الجار ثم الدار: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اَلْجارَ ثُمَّ الدّار''' به‌معنای «اول همسایه بعد خانه»، جمله‌ای برگرفته از متن حدیثی معروف<ref>جمشیدی، «قواعد فهم حدیث»، ص۶۰.</ref> از [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] است.<ref>شیخ صدوق، علل الشرائع، ۱۳۸۵ش/۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۸۲.</ref> از [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] روایت شده که مادرم در شب جمعه‌ای تا صبح در محرابش به [[عبادت]] مشغول بود و برای مرد و زن مؤمن با ذکر نامشان زیاد [[دعا]] کرد، اما برای خودش دعا نکرد. گفتم: مادرم! چرا آن‌گونه که برای دیگران دعا می‌کنی برای خودت دعا نمی‌کنی؟ گفت: پسرم! اول همسایه بعد خانه.<ref>شیخ صدوق، علل الشرائع، ۱۳۸۵ش/۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۸۲.</ref>

[[شیخ صدوق]] در باب ۱۴۵ از [[علل الشرائع (کتاب)|کتاب علل الشرائع]] دو حدیث با دو سند متفاوت نقل کرده که عبارت اَلجارَ ثُمَّ الدّارَ را در بر دارد. روایت اول از امام حسن(ع) و دومی از [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]] به نقل از پدرانش است که اختلاف مضمونی چندانی ندارند.<ref>شیخ صدوق، علل الشرائع، ۱۳۸۵ش/۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۸۲.</ref> [[شیخ حر عاملی]] دعا برای مؤمنان دیگر پیش از دعا برای خود را [[مستحب]] دانسته و در [[وسائل الشیعة (کتاب)|کتاب وسائل الشیعه]] برای آن بابی قرار داده است. وی این دو حدیث را در شمار دلایل نظر خود می‌آورد.<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۱۱۳.</ref>

[[سید علی‌خان مدنی]] در کتاب لغت خود همین جمله را با محتوایی دیگر در شمار ضرب‌المثل‌هایی با موضوع همسایه آورده است. به گفته وی، این مَثَل به اهمیت شناخت همسایه پیش از سکونت در آن یا خريد خانه اشاره دارد.<ref>مدنی شیرازی، الطراز، ۱۳۸۴ش، ج۷، ص۲۳۰.</ref> در کتاب‌های حدیثی مانند [[الکافی (کتاب)|الکافی]] و [[تحف العقول (کتاب)|تحف العقول]] جمله‌ای از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] درباره اهمیت همسایه پیش از انتخاب خانه وجود دارد که کلماتش نیز به عبارت حضرت فاطمه(س) شباهت دارد.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۲۴؛ ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق/۱۳۶۳ش، ص۸۶؛ نهج‌البلاغه، تصحیح صبحی صالح، نامه ۳۱، ص۴۰۵.</ref> مهدی مهریزی، پژوهشگر علوم حدیث توجه به [[فضای صدور حدیث]] را در فهم معنای چنین احادیثی که الفاظ مشترکی دارند لازم دانسته‌ است.<ref>مهریزی، حدیث‌پژوهی، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۱۷۹.</ref> گفته شده این جمله و هر دو محتوای آن در عرف و ادبیات فارسی نیز به کار می‌رود.<ref>[https://makarem.ir/maaref/fa/article/index/428977/ «تأثیر زبانی و محتوایی روایات شیعی بر ادبیات فارسی»]، سایت آیین رحمت.</ref> [[الاختصاص (کتاب)|کتاب الإختصاص]] از أوزاعی، عالم اهل‌سنت پندهایی از [[لقمان حکیم]] به فرزندش را گزارش کرده که عبارت «الجار ثُمَّ الدّار» نیز از جمله آن است.<ref>شیخ مفید، الإختصاص، ۱۴۱۳ق، ص۳۳۷.</ref>