دانشنامه بقیع شریف (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | محمد نوری |
| موضوع | قبرستان بقیع |
| سبک | دائرةالمعارف |
| زبان | فارسی |
| ویراستار | حسین علیزاده |
| تعداد جلد | یک جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | صحیفه خرد |
| محل نشر | قم |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۴ش |
دانشنامه بقیع شریف دائرةالمعارفی به زبان فارسی درباره قبرستان بقیع است که توسط محمد نوری و دیگر نویسندگان نگاشته شده است. هدف از نگارش این دانشنامه، اطلاع‌رسانیِ همه‌جانبه بیان شده و نویسندگان آن در پی معرفی چندهزار ساله بقیع، فراتر از یک قبرستان تاریخی بوده‌اند. این اثر را نشر صحیفه خرد در قم منتشر کرده است.
معرفی قبرستان
قبرستان بقیع با نام‌های جنة البقیع یا بقیع الغرقد اولین و کهن‌ترین قبرستان مسلمانان در مدینه و محل دفن چهار تن از امامان شیعه و دیگر وابستگان پیامبر اسلام(ص) در نزدیکی مسجد النبی است.[۱]
اهداف
به گفته محمد نوری مؤلف دانشنامه بقیع شریف، ابعاد، ویژگی‌ها و ظرفیت‌های گوناگون قبرستان بقیع، اقتضای نوشتن دانشنامه‌ای مستقل را دارد.[۲] از این‌رو، دانشنامه بقیع با هدف اطلاع‌رسانی درباره گذشته بقیع، دوران آبادانی و تخریب بناها و آثار آن به‌صورت مستند و در قالب مقاله کوتاه نوشته شده است.[۳]
آگاهی دادن به اقشار مختلف در جهان درباره ابعاد و تحولات تاریخی بقیع، محوریت اوضاع فرهنگی و عقلی کاربران و مخاطبان، نقد تخریب‌کنندگان و استدلال برای پیامدهای زیان‌بار آن، برجسته‌سازی و تبیین اهمیت جهانی بقیع، مستندسازی مطالب و عرضه مطالب همراه با سند آن‌ها از دیگر اهداف این دانشنامه معرفی شده است.[۴]
محتوا
دانشنامه بقیع دارای حدود ۱۷۰۰ مدخل است که محورها و سرفصل‌های ذیل را در بر دارد:
- تاریخ تحولات و حوادث
- جغرافیا
- علوم قرآنی (قاریان و مفسران مدفون، رخدادهای قرآنی)
- علوم حدیث
- ادعیه و زیارت
- مزارات و بقاع و تذکرة المقابر
- فقه و حقوق
- کلام و عقاید (جریان‌های افراطی و اعتدال)
- ادبیات (نثر، شعر، بقیعیات، شاعران مرثیه‌سرا)
- ملل و نحل (ردیه و دفاعیه‌نگاری‌ها، منازعات، انشعابات فرق)
- ادیان (یهود، مسیحیت، دیگر ادیان)
- اقتصادی (ذخائر و گنجینه‌ها، خسارت‌های ناشی از تخریب)
- دوره جاهلیت (ایام بقیع، اشعار دوره قبل از اسلام، معارک)
- قضا و جزا (مجازات مُخرّبین، قتل‌عام عمومی و مجازات عاملان، تشویق پاسداران میراث انسانی بقیع، مرمت‌کاران و عمران)
- همایش‌ها و نشست‌ها درباره مراکز و مؤسسات و سمن‌ها
- بقیع‌پژوهی
- خاطره‌نگاری
- نشریه ویژه (ایران، آمریکا، جهان اسلام، اروپا)
- موزه و موزه‌داری (اشیای موزه‌ای مرتبط به بقیع)
- هنر (فیلم، نقاشی، عکاسی و عکس و...)
- ضریح‌سازی
- معماری ساختمان‌های بقیع
- اسناد و مدارک مکتوب یا عکس
- کتاب‌شناسی آثار
- نسخه‌شناسی
- مقاله‌شناسی
- پایان‌نامه‌شناسی
- مرجع‌نگاری
- متون و اسناد دیپلماتیک
- سفرنامه (متون و مسافران)
- پایگاه‌های اینترنتی (سایت، وبلاگ، اینترنت) و ماهواره (شبکه‌ها).[۵]
فهرست کتاب
فهرست مباحث کتاب بر این اساس چینش شده است:
- مقدمه
- نشانه‌ها
- مقالات
- در آینه تصویر
- جنت البقیع قبل از تخریب
- جنت البقیع بعد از تخریب
- پرونده علمی (لوح فشرده پیوست)
- مدارک و متون.[۶]
عدم دسترسی به همه اسناد
از آنجا که هزینه این دانشنامه به‌صورت شخصی صورت گرفت، دستیابی به برخی اسناد و مکتوبات قبرستان بقیع، خصوصاً اسناد پس از تخریب را مشکل ساخت، چون این اسناد در اختیار دولت عربستان سعودی و ارگان‌های دولتی مثل شهرداری و استانداری مدینه بود و بخش دیگر آن در آرشیوهای اروپا و امریکا قرار داشت.[۷]
چاپ
نشر صحیفه خرد، این اثر را در سال ۱۳۹۲ش و در قطع وزیری منتشر و همراه آن یک لوح فشرده شامل مدارک و برخی از متون درباره بقیع در ۱۰۵۰ صفحه، ۴۴۵ قطعه تصویر از بقیع و یک فیلم مستند درباره بقیع عرضه کرد.[۸]
پانویس
- ↑ نوری، دانشنامه بقیع شریف، ۱۳۹۴ش، ص۷.
- ↑ نوری، دانشنامه بقیع شریف، ۱۳۹۴ش، ص۸.
- ↑ نوری، دانشنامه بقیع شریف، ۱۳۹۴ش، ص۹.
- ↑ نوری، دانشنامه بقیع شریف، ۱۳۹۴ش، ص۱۰.
- ↑ نوری، دانشنامه بقیع شریف، ۱۳۹۴ش، ص۱۰.
- ↑ نوری، دانشنامه بقیع شریف، ۱۳۹۴ش، ص۵.
- ↑ «دانشنامه بقیع شریف» منتشر شد، حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت.
- ↑ «دانشنامه بقیع شریف» منتشر شد، حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت.
منابع
- نوری، محمد، دانشنامه بقیع شریف، قم، نشر صحیفه خرد، ۱۳۹۴ش.
- «دانشنامه بقیع شریف» منتشر شد، حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت، تاریخ بازدید: ۲۱ فروردین ۱۴۰۰ش.