علی بن حدید مدائنی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | علی بن حدید بن حکیم مدائنی اَزدی ساباطی |
| لقب | اَزدی ساباطی |
| محل زندگی | مدائن |
| وفات | زنده تا سال ۲۲۰ق |
| مذهب | اختلافی |
| صحابی | امام رضا(ع)، امام جواد(ع) |
| اطلاعات حدیثی | |
| راوی از معصوم | امام کاظم(ع)، امام رضا (ع) و امام جواد(ع). |
| روایت از | حماد بن عیسی، جَمیل بن دَرّاج، سَماعة بن مهران، محمد بن مسلم |
| راویان از او | ابن ابی عُمَیر، احمد بن محمد بن خالد، حسین بن سعید، علی بن مَهزیار |
| موضوع روایات | فقهی، اخلاقی و تفسیری |
| تعداد روایات | ۲۰۱ حدیث |
| تألیفات | دارد |
علی بن حَدید بن حَکیم مدائنی اَزدی ساباطی،[۱] در کوفه متولد شد اما محل زندگی و رشد او در مدائن ذکر شده است.[۲]
شیخ طوسی و ابنداود از رجالشناسان شیعه، او را در شمار اصحاب امام رضا(ع)[۳] و اصحاب امام جواد(ع)،[۴] ذکر کردهاند. نجاشی، رجالپژوه شیعه، بیان کرده که علی بن حدید از امام کاظم(ع) روایت نقل کرده است.[۵]
شیخ طوسی، از فقهای شیعه، در دو کتاب تهذیب و استبصار، علی بن حدید را راوی غیر معتبر و ضعیف معرفی کرده است.[۶]
تضعیف شیخ طوسی باعث شده تا فقهایی همچون علامه حلی، شهید ثانی، صاحب جواهر، شیخ انصاری و سیستانی به عدم وثاقت علی بن حدید معتقد شوند.[۷] همچنین ابن داود در کتاب «الرجال»، او را در قسم راویانی که ضعیف و غیر معتبر هستند، قرار داده است.[۸]
کشی، رجالشناس شیعه، دو روایت از امام جواد(ع) و امام رضا(ع) نقل کرده که نشاندهنده اعتماد این دو امام(ع) به علی بن حدید دارد.[۹] خویی، رجالپژوه شیعه، معتقد است، دو روایت امام جواد(ع) و امام رضا(ع) اگرچه دلالتی بر مدح و ستایش علی بن حدید دارد، اما به دلیل ضعف سندشان، نمیتوان به آن اعتماد کرد.[۱۰] به باور خویی، رجالشناس شیعه، امکان وثاقت علی بن حدید وجود ندارد.[۱۱]
در مقاله «علی بن حدید مدائنی، راوی موثق امامی»، مستندات تضعیف شیخ طوسی مورد نقد قرار گرفته است.[۱۲] همچنین با ارائه شواهدی همچون عدم استثنای نام علی بن حدید از راویان کتاب نوادر الحکمه، نقل روایت از او توسط ابن ابی عمیر، و معتبر بودن او نزد میرزا حسین نوری و سید محسن طباطبائی حکیم، از جمله دلایل وثاقت علی بن حدید مطرح شده است.[۱۳]
علمای رجال درباره مذهب علی بن حدید چهار دیدگاه مطرح کردهاند: فطحیمذهب بودن، غالی بودن، توقف در مذهب و امامی بودن.[۱۴]
علی بن حدید از راویانی همچون جَمیل بن دَرّاج، حَماد بن عیسی جُهَنیّ، سَماعة بن مهران، محمد بن مسلم، منصور بن يونس، علی بن نُعمان و عثمان بن رُشَید نقل حدیث کرده است.[۱۵] راویانی همچون ابن ابیعُمَیر، احمد بن محمد بن خالد، حسین بن سعید، علی بن مَهزیار، محمد بن عبدالجَبار از علی بن حدید روایت نقل کردهاند.[۱۶]
تعداد روایات نقل شده از علی بن حدید به ۲۰۱ مورد گزارش شده است.[۱۷] روایات نقل شده به موضوعات فقهی،[۱۸] اخلاقی،[۱۹] و تفسیری[۲۰] اشاره دارد. از علی بن حدید کتابی نقل شده اما از عنوان و محتوای کتاب او چیزی گزارش نشده است.[۲۱]
زمان حیات علی بن حدید را تا قبل از سال ۲۲۰ق ذکر کردهاند.[۲۲]
پانویس
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۷۴.
- ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۶۰.
- ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۶۰؛ برقی، رجال البرقی- الطبقات، ۱۳۴۲ش، ص۵۵.
- ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۷۶؛ برقی، رجال البرقی- الطبقات، ۱۳۴۲ش، ص۵۶.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۷۴.
- ↑ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۱۰۱؛ شیخ طوسى، الإستبصار، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴۰.
- ↑ میرجلیلی و دیگران، «علی بن حدید مدائنی، راوی موثق امامی»، ص۱۹۱.
- ↑ ابنداود، الرجال، ۱۳۴۲ش، ص۴۸۲.
- ↑ کشی، رجال الکشی، ۱۴۰۹ق، ص۴۹۶ و ۲۷۹.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۶۹ش، ج۱۱، ص۳۰۴.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۶۹ش، ج۱۱، ص۳۰۴.
- ↑ میرجلیلی و دیگران، «علی بن حدید مدائنی، راوی موثق امامی»، ص۱۹۳ - ۱۹۷.
- ↑ میرجلیلی و دیگران، «علی بن حدید مدائنی، راوی موثق امامی»، ص۱۹۷ و ۱۹۸.
- ↑ میرجلیلی و دیگران، «علی بن حدید مدائنی، راوی موثق امامی»، ص۱۹۹ -۲۰۳.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۶۹ش، ج۱۱، ص۳۰۵.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۶۹ش، ج۱۱، ص۳۰۵.
- ↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، ج۳، ص۳۸۶.
- ↑ برای نمونه بنگرید به: شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۳۹.
- ↑ برای نمونه بنگرید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۳۵.
- ↑ برای نمونه بنگرید به: بحرانی، البرهان، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۵۶۲.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۷۴.
- ↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، ج۳، ص۳۸۶.
منابع
- بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، محقق: قسم الدراسات الاسلامیه موسسه البعثه، قم، موسسة البعثة، قسم الدراسات الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- ابنداود، حسن بن علی بن داود، الرجال، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۴۲ش.
- برقی، احمد بن محمد بن خالد، رجال البرقی- الطبقات، مصحح: محمد بن حسن طوسی و حسن مصطفوی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۴۲ش.
- خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم، مرکز نشر آثار الشیعة، ۱۳۶۹ش.
- سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، موسسه امام صادق(ع)، تحقیق: گروه پژوهش موسسه امام صادق (ع)، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
- شیخ طوسى، محمد بن حسن، الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، حسن الموسوی خرسان، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ اول، ۱۳۹۰ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، مصحح: جواد قیومی اصفهانی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجامعة المدرسین، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش.
- کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی، مشهد، موسسه نشر دانشگاه مشهد، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، تحقیق حسن الموسوی خرسان، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح، علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق
- میرجلیلی و دیگران، «علی بن حدید مدائنی، راوی موثق امامی»، فصلنامه علوم حدیث، سال بیست و چهارم، شماره۲، پیاپی ۹۲، ۱۳۹۸ش.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجامعة المدرسین، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش.