سلاح هسته‌ای
سلاح هسته‌ای یا بمب اتمی به‌عنوان یکی از سلاح‌های کشتار جمعی که استفاده از آن از نظر فقه شیعه حرام است. آیت‌الله خامنه‌ای در سال ۱۳۸۹ش فتوای حرمت ساخت و استفاده از سلاح هسته‌ای را صادر کرد. بر این اساس ایران همواره اعلام کرده که فعالیت‌های هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است، با این حال با تحریم‌های بین‌المللی و ترور دانشمندان هسته‌ای خود مواجه شده است. همچنین در سال ۱۴۰۴ش، اسرائیل و آمریکا با ادعای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، اقدام به بمباران تأسیسات اتمی ایران کردند. این اقدامات با محکومیت‌های گسترده بین‌المللی روبه‌رو شده است.
بر اساس معاهده NPT، کشورهای غیرهسته‌ای نباید به دنبال تولید این سلاح باشند، اما اسرائیل از امضاکنندگان این پیمان نیست.
معرفی و جایگاه
سلاح هسته‌ای یا بمب اتمی حاصل تقسیم و شکافت هسته‌ای یا ترکیبی از واکنش‌های شکافت و همجوشی است.[۱] این سلاح دارای قدرت تخریب گسترده و قابلیت کشتار انبوه است.[۲] بازدارندگی از تهاجم کشورهای دیگر و حفظ منافع حیاتی کشورها از فواید دستیابی به سلاح هسته‌ای به شمار می‌رود.[۳] آمریکا تنها کشوری است که در سال ۱۹۴۵م بمب هسته‌ای را به کار برده است. این کشور در جنگ جهانی دوم با پرتاب دو بمب اتمی بر روی شهرهای هیروشیما و ناکازاکی ژاپن حدود ۱۳۰۰۰۰ کشته بر جای گذاشت.[۴]
معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای
بر‌اساس معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT)، کشورهای فاقد سلاح هسته‌ای متعهد شده‌اند تا به دنبال سلاح هسته‌ای نباشند اما کشورهای دارای سلاح هسته‌ای مجازند همچنان سلاح هسته‌ای داشته باشند، ولی متعهدند در توسعه انرژی صلح‌آمیز به سایر کشورها کمک کنند. این پیمان‌نامه در سال ۱۹۶۸م به کشورها پیشنهاد شد و تا سال ۱۴۰۳ش، ۱۸۶ کشور از جمله ایران به آن پیوستند. البته بعدها کره شمالی از آن خارج شد و کشورهای پاکستان، کوبا، هند و رژیم اسرائیل نیز درخواست عضویت نداشتند.[۵]
از میان کشورهای اسلامی تنها پاکستان با انجام آزمایش موفقیت‌آمیز هسته‌ای در ۲۸ ماه می سال ۱۹۹۸م، در فهرست کشورهای دارای بمب هسته‌ای قرار گرفت.[۶] این روز در این کشور به‌عنوان «روز تکبیر» نامگذاری شده است.[۷] آمریکا، روسیه، انگلیس، فرانسه، چین، هند، رژیم اسرائیل و کره شمالی هم سلاح هسته‌ای دارند.[۸]
حرمت استفاده از سلاح هسته‌ای
سلاح هسته‌ای از مصادیق سلاح‌های کشتار جمعی شمرده شده[۹] و بنابر پژوهشی، همه فقیهان شیعه استفادهٔ ابتدایی از سلاح‌های کشتار جمعی را حرام می‌دانند.[۱۰] فتوای حرمت ساخت و بهکارگیری سلاح هسته‌ای نیز در پاسخ به ادعای رژیم اسرائیل مبنی بر ساخت سلاح هسته‌ای در ایران، از سوی آیت‌الله خامنه‌ای رهبر نظام جمهوری اسلامی صادر شده است.[۱۱] برخی مراجع تقلید مانند مکارم شیرازی، نوری همدانی، جعفر سبحانی و جوادی آملی نیز همین دیدگاه را دارند.[۱۲]
دلایل حرمت استفاده از سلاح هسته‌ای
برای حرمت استفاده از سلاح هسته‌ای به ادله حرمت استفاده از سلاح کشتار جمعی استناد شده است. آیت‌الله خامنه‌ای دلیل حرمت تولید و استفاده از آن مخالفت مبانی اعتقادی اسلام با استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی می‌داند. از نظر او بهکارگیری چنین سلاحی، نابود‌کردن حَرث (کشاورزی) و نسل است که در آیه ۲۰۵ سوره بقره به آن اشاره شده است.[۱۳] ابوالقاسم علیدوست اصلاح حال بندگان در ارتباط با خدا و در پیوند با یکدیگر را از مقاصد شریعت دانسته و گفته است که اصلاح با اِفساد و کاربرد سلاح‌های کشتارجمعی تأمین نمی‌شود.[۱۴]
برای حرمت سلاح‌های کشتار جمعی به آیاتی از قرآن ماننند آیات ۱۹۰ و ۲۰۵ بقره، ۸ و ۳۲ مائده[۱۵]قواعد فقهی مانند قاعده وزر، قاعده اثم، قاعده حرمت سعی بر فساد[۱۶] و روایات[۱۷] مانند روایاتی که به حرمت ریختن سَم در آب دشمن اشاره دارد استناد کرده‌اند.
حکم بهکارگیری سلاح کشتار جمعی در حالت ضرورت
برخی از فقیهان شیعه، همچون محقق حلی (درگذشت: ۶۷۶ق)، شیخ طوسی (درگذشت: ۴۶۰ق) و شهید ثانی (درگذشت: ۹۵۵یا۹۶۵ق) معتقدند استفاده از تسلیحات کشتار جمعی در حالت ضرورت یا زمانی که پیروزی مسلمانان متوقف بر آن است، جایز است؛[۱۸] با این حال، آقا ضیاء عراقی (درگذشت: ۱۳۶۱ق) استفاده از سَم را که سلاح کشتار جمعیِ آن زمان محسوب می‌شده، حتی اگر پیروزی متوقف بر آن باشد، ممنوع می‌داند.[۱۹]
پرونده هسته‌ای ایران
سازمان انرژی اتمی ایران در سال ۱۳۵۳ش تأسیس شد و پیش از انقلاب فعالیت‌هایی درباره ساخت و بهکارگیری نیروگاه هسته‌ای داشت. پس از انقلاب نیز جمهوری اسلامی ایران به دلایل مختلف از جمله نیاز برنامه‌های توسعه به انرژی، کسب فناوری‌های برتر، ایجاد تنوع و تأمین امنیت انرژی، تولید انرژی پاک، ملاحظات زیست‌محیطی و مزایای فنی و اقتصادی در زمینه توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای فعالیت خود را ادامه داد.[۲۰]
آنهایی که خیال میکنند اگر ما در قضیه‌ٔ انرژی هسته‌ای عقب‌نشینی کردیم، دشمنی آمریکا تمام می‌شود، از این حقیقت غافلند. مشکل آنها مسئله‌ٔ هسته‌ای نیست. کشورهایی هستند که سلاح هسته‌ای دارند، در منطقه‌ٔ ما هم هستند، آنها ککشان هم نمی‌گزد! مسئله، مسئله‌ٔ سلاح هسته‌ای یا صنعت هسته‌ای نیست، مسئله‌ٔ حقوق بشر نیست؛ مسئله‌ٔ جمهوری اسلامی است که مثل شیر در مقابل اینها ایستاده است. اگر جمهوری اسلامی هم در مقابل اینها مثل بعضی از رژیم‌های منطقه، حاضر بود به ملت خودش خیانت کند، در مقابل اینها تسلیم بشود، با او کاری نداشتند. مسئله‌ٔ اینها زیاده‌خواهی‌های استکباری است؛ این علت دشمنی با ملت ایران است.[۲۱]
ایران پس از انقلاب دوباره در سال ۱۳۷۴ش ادامه عضویت در معاهده NPT و همکاری با آن را پذیرفت. با این وجود هیچ یک از کشورهای دارای فناوری هسته‌ای و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای پیشرفت صنعت هسته‌ای آن اقدام نکردند.[۲۲] با اعلام ایران این کشور در پاییز ۱۳۸۱ش به فناوری هسته‌ای دست یافت. پس از آن و در اثر جنگ تبلیغاتی اروپا و غرب بر ضد ایران پرونده هسته‌ای آن به شورای حکام آژانس انرژی هسته‌ای ارسال و منجر به صدور قطعنامه بر علیه ایران شد.[۲۳] در سال‌های بعد و با انتشار گزارش‌های ادعایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از انحراف در برخی فعالیت‌های ایران مجموعه‌ای از محدودیت‌های بین‌المللی برای ایران در نظر گرفته شد.[۲۴] از جمله:
تحریم‌ها
شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا در واکنش به ادعای انحراف در فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای ایران تحریم‌هایی را در زمینه اقتصادی و فعالیت هسته‌ای اجرا کرده‌اند. این تحریم‌ها علاوه بر تحریم در فناوری هسته‌ای، تجارت و بخش‌های مختلف اقتصادی، برخی افراد حقیقی و شخصیت‌های حقوقی را نیز شامل می‌شود.[۲۴] توقیف دارایی شرکت‌های ایرانی، تصویب ممنوعیت صادرات و واردات سلاح‌های سنگین به ایران از ۱۳۸۶ش از سوی شورای امنیت و تحریم واردات نفت اروپا از ایران از ۱۳۹۱ش به عنوان نمونه‌ای از تحریم‌های واقع‌شده است.[۲۵]
ترور دانشمندان هسته‌ای ایرانی
سازمان جاسوسی رژیم اسرائیل (موساد) با ادعای پیشگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای از سال ۱۳۸۸ش تا ۱۳۹۹ش پنج نفر از دانشمندان هسته‌ای ایران را ترور کرد.[۲۶]
دلیل آغاز جنگ اسرائیل با ایران
رژیم اسرائیل در سال ۱۴۰۴ با ادعای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای[۲۷] و با هدف نابودی کامل برنامه هسته‌ای ایران[۲۸] به برخی از تأسیسات هسته‌ای ایران حمله و تعدادی از دانشمندان هسته‌ای این کشور را ترور کرد.[۲۹] این حملات منجر به واکنش ایران شد و به جنگ اسرائیل و ایران انجامید.[۳۰] آمریکا نیز در حمایت از اسرائیل تأسیسات هسته‌ای ایران را بمباران کرد.[۳۱] دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا ادعا کرد تأسیسات اصلی غنی‌سازی اورانیوم ایران به طور کامل نابود شده است.[۳۲]نیروهای مسلح ایران در واکنش به این اقدام، پایگاه هوایی العُدید آمریکا در قطر را در عملیات بشارت فتح هدف موشک قرار دادند.[۳۳]
تک‌نگاری
کتاب «فقه هسته‌ای»، به کوشش ابوالقاسم علیدوست، شامل ۱۰ مقاله فقهی در بیان حرمت تولید و بهکارگیری سلاح‌های هسته‌ای و کشتار جمعی در ۱۳۹۲ش منتشر شد. محتوای کتاب حاصل گفتارهای ارائه‌شده در همایش فقه هسته‌ای است که در سال ۱۳۹۲ش در تهران و قم برگزار شد.[۳۴]
پانویس
- ↑ «آشنایی با تاریخچه علمی تولید سلاح‌های هسته‌ای»، سایت همشهری آنلاین.
- ↑ احسانی‌فر و علیدوست، «ممنوعیت فقهی استفاده از سلاح هسته‌ای در شرایط اضطرار جنگی»، ص۱۲۰.
- ↑ ایزدی، «بازدارندگی در حوزه سلاح‌های اتمی»، ص۶۴ ـ ۶۵.
- ↑ «ماجرای بمباران هیروشیما و ناکازاکی؛ آمریکا چگونه هزاران نفر را با بمب اتمی از بین برد؟»، خبرگزاری میزان.
- ↑ «NPT چیست و خروج از آن چه عواقبی دارد؟»، سایت فرارو.
- ↑ «تنها کشور مسلمان صاحب بمب هسته‌ای»، سایت پایداری ملی.
- ↑ «تنها کشور مسلمان صاحب بمب هسته‌ای»، سایت پایداری ملی.
- ↑ «تنها کشور مسلمان صاحب بمب هسته‌ای»، سایت پایداری ملی.
- ↑ «تولید و استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی از دیدگاه فقه اسلامی»، سایت مرکز فقهی ائمه اطهار.
- ↑ رستمی و دیگران، «جرم بودن اقدام علیه بشریت به‌وسیله سلاح‌های هسته‌ای از نگاه فقه»، ص۱۱۰.
- ↑ «ثبت پیام رهبر انقلاب به‌عنوان سند در سازمان ملل»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
- ↑ «تحریم سلاح کشتار جمعی در تاریخ تشیع»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «بیانات در دیدار دست‌اندرکاران ساخت ناوشکن جماران»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
- ↑ جمعی از نویسندگان، فقه هسته‌ای، ۱۳۹۷ش، ص۱۱۳.
- ↑ جمعی از نویسندگان، فقه هسته‌ای، ۱۳۹۷ش، ص۱۸۲-۱۸۴.
- ↑ «دلائل فقهی تحریم سلاح‌های اتمی»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
- ↑ جمعی از نویسندگان، فقه هسته‌ای، ۱۳۹۷ش، ص۸۷ و ۱۱۲.
- ↑ محقق حلّی، شرائع‌الاسلام، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۲۸۳؛ طوسی، المبسوط، ج۲، ص۱۱؛ شهید ثانی، مسالک‌الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۲۵.
- ↑ آقاضیاء عراقی، شرح تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۴۰۴.
- ↑ «معرفی کوتاهی از سازمان انرژی اتمی ایران»، سازمان انرژی اتمی ایران.
- ↑ «بیانات در حرم رضوی در آغاز سال ۹۱»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
- ↑ اشکوری و روزبهانی، ایران و انرژی هسته‌ای، ۱۳۸۴ش، ص۱۲۴.
- ↑ اشکوری و روزبهانی، ایران و انرژی هسته‌ای، ۱۳۸۴ش، ص۱۲۵.
- ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ «تحریم‌های هسته‌ای از آغاز تا پایان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «تحریم‌های هسته‌ای از آغاز تا پایان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «ویژه‌نامه شهدای دانشمند هسته‌ای ایران»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ «دلیل واقعی حمله اسرائیل به ایران/نتانیاهو سال‌ها برای حمله برنامه‌ریزی کرده بود»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «اکسیوس: اسرائيل از آمریکا درخواست کرد به حملات علیه ایران بپیوندد»، یورونیوز.
- ↑ «جزییات ۵ موج عملیات موشکی ایران علیه اسراییل از شب گذشته تاکنون + تصاویر»، نورنیوز.
- ↑ «وعده صادق ۳؛ اصابت موشک‌های ایرانی به تل‌آویو و حیفا»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران؛ ترامپ: یا صلح می‌شود یا شدید‌ترعمل می‌کنیم»، یورونیوز.
- ↑ «حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران؛ ترامپ: یا صلح می‌شود یا شدید‌ترعمل می‌کنیم»، یورونیوز.
- ↑ «عملیات بشارت فتح/ پاسخ مقتدرانه سپاه به تجاوز آمریکا به خاک ایران/ حمله به پایگاه العدید قطر، بزرگترین دارایی راهبردی ارتش تروریستی آمریکا در منطقه»، جهان‌نیوز.
- ↑ «عرضه کتاب فقه هسته‌ای در نمایشگاه کتاب سی‌و‌دوم»، سایت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
منابع
- «آشنایی با تاریخچه علمی تولید سلاح‌های هسته‌ای»، سایت همشهری آنلاین، تاریخ انتشار: ۲۳ آبان ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۳۱ خرداد ۱۴۰۴ش.
- «آشنایی با کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح و عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای»، سایت همشهری آنلاین، تاریخ انتشار: ۳ اردیبهشت ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۲ تیر ۱۴۰۴ش.
- آقاضیاء عراقی، علی بن ملا محمد، شرح تبصرة المتعلمین، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۴ق.
- احسانی‌فر، احمد و ابوالقاسم علیدوست، «ممنوعیت فقهی استفاده از سلاح هسته‌ای در شرایط اضطرار جنگی»، در حقوق اسلامی، شماره ۶۱، تابستان ۱۳۹۸ش.
- اشکوری، عبدالمجید و محمدعلی روزبهانی، ایران و انرژی هسته‌ای، مرکز پژوهش‌های اسلامی، قم، ۱۳۸۴ش.
- «اکسیوس: اسرائيل از آمریکا درخواست کرد به حملات علیه ایران بپیوندد»، یورونیوز.
- ایزدی، «بازدارندگی در حوزه سلاح‌های اتمی»، در فصلنامه علوم و فنون نظامی، شماره ۴، پاییز و زمستان ۱۳۸۴ش.
- «بیانات در حرم رضوی در آغاز سال ۹۱»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ انتشار: ۱ فروردین ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۲ تیر ۱۴۰۴ش.
- «بیانات در دیدار دست‌اندرکاران ساخت ناوشکن جماران»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ انتشار: ۳۰ بهمن ۱۳۸۸ش، تاریخ بازدید: ۲ تیر ۱۴۰۴ش.
- «تحریم‌های هسته‌ای از آغاز تا پایان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ انتشار: ۷ دی ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۳۱ خرداد ۱۴۰۴ش.
- «تحریم سلاح کشتار جمعی در تاریخ تشیع»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار: ۲۷ خرداد ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۳ تیر ۱۴۰۴ش.
- «تنها کشور مسلمان صاحب بمب هسته‌ای»، سایت پایداری ملی، تاریخ انتشار: ۷ خرداد ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ش.
- «تولید و استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی از دیدگاه فقه اسلامی»، سایت مرکز فقهی ائمه اطهار، تاریخ بازدید: ۱ تیر ۱۴۰۴ش.
- «ثبت پیام رهبر انقلاب به‌عنوان سند در سازمان ملل»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه‌ای، تاریخ انتشار: ۲۸ فروردین ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ش.
- «حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران؛ ترامپ: یا صلح می‌شود یا شدید‌ترعمل می‌کنیم»، یورونیوز، تاریخ انتشار: ۲۲ ژوئن ۲۰۲۵م، تاریخ بازدید: ۲۳ ژوئن ۲۰۲۵م.
- «جزییات ۵ موج عملیات موشکی ایران علیه اسراییل از شب گذشته تاکنون + تصاویر»، نورنیوز، تاریخ انتشار: ۲۴ خرداد ۱۴۰۴ش، تاریخ بازدید: ۲ تیر ۱۴۰۴ش.
- جمعی از نویسندگان، فقه هسته‌ای، به کوشش ابوالقاسم علیدوست، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۷ش.
- «دلائل فقهی تحریم سلاح‌های اتمی»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ انتشار: ۴ اردیبهشت ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۳ تیر ۱۴۰۴ش.
- رستمی نجف‌آبادی، حامد و دیگران، «جرم بودن اقدام علیه بشریت به‌وسیله سلاح‌های هسته‌ای از نگاه فقه»، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، ش۴، ۱۳۹۹ش.
- «دلیل واقعی حمله اسرائیل به ایران/نتانیاهو سال‌ها برای حمله برنامه‌ریزی کرده بود»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ انتشار: ۲۶ خرداد ۱۴۰۴ش، تاریخ بازدید: ۴ تیر ۱۴۰۴ش.
- شهید ثانی، زین الدین بن علی ،مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۳ق.
- طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، سید محمدتقی کشفی، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، ۱۳۸۷ق.
- «عرضه کتاب فقه هسته‌ای در نمایشگاه کتاب سی‌و‌دوم»، سایت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تاریخ انتشار: ۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۳ تیر ۱۴۰۴ش.
- «عملیات بشارت فتح/ پاسخ مقتدرانه سپاه به تجاوز آمریکا به خاک ایران/ حمله به پایگاه العدید قطر، بزرگترین دارایی راهبردی ارتش تروریستی آمریکا در منطقه»، جهان‌نیوز، تاریخ انتشار: ۲ تیر ۱۴۰۴ش، تاریخ بازدید: ۳ تیر ۱۴۰۴ش.
- «ماجرای بمباران هیروشیما و ناکازاکی؛ آمریکا چگونه هزاران نفر را با بمب اتمی از بین برد؟»، خبرگزاری میزان، تاریخ انتشار: ۱۳ فروردین ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۴ تیر ۱۴۰۴ش.
- محقق حلّی، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسه اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
- «معرفی کوتاهی از سازمان انرژی اتمی ایران»، سازمان انرژی اتمی ایران، تاریخ بازدید: ۳۱ خرداد ۱۴۰۴ش.
- «وعده صادق ۳؛ اصابت موشک‌های ایرانی به تل‌آویو و حیفا»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار: ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ش، تاریخ بازدید: ۲ تیر ۱۴۰۴ش.
- «ویژه‌نامه شهدای دانشمند هسته‌ای ایران»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ به‌روزرسانی: ۲۰ فروردین ۱۴۰۴ش، تاریخ بازدید: ۳ تیر ۱۴۰۴ش.
- «NPT چیست و خروج از آن چه عواقبی دارد؟»، سایت فرارو، تاریخ انتشار: ۳ آذر ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ش.