آیه ۳۷ سوره اسراء
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| واقع در سوره | اسراء |
| شماره آیه | ۳۷ |
| جزء | ۱۵ |
| اطلاعات محتوایی | |
| مکان نزول | مکه |
| موضوع | نهی از تکبر |
| آیات مرتبط | آیات ۲۳ تا ۳۹ سوره اسراء • آیه ۶۳ سوره فرقان • آیه ۱۸ سوره لقمان |
آیه ۳۷ سوره اسراء آیه‌ای درباره نهی از تکبر[۱] و تشویق به فروتنی است.[۲] نهی از تکبر در این آیه، بر اساس آیه ۳۹ سوره اسراء، از مصادیق حکمت قلمداد شده که خداوند بر پیامبرش وحی کرده است.[۳]
از نظر سید محمدحسین طباطبایی نهی از تکبر در آیه ۳۷ سوره اسراء با تکیه به یک استدلال انجام شده است: اینکه خودبزرگ‌بینی انسان چیزی جز خیال باطل نیست؛ زیرا در هستی موجوداتی بزرگ‌تر و نیرومندتر از انسان نیز وجود دارند.[۴] از نظر مفسران، این استدلال در قالب کنایه انجام شده است:[۵] اینکه انسان متکبر با راه‌رفتن متکبرانه همراه با برداشتن گام‌های مستحکم نمی‌تواند زمین را بشکافد و گردن‌فرازی او نمی‌تواند قامت او را بلندتر از کوه‌ها کند.[۶]
وَلَا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّكَ لَنْ تَخْرِقَ الْأَرْضَ وَلَنْ تَبْلُغَ الْجِبَالَ طُولاً
به خودپسندى بر زمين راه مرو كه زمين را نخواهى شكافت و به بلندى كوه‌ها نخواهى رسيد.
آیه ۳۷ سوره اسراء
نتیجه توجه به استدلال آیه ۳۷ سوره اسراء این دانسته شده که انسان خود را موجودی بی‌مقدار می‌یابد[۷] و در نتیجه فروتن می‌گردد.[۸] همچنین، حقیقت آنچه از دارایی، عزت و قدرت را که مایه گردن‌فرازی می‌داند را درمی‌یابد: اینکه آنها امورى خیالی هستند كه ورای ذهن انسان ذره‌ای واقعیت ندارند.[۹]
برخی مفسران راه‌رفتن شخص بر زمین را نمود اصلی تواضع یا تکبر او قلمداد کرده‌اند.[۱۰] آنان اشاره به این موضوع در آیات ۶۳ سوره فرقان و ۱۸ سوره لقمان را تأییدی بر نظر خود دانسته‌اند.[۱۱] در برخی روایات، مصادیقی برای راه‌رفتن مورد نظر آیه بیان شده است؛ از جمله اینکه منظور حرکت بر مسیر طاعت الهی است.[۱۲]
پانویس
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۴۱؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۳، ص۹۶؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۱۲۱.
- ↑ مغنیه، التفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۵، ص۴۵.
- ↑ فضل‌الله، من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۴، ص۱۲۴.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۳، ص۹۷.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۳، ص۹۷؛ مغنیه، التفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۵، ص۴۵.
- ↑ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۱۲، ص۱۹۹؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۳، ص۹۷.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۳، ص۹۷.
- ↑ مدرسی، من هدى القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۳، ص۲۴۶.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۳، ص۹۷.
- ↑ مکارم شیرازی، والاترین بندگان، ۱۳۸۳ش، ص۵۶؛ سبحانی، سیمای انسان کامل در قرآن، ۱۳۷۷ش، ص۲۴۳.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: مکارم شیرازی، والاترین بندگان، ۱۳۸۳ش، ص۵۷-۵۸.
- ↑ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۹۳.
منابع
- ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، تحقیق محمدجعفر یا حقی و محمدمهدی ناصح، مشهد، بنياد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس رضوی، ۱۴۰۸ق.
- سبحانی، جعفر، سیمای انسان کامل در قرآن (تفسیر سوره فرقان)، قم، مرکز انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم، ۱۳۷۷ش.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۲ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی و سید فضل‌الله یزدی طباطبایی، تهران، انتشارات ناصرخسرو، ۱۳۷۲ش.
- فضل‌الله، سید محمدحسین، من وحی القرآن، بیروت، دار الملاک، ۱۴۱۹ق.
- فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی، تفسیر الصافی، تهران، مکتبة الصدر، ۱۴۱۵ق/۱۳۷۳ش.
- مدرسی، سید محمدتقی، من هدى القرآن، تهران، دار محبی الحسين، ۱۴۱۹ق.
- مغنیه، محمدجواد، التفسیر الکاشف، قم، دار الكتاب الاسلامی، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، والاترین بندگان، تدوین ج. فرازمند، قم، انتشارات نسل جوان، ۱۳۸۳ش.