد بن یزید القزوینی، سنن ابن‌ماجه، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۸ق.
- ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ق.
- اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، بیروت، دار الأضواء، ۱۴۰۳ق.
- برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۷۱ق.
- تفرشی، مصطفی بن حسین، نقد الرجال، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۳۷۷ش.
- حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، چاپ سوم، ۱۴۱۶ق.
- خدامیان آرانی، مهدی، فهارس الشیعة، قم، موسسة تراث الشیعة، ۱۴۳۱ق.
- شبستری، عبدالحسین، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، قم، مؤسسة النشرالإسلامی، ۱۴۱۸ق.
- شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دارالشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول، نجف، مکتبة المرتضویة، بی‌تا.
- فرات کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، تهران، مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی، ۱۴۱۰ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی، قم، الشریف الرضی، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، ترتیب خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۸۱ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- گروه علمی مؤسسه امام صادق(ع)، زیر نظر سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسة الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش.
- نراقی، ابوالقاسم بن محمد، شعب المقال فی درجات الرجال، قم، کنگره بزرگداشت محققان ملا مهدی و ملا احمد نراقی، چاپ دوم، ۱۴۲۲ق.
- نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، فرزند مؤلف، ۱۴۱۴ق.