حدیث وصیت
| حدیث وصیت | |
|---|---|
| اطلاعات روایت | |
| موضوع | دوازده مهدی |
| صادره از | پیامبر(ص) |
| اعتبار سند | ضعیف |
| منابع شیعه | الغیبة شیخ طوسی |
| مؤید قرآنی | ندارد |
| مؤید روایی | ندارد |
| احادیث مشهور | |
| حدیث سلسلةالذهب • حدیث ثقلین • حدیث کساء • مقبوله عمر بن حنظلة • حدیث قرب نوافل • حدیث معراج • حدیث ولایت • حدیث وصایت • حدیث جنود عقل و جهل • حدیث شجره | |
حدیث وصیت، روایتی است که در آن، از دوازده مهدی سخن آمده است که پس از امام مهدی(ع) جانشین او می‌شوند. این حدیث در کتاب الغیبه، نوشته شیخ طوسی آمده است. احمد الحسن، رهبر گروه انصارالمهدی، با استناد به آن، خود را فرزند باواسطه امام زمان و نخستین مهدی از دوازده مهدی خوانده است.
عالمان شیعه این برداشت احمدالحسن از روایت را نمی‌پذیرند و آن را با روایات مشهور و صحیح شیعه ناسازگار می‌دانند. برخی از پژوهشگران، با بررسی سند و محتوای حدیث، اشکالاتی برای آن شمرده‌اند؛ ازجمله گفته‌اند حدیث ضعیف‌السند است. همچنین با احادیثی که شمار جانشینان پیامبر(ص) را در دوازده تن منحصر می‌داند، تعارض دارد.
معرفی حدیث و محتوای آن
حدیث وصیت، روایتی است که شیخ طوسی در کتاب الغیبه از پیامبر اسلام(ص) نقل کرده است.[۱]
در حدیث وصیت، پیامبر اسلام(ص)، خطاب به امام علی(ع)، از وجود دوازده امام پس از خود سخن گفته و نام‌های آنان را که همان امامان دوازده‌گانه شیعه هستند، بیان کرده است. سپس از وجود دوازده مهدی خبر داده است که پس از وفات امام دوازدهم، جانشینش می‌شوند.[۲] بخش پایانی حدیثی که ناظر به این موضوع است، به‌شرح زیر است:
- «بعد از ایشان [امامان دوازده‌گانه] دوازده مهدی خواهد آمد. وقتی امام دوازدهم وفات کرد، جانشینی من را به فرزندش که اولین مقربان است، می‌دهد. او سه نام دارد: یک نامش مانند نام من است؛ نام دیگرش مثل نام پدر من است و آن عبدالله و احمد است؛ سومین نام او هم مهدی است و او اولینِ مؤمنان است.»[۳]
این حدیث مهم‌ترین مستند احمد الحسن رهبر گروه انصارالمهدی برای اثبات دوازده مهدی پس از دوازده امام است.[۴] او با استناد به این روایت، مدعی شده است خودش نخستین مهدی و فرزند امام زمان(ع) است.[۵]
عالمان شیعه اولا سند این روایت را قطعی ندانسته و ثانیا این برداشت از آن را نپذیرفته‌اند.[۶]
استنادات احمد الحسن به حدیث
احمد الحسن با استناد به حدیث وصیت، می‌گوید دوازده مهدی پس از امام زمان(عج) می‌آید و او نخستینِ آنها است.[۷] افزون بر این، با توجه به عبارت «اِبنه» (پسرش) در روایت، خود را فرزند باواسطهٔ امام زمان(ع) معرفی می‌کند.[۸]
بر این اساس، وی مدعی نقش‌آفرینی خود در پیش از ظهور و هنگام حکومت امام دوازدهم و پس از آن است.[۹]
دیدگاه عالمان شیعه
عالمان شیعه حدیث وصیت را مخالف روایات مشهور و صحیح دانسته‌اند. از جمله آنها طَبرِسی (مفسر قرن پنجم)، اِربِلی (محدث قرن هفتم)، علامه مجلسی و حر عاملی (محدث قرن یازدهم) است.[۱۰]
طَبرِسی و اِرِبلی همچنین گفته‌اند این روایات با روایات صحیحی که می‌گویند پس از امام مهدی(عج)، دولت دیگری نخواهد بود هم مخالف است.[۱۱]
اشکالات حدیث وصیت
برخی دیگر از اشکالاتی که پژوهشگران به این حدیث گرفته‌اند به شرح زیر است:
- این روایت خبر واحد و خبر واحد ظنی است. بنابراین نمی‌توان با آن، اعتقادات را اثبات کرد.[۱۲]
- طبق این روایت، جانشینان پیامبر ۲۴ نفرند و این با انحصار اوصیا در ۱۲ تن ناسازگار است.[۱۳]
- با روایاتی که امام زمان(ع) را خاتم‌الاوصیاء می‌دانند تعارض دارد. همچنین این روایت با روایات متعددی که خبر از رجعت می‌دهند، تعارض دارد.[۱۴]
- این حدیث ضعیف‌السند است: راویانش ضعیف و مجهول‌اند. از این رو توان تعارض با روایات صحیح را ندارد.[۱۵]
پانویس
- ↑ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۱۵۰-۱۵۱.
- ↑ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۱۵۰-۱۵۱.
- ↑ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۱۵۰.
- ↑ مجتهد سیستانی، لوح و قلم، دار التفسیر، ص۱۳.
- ↑ محمدی هوشیار، درسنامه نقد و بررسی جریان احمد الحسن، ۱۳۹۶ش، ص۳۷-۳۹.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۱۴۹-۱۵۰؛ حر عاملی، الایقاظ من الهجعة، ۱۳۶۲ش، ص۳۶۸.
- ↑ احمد الحسن، الجواب المنیر، ج۱، ص۳۸.
- ↑ محمدی هوشیار، درسنامه نقد و بررسی جریان احمد الحسن، ۱۳۹۶، ص۳۷-۳۹.
- ↑ محمدی هوشیار، درسنامه نقد و بررسی جریان احمد الحسن، ۱۳۹۶، ص۳۷-۳۹.
- ↑ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۹۵؛ اربلی، کشف الغمة في‌معرفة الائمه، ۱۳۸۱، ج۲، ص۴۶۷؛ علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۱۵۰؛ حر عاملی، الایقاظ من الهجعة، ۱۳۶۲ش، ص۳۶۸؛ حر عاملی، الفوائد الطوسیة، ۱۴۰۳ق، ص۱۱۵.
- ↑ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۹۵؛ اربلی، کشف الغمة في‌معرفة الائمه، ۱۳۸۱، ج۲، ص۴۶۷؛ عاملی نباطی، الصراط المستقیم، ج۲، ۱۳۸۴ق، ص۱۸۶.
- ↑ آل محسن، الرد القاصم، ۱۴۳۴ق، ص۳۶.
- ↑ آل محسن، الرد القاصم، ۱۴۳۴ق، ص۳۶؛ مجتهد سیستانی، لوح و قلم، دار التفسیر، ص۱۲۹.
- ↑ شهبازیان، محمد، ره افسانه، ۱۳۹۶ش، ص۱۳۸؛ محمدی هوشیار، درسنامه نقد و بررسی جریان احمد الحسن، ۱۳۹۶ش، ص۱۵۰.
- ↑ مجتهد سیستانی، لوح و قلم، دار التفسیر، ص۵۹.
منابع
- آل محسن، علی، الرد القاصم، نجف، مرکز الدراسات التخصصیة للامام المهدی، ۱۴۳۴ق.
- احمد الحسن، الجواب المنیر عبر الاثیر، اصدارات انصار الامام المهدی.
- اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة في معرفة الائمة، با مقدمهٔ جعفر سبحانی و سید هاشم رسولی محلاتی، تبریز، نشر بنی‌هاشمی، ۱۳۸۱ش.
- حر عاملی، محمد بن حسن، الإیقاظ من الهجعة بالبرهان علی الرجعة، تصحیح سید هاشم رسولی محلاتی، ترجمه احمد جنتی، تهران، انتشارات نوید، ۱۳۶۲ش.
- حر عاملی، محمد بن حسن، إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، تصحیح علاءالدین اعلمی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۲۵ق/۲۰۰۴م.
- شهبازیان، محمد، ره افسانه، قم، انتشارات مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم، ۱۳۹۶ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۷ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، تحقیق عبدالله طهرانی و علی احمد ناصح، قم، مؤسسه معارف اسلامی، ۱۴۱۱ق.
- عاملی نباطی، علی بن یونس، الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم، تصحیح میخائیل رمضان، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ اول، ۱۳۸۴ق.
- علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- مجتهد سیستانی، مهدی، لوح و قلم: بررسی روایت موسوم به وصیت در کتاب الغیبة شیخ طوسی، قم، دار التفسیر، بی‌تا.
- محمدی هوشیار، علی، درسنامهٔ نقد و بررسی جریان احمد الحسن البصری، قم، انتشارات تولی، ۱۳۹۶ش.