کاربر ناشناس
عبدالعلی مزاری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
کوتاه کردن مطالب
imported>Fayaz جز (←منابع) |
imported>Fayaz جز (کوتاه کردن مطالب) |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
|امضا = <!-- [[file:sign.jpg|70px]] --> | |امضا = <!-- [[file:sign.jpg|70px]] --> | ||
}} | }} | ||
'''عَبدُالعَلی مَزاری''' (۱۳۲۶ - ۱۳۷۳ش)، یکی از چهره‌های مشهور سیاسی [[افغانستان]] که در سال ۱۳۶۸ش با ادغام احزاب سیاسی [[شیعه]]، [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]] را بصورت نیروی برجسته وارد مناسبات سیاسی در افغانستان کرد. او در سال ۱۳۵۱ش وارد [[ایران]] شد، سال‌ها به تحصیل در [[حوزه علمیه قم در دوره معاصر|حوزه علمیه قم]] پرداخت و در [[انقلاب اسلامی ایران]] مشارکت داشت. مزاری سال ۱۳۶۸ش به [[افغانستان]] بازگشت. اوج فعالیت سیاسی مزاری در سه سال آخر زندگی او در [[کابل]] بوده که منجر به شهادت او در [[۲۲ اسفند]] ۱۳۷۳ش توسط [[طالبان]] | '''عَبدُالعَلی مَزاری''' (۱۳۲۶ - ۱۳۷۳ش)، یکی از چهره‌های مشهور سیاسی [[افغانستان]] که در سال ۱۳۶۸ش با ادغام احزاب سیاسی [[شیعه]]، [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]] را بصورت نیروی برجسته وارد مناسبات سیاسی در افغانستان کرد. او در سال ۱۳۵۱ش وارد [[ایران]] شد، سال‌ها به تحصیل در [[حوزه علمیه قم در دوره معاصر|حوزه علمیه قم]] پرداخت و در مبارزات [[انقلاب اسلامی ایران]] مشارکت داشت. مزاری سال ۱۳۶۸ش به [[افغانستان]] بازگشت. اوج فعالیت سیاسی مزاری در سه سال آخر زندگی او به عنوان دبیرکل حزب وحدت اسلامی در [[کابل]] بوده که منجر به شهادت او در [[۲۲ اسفند]] ۱۳۷۳ش توسط [[طالبان]] گردید. | ||
==زندگی== | ==زندگی== | ||
===کودکی=== | ===کودکی=== | ||
عبدالعلی مزاری فرزند خداداد در سال ۱۳۲۶ش در | عبدالعلی مزاری فرزند خداداد در سال ۱۳۲۶ش در شهر چارکنت در ولایت بلخ [[افغانستان]] متولد شد. کودکی مزاری در دوران پادشاهی محمدظاهر و صدارت محمدداود سپری شد. دورانی که مردم [[هزاره‌جات]] به رهبری [[ابراهیم خان شهرستانی]] معروف به [[ابراهیم گاوسوار|گاوسوار]]، قیام بزرگی بر ضد حکومت را پشت سر گذاشته، و [[سید اسماعیل بلخی]] نیز به همراه وی قیامی مسلحانه را آغاز کرده بود.<ref>زندگينامه رهبر شهيد استاد مزاری، ۱۳۷۴ش.</ref> عبدالعلی مزاری یکبار در نوجوانی، زمانی که مسئولان مدرسه، دانش‌آموزان را از سهمیه گندم محروم کرده بودند، با همراهی دانش‌آموزان فقیر و شکستن قفل انبار، به تقسیم آذوقه موجود در انبار مدرسه پرداخت. | ||
کودکی مزاری در دوران پادشاهی محمدظاهر و صدارت محمدداود سپری شد. دورانی که مردم [[هزاره‌جات]] به رهبری [[ابراهیم خان شهرستانی]] معروف به [[ابراهیم گاوسوار|گاوسوار]]، قیام بزرگی بر ضد حکومت را پشت سر گذاشته، و [[سید اسماعیل بلخی]] | |||
===تاثیرپذیری از علامه بلخی و رفتن به سربازی=== | ===تاثیرپذیری از علامه بلخی و رفتن به سربازی=== | ||
[[بصیر احمد دولت‌آبادی]]، نویسنده | [[بصیر احمد دولت‌آبادی]]، نویسنده شیعه افغانستانی (۱۳۹۷-۱۳۳۶ش) انگیزه سیاسی مزاری را برگرفته از افکار مبارزاتی [[سید اسماعیل بلخی]] می‌داند و دیدار میان این دو را آغاز تحولات در مزاری جوان معرفی می‌کند.<ref>دولت‌آبادی، «رهبر شهید استاد مزاری را چگونه می‌شناسیم؟»، نشریه سراج، ص۲۳۰</ref> [[علامه بلخی]]، او را به درس خواندن و رفتن به سربازی تشویق کرد.<ref>زندگينامه رهبر شهيد استاد مزاری، ۱۳۷۴ش.</ref> مزاری از سال ۱۳۴۸ش تا ۱۳۵۰ش، سربازی خود را در ولایت‌های [[کابل]]، خوست و پکتیا گذراند و هم‌زمان به تحصیل می‌پرداخت. | ||
===تحصیل در مزارشریف و قم=== | ===تحصیل در مزارشریف و قم=== | ||
عبدالعلی مزاری پس از اتمام دوره سربازی به زادگاه خود بازگشت و مشغول ادامه تحصیل در مدرسه شیخ سلطان در [[مزار شریف]] شد. اما اوایل بهار ۱۳۵۱ش برای ادامه تحصیل از [[افغانستان]] خارج شد و پس از سفر به [[عراق]] و زیارت [[عتبات عالیات]] در [[نجف]] و [[کربلا]]، در [[حوزه علمیه قم]] اقامت کرد؛ چرا که در نگاه مزاری، [[قم]] تنها محل تحصیل درس‌های رایج حوزوی نبود، بلکه علاوه بر آن، قم و محیط تحصیلی آن، کانون مبارزات مخفی نیز به حساب می‌آمد و این سویه، جذابیت ویژه‌ای برای وی داشت.<ref>زندگينامه رهبر شهيد استاد مزاری، نشریه سراج، مرکز فرهنگی اجتماعی سراج، ۱۳۷۴.</ref> | عبدالعلی مزاری پس از اتمام دوره سربازی به زادگاه خود بازگشت و مشغول ادامه تحصیل در مدرسه شیخ سلطان در [[مزار شریف]] شد. اما اوایل بهار ۱۳۵۱ش برای ادامه تحصیل از [[افغانستان]] خارج شد و پس از سفر به [[عراق]] و زیارت [[عتبات عالیات]] در [[نجف]] و [[کربلا]]، در [[حوزه علمیه قم]] اقامت کرد؛ چرا که در نگاه مزاری، [[قم]] تنها محل تحصیل درس‌های رایج حوزوی نبود، بلکه علاوه بر آن، قم و محیط تحصیلی آن، کانون مبارزات مخفی نیز به حساب می‌آمد و این سویه، جذابیت ویژه‌ای برای وی داشت.<ref>زندگينامه رهبر شهيد استاد مزاری، نشریه سراج، مرکز فرهنگی اجتماعی سراج، ۱۳۷۴.</ref> | ||
مزاری در | مزاری در ایران به پخش کتاب‌های اسلامی و انقلابی و امور تبلیغی می‌پرداخت. او از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۵ش در قم مشغول به تحصیل بود و سپس به خواست پدر و به ناچار برای انجام اعمال [[حج]] راهی [[مکه]] شد، اما در [[سوریه]] ویزای [[عربستان]] به وی داده نشد. پس از آن به [[عراق]] رفت و سپس به ایران بازگشت. در مرز ایران به دلیل همراه داشتن کتاب‌های انقلابی، دستگیر و چهار ماه زندانی شد. پس از آزادی از زندان و اخراج از ایران، به افغانستان بازگشت و در مدارس مزارشریف و چهارکنت، به انجام برنامه‌های تربیتی و دینی پرداخت.<ref>زندگينامه رهبر شهيد استاد مزاری، نشریه سراج، مرکز فرهنگی اجتماعی سراج، ۱۳۷۴.</ref> | ||
مزاری در [[۱ تیر]](سرطان) ۱۳۵۹ش از [[امام خمینی]] اجازه دریافت و مصرف وجوهات شرعی را در [[مزار شریف]] و مناطق اطراف دریافت نمود.<ref>ویژه‌نامه شاهد یاران، ۱۳۸۹ش</ref> | مزاری در [[۱ تیر]](سرطان) ۱۳۵۹ش از [[امام خمینی]] اجازه دریافت و مصرف وجوهات شرعی را در [[مزار شریف]] و مناطق اطراف دریافت نمود.<ref>ویژه‌نامه شاهد یاران، ۱۳۸۹ش</ref> | ||
==فعالیت‌های سیاسی و تحولات فکری== | ==فعالیت‌های سیاسی و تحولات فکری== | ||
اولین فعالیت‌های سیاسی عبدالعلی مزاری در قالب حزبی را می‌توان مربوط به اوایل سال ۱۳۵۳، در حزب حسینی دانست. نقش مزاری در این حزب گرچه روشن نیست، اما اساس‌نامه حزب حسینی به روشنی نشانگر مبانی فکری او در آن روزهاست؛ ایجاد و برپایی [[حکومت اسلامی]] و مبارزه بر اساس مبانی اسلامی، از رویکردهای اصلی مزاری در حزب حسینی بوده است. | اولین فعالیت‌های سیاسی عبدالعلی مزاری در قالب حزبی را می‌توان مربوط به اوایل سال ۱۳۵۳، در حزب حسینی دانست. نقش مزاری در این حزب گرچه روشن نیست، اما اساس‌نامه حزب حسینی به روشنی نشانگر مبانی فکری او در آن روزهاست؛ ایجاد و برپایی [[حکومت اسلامی]] و مبارزه بر اساس مبانی اسلامی، از رویکردهای اصلی مزاری در حزب حسینی بوده است. | ||
[[پرونده:2 shahid.jpg|بندانگشتی|عبدالعلی مزاری(راست) و [[سید عباس موسوی]](دبیرکل سابق [[حزب الله لبنان]])]] | [[پرونده:2 shahid.jpg|بندانگشتی|عبدالعلی مزاری(راست) و [[سید عباس موسوی]](دبیرکل سابق [[حزب الله لبنان]])]] | ||
===سازمان نصر افغانستان=== | ===سازمان نصر افغانستان=== | ||
[[سازمان نصر افغانستان]] از ائتلاف گروه‌هایی همچون روحانیت نوین، گروه مستضعفین و حزب | پس از انقلاب اسلامی ایران و تشدید مبارزات مردم افغانستان در سال ۱۳۵۷ش [[سازمان نصر افغانستان]] از ائتلاف گروه‌هایی همچون روحانیت نوین، گروه مستضعفین و حزب حسینی تشکیل شد و در فرردین ۱۳۵۸ اعلام موجودیت کرد. دفتر اصلی آن در ایران مستقر بود.<ref>بصیر احمد دولت‌آبادی، شناسنامه احزاب و جریانات سیاسی افغانستان، ص۳۰۰.</ref> رهبری این سازمان [[جهاد|جهادی]]، شورایی و اغلب از روحانیان [[شیعه]] مقیم [[قم]]، [[نجف]] و [[کابل]] بود.<ref>محمدعزیز بختیاری، شیعیان افغانستان، ج۱، ص۲۰۵.</ref> سازمان نصر از اندیشه‌های [[امام خمینی]] پیروی می‌کرد و عبدالعلی مزاری، محمدکریم خلیلی، عزیزالله شفق، یوسف واعظی، محمد ناطقی و... عضو شورای رهبری آن بودند.<ref>دانشنامه ادب فارسی، ج۳، ص۹۳۸.</ref> | ||
رهبری این سازمان [[جهاد|جهادی]]، شورایی | |||
مزاری که در اردیبهشت(ثور) [[سال ۱۳۵۷ شمسی]] و پس از کودتای کمونیست‌ها، [[افغانستان]] را ترک کرده بود، در سال ۱۳۵۸ پس از شدت گرفتن جنبش مردم بر ضد کمونیست‌ها و نیروهای شوروی، به افغانستان بازگشت و در چهارکنت مشغول سازماندهی مبارزه با نیروهای دولتی شد. او در همان سال برای تامین امکانات و تسلیحات بار دیگر به ایران سفر کرد و در اواخر ۱۳۵۹ به افغانستان بازگشت. او سپس به ایران رفت و تا سال ۱۳۶۵ در ایران ماند. | |||
مزاری که در اردیبهشت [[سال ۱۳۵۷ شمسی]] و پس از کودتای کمونیست‌ها، [[افغانستان]] را ترک کرده بود، در سال ۱۳۵۸ پس از شدت گرفتن جنبش مردم بر ضد کمونیست‌ها و نیروهای شوروی، به افغانستان بازگشت و در چهارکنت مشغول سازماندهی مبارزه با نیروهای دولتی شد. در همان سال برای تامین امکانات و تسلیحات بار دیگر به ایران سفر کرد و در اواخر ۱۳۵۹ به افغانستان بازگشت | |||
===حزب وحدت اسلامی افغانستان=== | ===حزب وحدت اسلامی افغانستان=== | ||
عبدالعلی مزاری اوایل ۱۳۶۵ به [[افغانستان]] بازگشت و در شرایطی که توانسته بود قدرت و نفوذ خود را به تدریج در سازمان نصر افزایش دهد و به برجسته‌ترین رهبر سازمان تبدیل شود، تلاش فراوانی برای متحد کردن گروه‌های شیعی به کار بست. از بهار ۱۳۶۷ش که سازمان نصر و گروه رقیبش، [[پاسداران جهاد اسلامی]]، منشور اتحاد را امضا کردند، تا تیر ۱۳۶۸ش که احزاب شیعه ۱۳ ولایت شیعه‌نشین افغانستان به میثاق وحدت رسیدند و احزاب خود را منحل اعلام کردند، مقدمات برای تاسیس [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]] فراهم شد. حزب وحدت اسلامی افغانستان پس از آغاز رهبری مزاری، به نیرومندترین حزب شیعه افغانستان تبدیل شد و [[بامیان]]، ستاد مرکزی حزب و مرکز تصمیم‌گیری‌های مهم سیاسی و نظامی شد.<ref>دانشنامه ادب فارسی، ج۳، ص۹۳۹.</ref> | عبدالعلی مزاری اوایل ۱۳۶۵ به [[افغانستان]] بازگشت و در شرایطی که توانسته بود قدرت و نفوذ خود را به تدریج در سازمان نصر افزایش دهد و به برجسته‌ترین رهبر سازمان تبدیل شود، تلاش فراوانی برای متحد کردن گروه‌های شیعی به کار بست. از بهار ۱۳۶۷ش که سازمان نصر و گروه رقیبش، [[پاسداران جهاد اسلامی]]، منشور اتحاد را امضا کردند، تا تیر ۱۳۶۸ش که احزاب شیعه ۱۳ ولایت شیعه‌نشین افغانستان به میثاق وحدت رسیدند و احزاب خود را منحل اعلام کردند، مقدمات برای تاسیس [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]] فراهم شد. حزب وحدت اسلامی افغانستان پس از آغاز رهبری مزاری، به نیرومندترین حزب شیعه افغانستان تبدیل شد و [[بامیان]]، ستاد مرکزی حزب و مرکز تصمیم‌گیری‌های مهم سیاسی و نظامی شد.<ref>دانشنامه ادب فارسی، ج۳، ص۹۳۹.</ref> | ||
=== | ===دولت مجاهدین و حضور در کابل=== | ||
پس از آنکه مجاهدان در اردیبهشت ۱۳۷۱ش توانستند دولت کمونیستی نجیب‌الله را ساقط کنند و وارد [[کابل]] گردند، نیروهای [[حزب وحدت اسلامی]] در مناطق شیعه‌نشین کابل مانند افشار، چنداول، دشت برچی، کارته سخی، کارته سه و کارته چهار مستقر شد. مزاری نیز از [[بامیان]] به کابل رفت. | پس از آنکه مجاهدان در اردیبهشت ۱۳۷۱ش توانستند دولت کمونیستی نجیب‌الله را ساقط کنند و وارد [[کابل]] گردند، نیروهای [[حزب وحدت اسلامی]] در مناطق شیعه‌نشین کابل مانند افشار، چنداول، دشت برچی، کارته سخی، کارته سه و کارته چهار مستقر شد. مزاری نیز از [[بامیان]] به کابل رفت. | ||
حزب وحدت اسلامی پس از تشکیل دولت اسلامی [[مجاهد|مجاهدین]]، در این دولت عضو بود و با گروه‌های اصلی آن، حزب جمعیت اسلامی افغانستان به رهبری ربانی و نیز گروه شورای نظار به ریاست احمدشاه مسعود روابط حسنه داشت. اما پس از عدم پایبندی آنان به توافق‌نامه‌ها بویژه عدم واگذاری کامل سهم [[شیعه|شیعیان]] [[هزاره]] در دولت، حزب وحدت تصمیم گرفت از دولت خارج شود. پس از آن بود که مناطق شیعه‌نشین کابل زیر حملات نیروهای ربانی و مسعود و نیروهای حزب اتحاد اسلامی به فرماندهی عبدالرسول سیاف ـ با اندیشه‌های وهابی ـ قرار گرفت. در یکی از بزرگ‌ترین این حملات در [[۲۲ بهمن]](حوت) ۱۳۷۱ش، در محله افشار در غرب کابل، صدها تن از ساکنان غیرنظامی هزاره و شیعه این محله قتل عام شد. <ref>بهمنی قاجار، جایگاه سیاسی و اجتماعی شیعیان در افغانستان، ۱۳۹۲ش، ص | حزب وحدت اسلامی پس از تشکیل دولت اسلامی [[مجاهد|مجاهدین]]، در این دولت عضو بود و با گروه‌های اصلی آن، حزب جمعیت اسلامی افغانستان به رهبری ربانی و نیز گروه شورای نظار به ریاست احمدشاه مسعود روابط حسنه داشت. اما پس از عدم پایبندی آنان به توافق‌نامه‌ها بویژه عدم واگذاری کامل سهم [[شیعه|شیعیان]] [[هزاره]] در دولت، حزب وحدت به رهبری مزاری تصمیم گرفت از دولت خارج شود. پس از آن بود که مناطق شیعه‌نشین کابل زیر حملات نیروهای ربانی و مسعود و نیروهای حزب اتحاد اسلامی به فرماندهی عبدالرسول سیاف ـ با اندیشه‌های وهابی ـ قرار گرفت. در یکی از بزرگ‌ترین این حملات در [[۲۲ بهمن]](حوت) ۱۳۷۱ش، در محله افشار در غرب کابل، صدها تن از ساکنان غیرنظامی هزاره و شیعه این محله قتل عام شد. <ref>بهمنی قاجار، جایگاه سیاسی و اجتماعی شیعیان در افغانستان، ۱۳۹۲ش، ص ۴۱</ref> | ||
==== ظهور [[طالبان]]، شهادت مزاری ==== | ==== ظهور [[طالبان]]، شهادت مزاری ==== | ||
{{نوشتار اصلی|طالبان}} | {{نوشتار اصلی|طالبان}} | ||
پس از ظهور | پس از ظهور طالبان و رشد سریع آن که با تصرف مناطق جنوبی و رسیدن به کابل ادامه یافت؛ درگیری نیروهای ربانی و احمدشاه مسعود و متحدین‌ش، با حزب وحدت اسلامی شدت یافت. مزاری برای ایجاد درگیری بین این نیروها و طالبان، و نیز به دلیل خوش‌بینی به طالبان ـ که افکار واقعی خود را تا آن زمان آشکار نکرده بود ـ تصمیم گرفت موافقت‌نامه‌ای با این گروه امضا کند. بر اساس این توافق، حزب وحدت باید مواضع خط مقدم و سلاح‌های سنگین خود را به طالبان واگذار می‌کرد و نیروهای این گروه، به عنوان نیروی حائل بین مواضع حزب وحدت در غرب [[کابل]] و نیروهای مسعود مستقر می‌شدند. مزاری به توافق عمل کرد، اما طالبان با ورود به کابل، به توافق پشت پا زد و در پی خلع سلاح کامل سربازان حزب وحدت، و تصرف همه مناطق تحت کنترل آنان برآمد. سپس رهبر حزب وحدت و برخی از یاران نزدیکش را دستگیر کرده و به قندهار فرستاد. مزاری در [[۲۲ اسفند]] (حوت) ۱۳۷۳ش در بین راه و در هلی‌کوپتر، همراه یارانش توسط طالبان شهید شد. | ||
== | ==پس از شهادت== | ||
پیکر شهید مزاری به [[مزارشریف]] انتقال یافته، و در آنجا به خاک سپرده شد. [[تشییع جنازه]] او از [[غزنی]] به این شهر، بر دوش هزاران نفر و بصورت پیاده، در سرمای کوهستان، با طی مسافت صدها کیلومتر انجام شد.<ref>ویژه‌نامه شاهد یاران، ۱۳۸۹ش</ref> مقبره‌ای برای مزاری در نزدیکی [[زیارت‌گاه سخی]] در [[مزار شریف]] ساخته شد. با اشغال مزار شریف بدست [[طالبان]] در تابستان ۱۳۷۷ش، مقبره او را منفجر کردند.<ref>ویژه‌نامه شاهد یاران، ۱۳۸۹ش</ref> | پیکر شهید مزاری به [[مزارشریف]] انتقال یافته، و در آنجا به خاک سپرده شد. [[تشییع جنازه]] او از [[غزنی]] به این شهر، بر دوش هزاران نفر و بصورت پیاده، در سرمای کوهستان، با طی مسافت صدها کیلومتر انجام شد.<ref>ویژه‌نامه شاهد یاران، ۱۳۸۹ش</ref> مقبره‌ای برای مزاری در نزدیکی [[زیارت‌گاه سخی]] در [[مزار شریف]] ساخته شد. با اشغال مزار شریف بدست [[طالبان]] در تابستان ۱۳۷۷ش، مقبره او را منفجر کردند.<ref>ویژه‌نامه شاهد یاران، ۱۳۸۹ش</ref> | ||