میر علی احمد حجت

میر علی احمد حجت

اطلاعات فردی
نام کامل	سید علی‌احمد حجت کابلی
تاریخ تولد	۱۲۶۸ش
تاریخ وفات	۱۲ اردیبهشت ۱۳۵۳ش
محل دفن	کابل • زیارتگاه سخی
خویشاوندان سرشناس	سید محمدکاظم بلبل
اطلاعات علمی
استادان	سید ابوالحسن اصفهانی • آقا ضیاء عراقی • میرزا حسین نائینی
محل تحصیل	حوزه‌های علمیه مشهد • قم • نجف
اجازه اجتهاد از	سید ابوالحسن اصفهانی • آقا ضیاء عراقی
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
اجتماعی	خارج کردن شیعیان از انزوا • بازسازی و ساخت مساجد، حسینیه‌ها و زیارتگاه‌های کابل • تلاش برای تقریب مذاهب اسلامی

سید علی‌احمد حجت کابلی (۱۲۶۸ش-۱۳۵۳ش) مشهور به میر علی‌احمد حجت از علمای شیعه افغانستان بود. او در شرایطی که شیعیان افغانستان در تقیه زندگی می‌کردند، برای خارج کردن آنها از انزوا تلاش کرد. آیت الله حجت کابلی، جشن‌های شیعیان را که تا آن زمان مخفیانه برگزار می‌شد علنی کرد و برای اولین بار اذان شیعی را در شهر کابل پخش کرد. احداث و بازسازی اماکن مذهبی از جمله تأسیس تکیه خانه عمومی چنداول، از دیگر اقدامات مهم او بود. میر علی‌احمد حجت، بر وحدت مذاهب اسلامی نیز تأکید می‌کرد.

زندگی

میر علی‌احمد حجت، در سال ۱۲۶۸ش در شهر کابل به دنیا آمد. پدرش شهید سید گل شاه، روحانی و از سادات گردیز در استان پکتیا و مادرش از قزلباش‌ها بود. او در حالی که دو یا سه سال بیشتر نداشت، پدر، عمو و جد خود را در جریان اجرای سیاست‌های ضدشیعی عبدالرحمان خان از دست داد.

آیت الله حجت کابلی، سرانجام ۱۲ اردیبهشت ۱۳۵۳ش در ۸۴ سالگی درگذشت و در زیارتگاه سخی دفن شد. در مراسم تشییع او، نماینده شاه وقت افغانستان و تعدادی از علمای اهل سنت نیز حضور داشتند. ادارات دولتی به صورت نیمه‌تعطیل درآمدند و مغازه‌های مسیر تشییع تعطیل شد. سید محسن حجت از علمای شیعه افغانستان از فرزندان او است.

تحصیلات حوزوی

حوزه علمیه مشهد

میر علی‌احمد حجت در ۱۲ سالگی به خواست برادر بزرگ خود سید محمدکاظم، به مشهد رفت و تحصیل علوم دینی را آغاز کرد. او در مدرسه ابدال خان، کنار مقبره پیر پالان‌دوز اقامت گزید و در حوزه علمیه مشهد با مشقت و تنگدستی به تحصیل علوم اسلامی و شیعی پرداخت.

دست‌کم در بخشی از سال‌های حضور میر علی‌احمد حجت در مشهد، شیخ عباس قمی هم در این شهر اقامت داشته است.

حوزه علمیه قم

حجت کابلی در سال ۱۳۰۰ش به همراه برادر کوچکترش سید جلال شریعت روانه شهر قم شد و در مدرسه دارالشفاء اقامت کرد و ۳ سال به تحصیل پرداخت. آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی، به گفته برخی منابع، از استادان او در قم بوده است.

حوزه علمیه نجف

در سال ۱۳۰۴ش به حوزه علمیه نجف رفت و در یکی از مدارس آیت الله سید کاظم یزدی ساکن شد و در درس سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاء عراقی و میرزا حسین نائینی و... حضور یافت. آیت الله حجت کابلی سرانجام از سید ابوالحسن اصفهانی که در آن زمان مرجع علی الاطلاق شیعیان بود و همچنین آقا ضیاء عراقی اجازه اجتهاد دریافت کرد.

خارج کردن شیعیان از انزوا

آیت الله حجت در سال ۱۳۰۷ش به افغانستان بازگشت و در کابل اقامت گزید. در آن روزگار، شیعیان افغانستان همچنان تحت تاثیر سیاست‌های ضدشیعی عبدالرحمان خان، در تقیه زندگی می‌کردند. شیعیان در اظهار عقیده خود آزاد نبودند و همه اعمال و مراسم خود را مخفیانه انجام می‌دادند.

میر علی احمد حجت، برای اصلاح وضعیت شیعیان، از بین بردن انزوا و تقیه آنها و همچنین ایجاد تغییر در نگاه اهل سنت به شیعیان، تلاش بسیاری کرد، از جمله:

• بر اساس احکام و آموزه‌های شیعی وضو می‌گرفت، با مهر و دست باز نماز می‌خواند.
• مراسم مذهبی از جمله جشن میلاد پیامبر(ص)، عید غدیر، نیمه شعبان، برافراشتن پرچمی به نام امام علی(ع) در ایام نوروز، مراسم عاشورای حسینی و... را که تا آن زمان مخفیانه برگزار می‌شد، از انزوا خارج کرد و شیعیان را وادار کرد این مراسم‌ها را آشکارا برگزار کنند.
• برای اولین بار اذان شیعی را در مسجد شیعیان در کابل به گوش مردم رساند.
• مساجد، حسینیه‌ها و پایگاه‌های عبادی و اجتماعی شیعیان را احداث و بازسازی کرد.
• اماکن مذهبی و زیارتگاه‌ها را بازسازی کرد.
• تا قبل از وی دانشجویان شیعه در دانشگاه‌های افغانستان از امتیاز کمی برخوردار بودند و حتی نمی‌توانستند در رشته‌های کلیدی مانند پزشکی حق تحصیلات عالی را داشته باشند، اما وی این سد را شکست و تبعیض در تحصیل را از میان برداشت.

برخی او را احیاگر شیعه در افغانستان دانسته‌اند. کتابی با همین عنوان درباره میر علی احمد حجت چاپ شده است. آیت الله حجت کابلی در گفتاری خطاب به سید اسماعیل بلخی، اشاره‌ای به مبارزه با انزوا و تقیه شیعیان افغانستان کرده است: «درست است که من پرچم شیعه را اولین بار بالا کردم و با ترس و تقیه بی‌معنی شیعیان مبارزه کردم، اما ۱۵ سال زندان شما خیلی بیشتر از کار من موثر بود. اگر این ۱۵ سال زندان و مبارزه شما نبود، زحمت‌های من هم بی‌نتیجه می‌ماند و شیعه به همان حال اول خود بازمی‌گشت.»

احداث و بازسازی اماکن مذهبی

آیت الله میر علی احمد حجت، علاوه بر بازسازی و ساخت مساجد و حسینیه‌ها، اقدام به بازسازی و گسترش زیارتگاه‌های کابل کرد.

مساجد

• مسجد شهید قاضی شهاب را که متروکه شده بود، بازسازی کرد و حدود ۵۰ سال در آن به اقامه نماز جماعت پرداخت. اولین نماز جماعت شیعیان با مهر و دست باز (پس از دوره عبدالرحمان خان) در همین مسجد برگزار شد.
• مسجد خافیها، مسجد قلعه هزاره‌ها و همچنین مسجد همتیاری‌خان در منطقه چنداول کابل را بازسازی کرد. ساختمان این مساجد، رو به ویرانی بود. کتابخانه امام صادق(ع) هم -که در کنار مسجد همتیاری‌خان بود- به همت او بازسازی شد.
• مسجد جامع کارته سخی را احداث کرد که به دلیل نزدیک بودن به زیارتگاه سخی، به مسجد جامع کارته سخی مشهور است.

حسینیه بزرگ چنداول

مقالهٔ اصلی: تکیه خانه عمومی چنداول

او برای ساماندهی امور مذهبی شیعیان، حسینیه بزرگ چنداول را در سال ۱۳۱۷ش ساخت. این مجموعه شامل مسجد، مدرسه، حسینیه، کتابخانه، غسالخانه و... بود و برنامه‌های گوناگون مذهبی در طول سال در آن برگزار می‌شد. مدرسه علمیه این مجتمع هم پذیرای روحانیون و طلاب علوم دینی بود.

زیارتگاه‌ها

آیت الله حجت، زیارتگاه سخی شاه مردان در دامنه کوه علی‌آباد کابل را گسترش داد و آن را بازسازی کرد. به‌علاوه، در کنار نظرگاه حضرت ابوالفضل در منطقه مرادخانی کابل که رو به ویرانی بود، مسجد و غسالخانه‌ای ساخت.

تلاش برای وحدت مذاهب اسلامی

میر علی احمد حجت در عین اعتقاد به اینکه «پیروی این مذهب (تشیع) موجب ترقی و تکامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی می‌شود»، اما به باورهای دینی و مذهبی دیگران احترام می‌گذاشت و به دنبال وحدت مسلمانان بود. او در یکی از سخنرانی‌هایش شعری در این باره سروده است: الگو:بالگو:پایان شعر

از نگاه دیگران

• سید محمد هادی میلانی پس از اطلاع از درگذشت آیت الله حجت، سه بار گفت: «برکت از افغان رفت.»
• سید حسین شاهرودی از بزرگان حوزه علمیه مشهد و از معاصران آیت الله حجت کابلی درباره او گفته است: «مرد جلیل و اهل تقوی و ورع بود.... واقعا حجت بود.... کارهای بزرگی در افغانستان کرده‌اند.... از جمله گنجینه‌های بزرگ علمی بود. فقط عمل ملاک است، نه نام. ایشان مرد عمل بود.»
• واعظ بهسودی، از عالمان به نام افغانستان، درباره جایگاه علمی استاد خود می‌گوید: «تمام علمای افغانستان، یا بدون واسطه و یا مع الواسطه شاگرد حضرت آیت الله حجت هستند.»
• سید ابوالحسن فاضل بهسودی درباره او گفته است: «این مرد کار ساده نکرد که بیاید بگوید شیعه حق و سنی ناحق؛ نه، بیدار کرد و آگاهی داد... این مرد جلیل‌القدر، هم به گردن مردم شیعه حق دارد و هم به گردن جامعه تسنن. آنها بیدار شدند. خیلی غفلت داشتند. می‌گفتند شیعه یعنی غالی.»

پانویس‌ها

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود