اقامه
 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
اقامه مجموعهای از چند جمله شامل شهادت به توحید و نبوت پیامبر اکرم(ص) و ترغیب به نماز است که پس از اذان و بلافاصله قبل از نماز خوانده میشود. خواندن اقامه قبل از نماز واجب نیست بلکه مستحب و سنت موکّد است.
شیوۀ گفتن اقامه با اذان کمی متفاوت است به این صورت که در شروع اقامه تکبیر دو بار تکرار میشود (در مقابل چهار بار تکرار در اذان) و تهلیل پایانی نیز یک بار است (در مقابل دو تکرار در اذان). در اقامه عبارت «قد قامت الصلاة» دو مرتبه، پس از عبارت «حیَّ علی خیر العمل» و پیش از تکبیر و تهلیل پایانی گفته میشود که خبر از برپایی نماز است، اما این عبارت در اذان نیست.
در صحت اقامه آمده که باید مانند اذان، ترتیب و فاصله نیانداختن بین جملات و بیان صحیح عربی رعایت شود. اقامه در نماز نزد اهل تسنن با تفاوت جزیی شبیه اقامه شیعیان است. گفتن اقامه در گوش چپ نوزاد در روز اولى كه به دنيا مىآيد از مستحبات شمرده شده است.
فصول و عبارات
| متن اقامه | تعداد | ترجمه اقامه |
|---|---|---|
| اَللّهُ اَکبَرُ | ۲ بار | خدا بزرگتر از آن است که توصیف شود |
| اَشْهَدُ اَنْ لا اِلَهَ إِلاَّ اللّهُ | ۲ بار | شهادت میدهم خدایی جز خدای یکتا نیست |
| اَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ | ۲ بار | شهادت میدهم محمد(ص) پیامبرخداست |
| اَشْهَدُ أَنَّ عَلِیاً وَلِی اللّهِ | ۲ بار | شهادت میدهم علی(ع) ولی خداست |
| حَیَّ عَلَی الصَّلاةِ | ۲ بار | بشتاب به سوی نماز |
| حَیَّ عَلَی الْفَلاحِ | ۲ بار | بشتاب به سوی رستگاری |
| حَیَّ عَلیٰ خَیرِ الْعَمَلِ | ۲ بار | بشتاب به سوی بهترین کار |
| قَد قامَت الصَّلَوةُ | ۲ بار | همانا نماز برپا شد |
| اَللّهُ اَکبَرُ | ۲ بار | خدا بزرگتر از آن است که توصیف شود |
| لا اِلَهَ إِلاَّ اللّهُ | ۱ بار | خدایی جز الله (خدای یکتا و معبود قابل ستایش) نیست |
عبارات اقامه بهجز در دو مورد، با اذان یکسان است:
- عبارت «قد قامت الصلاة» که خبر دادن از برپایی نماز است، در اذان نیست، اما در اقامه گفته میشود. این عبارت، دو مرتبه، پس از عبارت «حی علی خیر العمل» و پیش از تکبیر و تهلیل پایانی گفته میشود.
- تکبیر در آغاز اقامه دو بار تکرار میشود (در اذان چهار بار) و تهلیل پایانی نیز یک بار است (در اذان دو بار).[۱]
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
|---|
 |
شهادت ثالثه
عبارت «اشهد ان علیا ولی الله» از دیرباز در اذان و اقامه برخی از امامیان متداول بوده است؛[۲] اما در منابع فقهی و حدیثی امامیه به عنوان بخشی از اذان و اقامه مطرح نشده است.[۳]
نزد اهل سنت
- نزد حنفیان تمامی اذکار اقامه دو دو (مَثْنی) خوانده میشود.
- نزد مالکیان همه عبارات اقامه از جمله ذکر «قد قامت الصلاة» یک بار گفته میشوند.
- قول حنبلیان و قول مشهور نزد شافعیان دوبار گفتن ذکر «قد قامت الصلاة» و یک بار گفتن دیگر اذکار اقامه است.[۴]
احکام اقامه
- به فتوای بسیاری از فقیهان شیعه خواندن اقامه قبل از نماز، مستحب موکّد است و حتی برخی فقیهان آن را واجب دانستهاند.[۵]
- کسی که در مسجد برای نماز جماعتی حاضر میشود که برای آن اذان و اقامه گفتهاند نباید برای نماز خود اذان و اقامه بگوید. ولی اگر خودش در نماز جماعت شرکت ندارد و میخواهد نماز را فرادی بخواند میتواند اذان و اقامه را نگوید.[۶]
- اقامه باید بعد از اذان گفته شود.[۷]
- صحت اقامه مثل اذان مشروط به رعایت ترتیب و فاصله نیانداختن بین جملات و بیان صحیح عربی است.[۸] چنانکه با وضو بودن نیز جزو شرایط صحت اقامه دانسته شده است.[۹]
- اقامه را در حال اختیار باید در حال سکون و رو به قبله گفت.[۱۰]
- مستحب است در روز اولى كه نوزاد به دنيا مىآيد در گوش چپش اقامه بگويند.[۱۱]
- اذان و اقامه نماز جماعت را باید مرد بگوید. ولی در نماز جماعت زنان اگر زن اذان و اقامه بگوید کفایت میکند، و اکتفا به اذان و اقامه زن در نماز جماعتی که مردان آن با او محرماند، محل اشکال است.[۱۲]
- مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد و آن را از اذان آهستهتر بگوید، و جملههای آن را به هم نچسباند. ولی بهاندازهای که بین جملههای اذان فاصله میدهد، بین جملههای اقامه فاصله ندهد.[۱۳]
- اذان و اقامه باید به عربی صحیح گفته شود، پس اگر به عربی غلط بگوید، یا به جای حرفی حرف دیگر بگوید، یا مثلاً ترجمه آن را به فارسی بگوید، صحیح نیست.[۱۴]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ توضیح المسائل مراجع، بخش نماز، مسئله۹۱۸.
- ↑ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۹۰؛ طوسی، النهایه، ۱۴۰۰ق، ص۶۹.
- ↑ سبزواری، مہذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۶، ص۲۱.
- ↑ رجوع کنید به: طوسی، ج۱، ص۹۱؛الخلاف،الناشر : مؤسسة النشر الإسلامي، ج۱، ص۲۷۸/۲۹۹؛ ابن هبیره، الافصاح، حلب، ۱۳۶۶ق ـ۱۹۴۷م، ج۱، ص۸۱
- ↑ یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۴۰۹-۴۱۰
- ↑ یزدی، عروة الوثقی،۱۴۱۹ق، ج۲، ص۴۱۷-۴۱۹
- ↑ یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۴۲۵
- ↑ یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۴۲۵
- ↑ یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۴۲۶
- ↑ طوسی، نهایه، ۱۴۰۰ق، بخش۲، ص۶۶.
- ↑ توضیح المسائل مراجع، بخش نماز، مسئله۹۱۷.
- ↑ سایت رسمی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی.کتب فتوایی » توضیح المسائل، اذان و اقامه.مسأله ۹۱۶.
- ↑ سایت رسمی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی.کتب فتوایی » توضیح المسائل، اذان و اقامه.مسأله۹۲۵.
- ↑ سایت رسمی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی.کتب فتوایی » توضیح المسائل، اذان و اقامه.مسأله ۹۱۶.مسأله ۹۲۰.
یادداشت
منابع
- ابنهبیره، یحیی، الافصاح، حلب، ۱۳۶۶ق ـ۱۹۴۷م.
- رساله توضیح المسایل (مراجع)، تحقیق: اصولی، احسان؛ بنیهاشمی خمینی، محمدحسن، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی، [بیتا].
- سبزواری، عبدالاعلی، مهذب الاحکام، قم، موسسه المنار، ۱۴۱۳ق.
- صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۱۳ق.
- طوسی، محمد بن حسن، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دار الکتب العربی، ۱۴۰۰ق.
- طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، تهران، ۱۳۷۷ق.
- طوسی،محمد بن حسن، الخلاف،الناشر : مؤسسة النشر الإسلامي،بی تا، بی جا.
- یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق.
- سایت رسمی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی.کتب فتوایی » توضیح المسائل، اذان و اقامه.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله : دائره المعارف بزرگ اسلامی