پرش به محتوا

عباسعلی عمید زنجانی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی شیعه
imported>Fayaz
جز روان کردن و اصلاح جملاتهجرت به عراق
imported>Fayaz
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶۱: خط ۶۱:
عمید زنجانی ساعت ۴ صبح [[یکشنبه]] [[۸ آبان]] ۱۳۹۰ش به علت نارسایی کلیه در بیمارستان خاتم الانبیاء [[تهران]] درگذشت و در [[قم]] و [[حرم حضرت معصومه(س)]] دفن شد.<ref>[https://article.tebyan.net/185380/%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%85%DB%8C%D8%AF-%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA آیت‌الله عمید زنجانی درگذشت.]</ref>
عمید زنجانی ساعت ۴ صبح [[یکشنبه]] [[۸ آبان]] ۱۳۹۰ش به علت نارسایی کلیه در بیمارستان خاتم الانبیاء [[تهران]] درگذشت و در [[قم]] و [[حرم حضرت معصومه(س)]] دفن شد.<ref>[https://article.tebyan.net/185380/%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%85%DB%8C%D8%AF-%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA آیت‌الله عمید زنجانی درگذشت.]</ref>
==تحصیلات==
==تحصیلات==
عمید زنجانی در سال ۱۳۲۲ش و از سن ۶ سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه توفیق زنجان آغاز کرد و همزمان دروس طلبگی می‌خواند. در کلاس دهم یا یازدهم بود که از ترس اینکه گرفتن دیپلم که آن زمان تحصیلات سطح بالایی بود انگیزه تحصیلات حوزوی را از بین ببرد، دبیرستان را رها کرد و به [[مدرسه سید زنجان]] رفت.<ref>خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۲۵. </ref> در حدود سال ۱۳۳۰ش به شهر [[قم]] مهاجرت کرد و برای کسب علوم دینی در سطوح بالا‌تر وارد [[حوزه علمیه قم]] شد. پدرش از مقلدین آیت الله [[سید محمد حجت کوه کمری]] بود و او را نزد آن مرجع برد و با مساعدت آیت الله، وی وارد [[مدرسه حجتیه]] شد.<ref>خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۲۷.</ref> او بعد از ورود به حوزهٔ علمیه قم و شرکت در درس اساتید آن دوره، به علوم حوزوی اکتفا نکرد و در تعطیلات تابستانی که به زنجان مراجعت می‌کرد با اساتید آن شهر به تحصیل هیئت و نجوم می‌پرداخت.<ref>خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹، ص۴۲.</ref>
عمید زنجانی در سال ۱۳۲۲ش و از سن ۶ سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه توفیق [[زنجان]] آغاز کرد و همزمان دروس طلبگی می‌خواند. زنجانی در خاطرات خود آورده، از ترس اینکه گرفتن دیپلم که آن زمان تحصیلات سطح بالایی بود انگیزه تحصیلات حوزوی را در وی از بین ببرد، دبیرستان را رها کرد و به [[مدرسه علمیه سید]] زنجان رفت.<ref>حاجی‌بیگی، خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۲۵.</ref> زنجانی در ۱۳۳۰ش به [[قم]] مهاجرت کرد و برای کسب علوم دینی در سطوح بالا‌تر وارد [[حوزه علمیه قم]] شد. او با همکاری پدرش که از مقلدین [[سید محمد حجت کوه کمری]] بود، وارد [[مدرسه حجتیه]] شد.<ref>حاجی‌بیگی، خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۲۷.</ref> عباس‌علی بعد از ورود به حوزهٔ علمیه قم و شرکت در درس اساتید آن دوره، در تعطیلات تابستانی که به زنجان مراجعت می‌کرد با اساتید آن شهر به تحصیل هیئت و نجوم می‌پرداخت.<ref>حاجی‌بیگی، خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹، ص۴۲.</ref> عمید زنجانی در زمانی که ساکن [[قم]] بود به درس [[امام خمینی]] می‌رفت و بر اساس گفته خود، علاقه ویژه‌ای به استادش داشت.<ref>حاجی‌بیگی، خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹، ص۴۲.</ref>
===اساتید===
===اساتید===
{{ستون-شروع|3}}
{{ستون-شروع|3}}
خط ۸۵: خط ۸۵:
===آثار===
===آثار===
{{اصلی|آثار عباسعلی عمید زنجانی}}
{{اصلی|آثار عباسعلی عمید زنجانی}}
عمده تألیفات وی، در چارچوب فکری دین [[اسلام]] و با توجه به مسائل انسانی و اسلامی به‌ویژه [[شیعه]] نوشته شده است. بخشی از آثار عمید زنجانی قبل از [[انقلاب اسلامی ایران]] مکتوب گردید و بخشی دیگر به پس از آن برمی‌گردد. او نگاه گسترده‌تری به فقه در دوره کنونی از شکل سنتی گذشته دارد.<ref>صالحی تجریشی، کتاب‌شناسی آیت‌الله عباسعلی عمید زنجانی، ۱۳۸۹ش، شماره ۲۸۶-۲۸۷.</ref>
برخی معتقدند عمده تألیفات عمید، در چارچوب فکری دین [[اسلام]] و با توجه به مسائل انسانی و اسلامی به‌ویژه [[شیعه]] نوشته شده است. بخشی از آثار عمید زنجانی قبل از [[انقلاب اسلامی ایران]] مکتوب گردید و بخشی دیگر به پس از آن برمی‌گردد. این افراد معتقدند زنجانی نگاه گسترده‌تری به فقه در دوره کنونی از شکل سنتی گذشته دارد.<ref>صالحی تجریشی، کتاب‌شناسی آیت‌الله عباسعلی عمید زنجانی، ۱۳۸۹ش، شماره ۲۸۶-۲۸۷.</ref>


==فعالیت‌های سیاسی-مذهبی==
==فعالیت‌های سیاسی-مذهبی==
[[پرونده:عمید زنجانی، سید هادی خسروشاهی، زین العابدین قربانی.jpg|بندانگشتی|عمید زنجانی، سید هادی خسروشاهی، زین العابدین قربانی]]
[[پرونده:عمید زنجانی، سید هادی خسروشاهی، زین العابدین قربانی.jpg|بندانگشتی|عمید زنجانی، سید هادی خسروشاهی، زین العابدین قربانی]]
====هجرت به عراق====
====هجرت به عراق====
عمید زنجانی در سال ۱۳۴۱ش به [[عراق]] رفت و وارد [[حوزه علمیه نجف]] شد و در درس [[سید محسن حکیم]]، [[سید ابوالقاسم خوئی]]، [[سید محمود حسینی شاهرودی|سید محمود شاهرودی]] و میرزا باقر زنجانی حاضر شد. عمید زنجانی در زمانی که ساکن [[قم]] بود به درس [[امام خمینی]] می‌رفت و بر اساس گفته خود، علاقه ویژه‌ای به استادش داشت. بعد از تبعید امام خمینی در سال ۱۳۴۴ش از [[ترکیه]] به عراق، او از نخستین کسانی بود که در [[کاظمین]] به پیشواز وی رفت. زنجانی در سفرهای خمینی به [[سامرا]] و [[کربلا]] و در نهایت به [[نجف]] همراه او بود<ref> خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۷۱-۷۸.</ref> و اطلاعات و اخبار روزمره را به او می‌رساند.<ref> خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹، ص۸۱.</ref>
عمید زنجانی در سال ۱۳۴۱ش به [[عراق]] رفت و وارد [[حوزه علمیه نجف]] شد و در درس [[سید محسن حکیم]]، [[سید ابوالقاسم خوئی]]، [[سید محمود حسینی شاهرودی|سید محمود شاهرودی]] و میرزا باقر زنجانی حاضر شد. بعد از تبعید [[امام خمینی]] در سال ۱۳۴۴ش از [[ترکیه]] به عراق، او از نخستین کسانی بود که در [[کاظمین]] به پیشواز وی رفت. زنجانی در سفرهای خمینی به [[سامرا]] و [[کربلا]] و در نهایت به [[نجف]] همراه او بود<ref> خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۷۱-۷۸.</ref> و اطلاعات و اخبار روزمره را به او می‌رساند.<ref> خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹، ص۸۱.</ref>


در جریان دستگیری [[آیت الله منتظری]]، عمید به دستور خمینی عده‌ای از طلاب را جمع کرد و همراه آن‌ها به بیت سیدمحسن حکیم رفت و از او خواست تا توصیه نامه‌ای برای آزادی منتظری بنویسد.{{یادداشت|این اقدام مؤثر واقع شد و منتظری پس از چندی ازاد شد.}} عمید در زمانی که برای مجلس ترحیم پدرش به ایران آمده بود، به دیدار مراجع تقلید مقیم ایران رفت و اخبار نجف و سخنان آیت‌الله خمینی را به علما رساند.<ref> خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۱۰۱.</ref>
در جریان دستگیری [[آیت الله منتظری]]، عمید به دستور آیت‌الله خمینی عده‌ای از طلاب را جمع کرد و همراه آن‌ها به بیت سیدمحسن حکیم رفت و از او خواست تا توصیه نامه‌ای برای آزادی منتظری بنویسد.{{یادداشت|این اقدام مؤثر واقع شد و منتظری پس از چندی ازاد شد.}} عمید در زمانی که برای مجلس ترحیم پدرش به ایران آمده بود، به دیدار مراجع تقلید مقیم ایران رفت و اخبار نجف و سخنان خمینی را به علما رساند.<ref> خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۱۰۱.</ref>


====فعالیت‌های پیش از انقلاب====
====فعالیت‌های پیش از انقلاب====
*در سال ش عمید زنجانی به‌دلیل ازدواج با دختر [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی|آیت الله مرعشی نجفی]] به ایران بازگشت و برای مدتی در [[قم]] ساکن شد.<ref> خاطرات آیت‌الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۱۴۸.</ref> در زمان اقامتش در قم به فعالیت‌های سیاسی علیه رژیم پهلوی ادامه داد که به همین دلیل ساواک قم او را احضار و از او بازجویی کرد.<ref> خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹، ص۱۵۳.</ref>
*در سال ش عمید زنجانی به‌دلیل ازدواج با دختر [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی|آیت الله مرعشی نجفی]] به ایران بازگشت و برای مدتی در [[قم]] ساکن شد.<ref>حاجی‌بیگی، خاطرات آیت‌الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۱۴۸.</ref> در زمان اقامتش در قم به فعالیت‌های سیاسی علیه رژیم پهلوی ادامه داد که به همین دلیل ساواک قم او را احضار و از او بازجویی کرد.<ref> حاجی‌بیگی، خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹، ص۱۵۳.</ref>


*در سال ۱۳۵۰ بنا به اصرار عده‌ای از اهالی مسجد لُرزاده و تأیید آیت‌الله مرعشی وی به تهران آمده و امام جماعت [[مسجد لرزاده]] را به عهده گرفت.<ref> خاطرات آیت‌الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۱۵۲.</ref> در این مسجد جلساتی با دانشجویان در نقد [[مارکسیسم]] برگزار می‌کرد. وی کتابخانه مسجد را گسترش داد و تبدیل به کانون ارشاد اسلامی کرد که در این کانون نوجوانان و دانشجویان بسیاری حضور داشتند؛ البته این کانون بعد‌ها به‌دلیل نفوذ گروهک‌ها و منافقین تعطیل شد.<ref> خاطرات آیت‌الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۱۶۱-۱۶۳.</ref>
*در سال ۱۳۵۰ش زنجانی بنا به اصرار عده‌ای از اهالی مسجد لُرزاده و تأیید آیت‌الله مرعشی، به تهران آمده و امام جماعت [[مسجد لرزاده]] را به عهده گرفت.<ref> خاطرات آیت‌الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۱۵۲.</ref> او جلساتی با دانشجویان در نقد [[مارکسیسم]] برگزار کرد. هم‌چنین کتابخانه مسجد را گسترش داد و تبدیل به کانون ارشاد اسلامی کرد که در این کانون نوجوانان و دانشجویان بسیاری حضور داشتند؛ البته این کانون بعد‌ها به‌دلیل نفوذ گروهک‌ها و منافقین تعطیل شد.<ref>حاجی‌بیگی، خاطرات آیت‌الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۱۶۱-۱۶۳.</ref>


*در زمان اقامت در تهران با اعضای جامعه روحانیت مبارز تهران ارتباط برقرار و در جلسات شورای مرکزی آن نیز شرکت کرد. در جامعه روحانیت مبارز تهران، بیشتر اعلامیه‌ها را وی تهیه می‌کرد. زنجانی بعد از ورود به جلسات شورای مرکزی جامعه و عضویت در آن، همراه تنی چند از علمای جنوب شهر تهران، جامعه روحانیت جنوب تهران را تشکیل دادند و خود نیز سرپرستی آن را برعهده گرفت.<ref> خاطرات آیت‌الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۲۰۵.</ref>
*در زمان اقامت عمید در تهران، او با اعضای [[جامعه روحانیت مبارز]] تهران ارتباط برقرار کرد و در جلسات شورای مرکزی آن نیز شرکت داشت و برخی اعلامیه‌های این گروه را تهیه می‌کرد. او سپس همراه چند از علمای جنوب شهر تهران، جامعه روحانیت جنوب تهران را تشکیل دادند و خود نیز سرپرستی آن را برعهده گرفت.<ref>حاجی‌بیگی، خاطرات آیت‌الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۲۰۵.</ref>
   
   
*بعد از حادثه [[هفده شهریور ۵۷]] به جرم تشویق مردم برای حضور در راهپیمایی، دستگیر و در زندان کمیته مشترک محبوس شد و بعد از مدتی آزاد شد.<ref> خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۱۸۸.</ref>
*بعد از حادثه [[هفده شهریور ۵۷]] عمید به جرم تشویق مردم برای حضور در راهپیمایی، دستگیر شده و در زندان کمیته مشترک محبوس شد و بعد از مدتی آزاد گردید.<ref>حاجی‌بیگی، خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۱۸۸.</ref>


===فعایت‌های بعد از انقلاب===
===فعایت‌های بعد از انقلاب===
خط ۱۰۷: خط ۱۰۷:
*در دوره ریاست جمهوری [[آیت‌الله خامنه‌ای]]، عمید زنجانی ریاست ستاد پشتیبانی جنگ تهران را برعهده گرفت.  
*در دوره ریاست جمهوری [[آیت‌الله خامنه‌ای]]، عمید زنجانی ریاست ستاد پشتیبانی جنگ تهران را برعهده گرفت.  


*در سال ۵۹ به نمایندگی امام در بررسی وضعیت بنیاد مستضعفان برای جمع آوری اموال، طلا‌ها و جواهرات سلطنتی تعیین شد.  
*در سال ۱۳۵۹ش عمید به نمایندگی آیت‌الله خمینی در بررسی وضعیت بنیاد مستضعفان برای جمع آوری اموال، طلا‌ها و جواهرات سلطنتی تعیین شد.  


*در سال ۶۰ نمایندگی امام را در بررسی وضعیت مذهبی و سیاسی [[استرالیا]] برعهده داشت.<ref>[http://www.irdc.ir/fa/content/15029/default.aspx سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.]</ref>
*در سال ۱۳۶۰ش نمایندگی رهبر ایران را در بررسی وضعیت مذهبی و سیاسی [[استرالیا]] برعهده داشت.<ref>[http://www.irdc.ir/fa/content/15029/default.aspx سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.]</ref>


*در دوره‌های سوم و چهارم مجلس شواری اسلامی از طرف مردم تهران به نمایندگی انتخاب شد و در مجلس نیز ریاست کمیسیون قضایی و کمیسیون آیین نامهٔ داخلی را بر عهده داشت. در سال ۶۸ از طرف امام به عضویت شورای قانون اساسی انتخاب شد.  
*در دوره‌های سوم و چهارم مجلس شورای اسلامی، زنجانی از طرف مردم تهران به نمایندگی انتخاب شد و در مجلس نیز ریاست کمیسیون قضایی و کمیسیون آیین نامه داخلی را بر عهده داشت. او در سال ۱۳۶۸ش از طرف خمینی به عضویت شورای قانون اساسی انتخاب شد.


*از سال ۱۳۵۸ بنا به درخواست [[شهید مفتح|آیت الله مفتح]] در دانشکده الهیات دانشگاه تهران به تدریس مشغول شد و پس آن نیز در دانشگاه‌های شهید بهشتی، امام صادق و امام حسین(ع)، دانشکده روابط بین الملل، علوم قضایی، امام باقر و علوم اجتماعی به تدریس علوم قرآنی، [[نهج البلاغه]]، معارف اسلامی، دیپلماسی و رفتار سیاسی اسلام، حقوق بین الملل و فقه سیاسی اشتغال داشت. علاوه بر دانشگاه وی در حوزه نیز به تدریس علوم حوزوی مشغول بود.<ref>[http://www.irdc.ir/fa/content/15029/default.aspx سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.]</ref>  
*زنجانی از سال ۱۳۵۸ش بنا به درخواست [[شهید مفتح|آیت الله مفتح]] در دانشکده الهیات دانشگاه تهران به تدریس مشغول شد و پس آن نیز در دانشگاه‌های شهید بهشتی، امام صادق و امام حسین(ع)، دانشکده روابط بین الملل، علوم قضایی، امام باقر و علوم اجتماعی به تدریس علوم قرآنی، [[نهج البلاغه]]، معارف اسلامی، دیپلماسی و رفتار سیاسی اسلام، حقوق بین الملل و فقه سیاسی اشتغال داشت. او علاوه بر دانشگاه در مدارس علمیه نیز به تدریس علوم حوزوی مشغول بود.<ref>[http://www.irdc.ir/fa/content/15029/default.aspx سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.]</ref>  


*عضویت در شورای فرهنگ عمومی کشور، وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در شورای مشورتی یونسکو، عضویت در شورای نویسندگان دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، رئیس کمیته علوم انسانی جهاد دانشگاهی، عضو مشاور شورای زنان وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو کمیته حقوق وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو شورای برنامه ریزی گروه الهیات وابسته به ستاد انقلاب فرهنگی، عضو شورای مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در هیئت امنای دانشگاه بین المللی امام خمینی، عضویت در هیئت منصفهٔ مطبوعات از جمله مسئولیت‌های وی بود. در سال ۱۳۸۴ش به سمت ریاست [[دانشگاه تهران]] منصوب شد. وی اولین رئیس روحانی این دانشگاه بود. او همچنین سرپرستی موسسه مطالعات و تحقیقات علوم اسلامی را نیز برعهده داشت.<ref>[http://www.irdc.ir/fa/content/15029/default.aspx سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.]</ref>
*عضویت در شورای فرهنگ عمومی کشور، وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در شورای مشورتی یونسکو، عضویت در شورای نویسندگان دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، رئیس کمیته علوم انسانی جهاد دانشگاهی، عضو مشاور شورای زنان وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو کمیته حقوق وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو شورای برنامه ریزی گروه الهیات وابسته به ستاد انقلاب فرهنگی، عضو شورای مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در هیئت امنای دانشگاه بین المللی امام خمینی، عضویت در هیئت منصفهٔ مطبوعات از جمله مسئولیت‌های عمید بود. او در سال ۱۳۸۴ش به‌عنوان اولین روحانی، به ریاست [[دانشگاه تهران]] منصوب شد. او همچنین مدتی سرپرستی [[موسسه مطالعات و تحقیقات علوم اسلامی]] را نیز برعهده داشت.<ref>[http://www.irdc.ir/fa/content/15029/default.aspx سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.]</ref>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۱۲۲: خط ۱۲۲:
==منابع==
==منابع==
*حاجی بیگی، محمدعلی،خاطرات حجت الاسلام و المسلمین عمید زنجانی، تهران، ۱۳۷۹ش.
*حاجی بیگی، محمدعلی،خاطرات حجت الاسلام و المسلمین عمید زنجانی، تهران، ۱۳۷۹ش.
*صالحی تجریشی، طیبه، کتاب‌شناسی آیت الله عمید زنجانی، کیهان فرهنگی، مهر و آبان ۱۳۸۹، شماره ۲۸۶-۲۸۷.
*صالحی تجریشی، طیبه، کتاب‌شناسی آیت الله عمید زنجانی، کیهان فرهنگی، مهر و آبان ۱۳۸۹ش، شماره ۲۸۶-۲۸۷.
*شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، ج۴، تهران، ۱۳۵۳ش.
*شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، ج۴، تهران، ۱۳۵۳ش.
*[http://www.irdc.ir/fa/content/15029/default.aspx سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی]
*[http://www.irdc.ir/fa/content/15029/default.aspx سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی]

نسخهٔ ‏۳۰ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۹:۳۱

اطلاعات کلی
نامعباسعلی عمید زنجانی
زادروز(۱۰ فروردین ۱۳۱۶)
زادگاهزنجان
محل زندگیقم ، تهران
اطلاعات علمی
آثارفقه سیاسی، تاملات سیاسی در تاریخ تفکر اسلامی، مبانی و روش‌های تفسیری قرآن.


عباسعلی عمید زنجانی (۱۳۱۶ -۱۳۹۰ش) فقیه شیعی، نویسنده، عضو هیات علمی و تنها رئیس روحانی دانشگاه تهران بود. او دو دوره نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی ایران بود. کتاب ۱۰ جلدی فقه سیاسی و کتاب «ریشه‌های انقلاب» که یکی از منابع درس عمومی «انقلاب اسلامی» در دانشگاه است، تالیف اوست. عمید زنجانی داماد آیت الله مرعشی نجفی بود.

زندگی‌نامه

عباسعلی عمید زنجانی در سال ۱۳۱۶ش در زنجان متولد شد. پدرش اصغر عمید از کسبه زنجان بود و به علوم دینی و روحانیت علاقه داشت و از ارادتمندان آقا شیخ فیاض زنجانی بود. عمید زنجانی پدرش را در سال ۱۳۴۳ش از دست داد. مادرش از خانواده‌ای روحانی و نوه میرزا مجید زنجانی معروف به میرزا مجید حکمی از شاگردان میرزا ابوالحسن جلوه بود.[۱][۲]

درگذشت

عمید زنجانی ساعت ۴ صبح یکشنبه ۸ آبان ۱۳۹۰ش به علت نارسایی کلیه در بیمارستان خاتم الانبیاء تهران درگذشت و در قم و حرم حضرت معصومه(س) دفن شد.[۳]

تحصیلات

عمید زنجانی در سال ۱۳۲۲ش و از سن ۶ سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه توفیق زنجان آغاز کرد و همزمان دروس طلبگی می‌خواند. زنجانی در خاطرات خود آورده، از ترس اینکه گرفتن دیپلم که آن زمان تحصیلات سطح بالایی بود انگیزه تحصیلات حوزوی را در وی از بین ببرد، دبیرستان را رها کرد و به مدرسه علمیه سید زنجان رفت.[۴] زنجانی در ۱۳۳۰ش به قم مهاجرت کرد و برای کسب علوم دینی در سطوح بالا‌تر وارد حوزه علمیه قم شد. او با همکاری پدرش که از مقلدین سید محمد حجت کوه کمری بود، وارد مدرسه حجتیه شد.[۵] عباس‌علی بعد از ورود به حوزهٔ علمیه قم و شرکت در درس اساتید آن دوره، در تعطیلات تابستانی که به زنجان مراجعت می‌کرد با اساتید آن شهر به تحصیل هیئت و نجوم می‌پرداخت.[۶] عمید زنجانی در زمانی که ساکن قم بود به درس امام خمینی می‌رفت و بر اساس گفته خود، علاقه ویژه‌ای به استادش داشت.[۷]

اساتید

آثار

برخی معتقدند عمده تألیفات عمید، در چارچوب فکری دین اسلام و با توجه به مسائل انسانی و اسلامی به‌ویژه شیعه نوشته شده است. بخشی از آثار عمید زنجانی قبل از انقلاب اسلامی ایران مکتوب گردید و بخشی دیگر به پس از آن برمی‌گردد. این افراد معتقدند زنجانی نگاه گسترده‌تری به فقه در دوره کنونی از شکل سنتی گذشته دارد.[۹]

فعالیت‌های سیاسی-مذهبی

عمید زنجانی، سید هادی خسروشاهی، زین العابدین قربانی

هجرت به عراق

عمید زنجانی در سال ۱۳۴۱ش به عراق رفت و وارد حوزه علمیه نجف شد و در درس سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خوئی، سید محمود شاهرودی و میرزا باقر زنجانی حاضر شد. بعد از تبعید امام خمینی در سال ۱۳۴۴ش از ترکیه به عراق، او از نخستین کسانی بود که در کاظمین به پیشواز وی رفت. زنجانی در سفرهای خمینی به سامرا و کربلا و در نهایت به نجف همراه او بود[۱۰] و اطلاعات و اخبار روزمره را به او می‌رساند.[۱۱]

در جریان دستگیری آیت الله منتظری، عمید به دستور آیت‌الله خمینی عده‌ای از طلاب را جمع کرد و همراه آن‌ها به بیت سیدمحسن حکیم رفت و از او خواست تا توصیه نامه‌ای برای آزادی منتظری بنویسد.

عمید در زمانی که برای مجلس ترحیم پدرش به ایران آمده بود، به دیدار مراجع تقلید مقیم ایران رفت و اخبار نجف و سخنان خمینی را به علما رساند.[۱۲]

فعالیت‌های پیش از انقلاب

  • در سال ش عمید زنجانی به‌دلیل ازدواج با دختر آیت الله مرعشی نجفی به ایران بازگشت و برای مدتی در قم ساکن شد.[۱۳] در زمان اقامتش در قم به فعالیت‌های سیاسی علیه رژیم پهلوی ادامه داد که به همین دلیل ساواک قم او را احضار و از او بازجویی کرد.[۱۴]
  • در سال ۱۳۵۰ش زنجانی بنا به اصرار عده‌ای از اهالی مسجد لُرزاده و تأیید آیت‌الله مرعشی، به تهران آمده و امام جماعت مسجد لرزاده را به عهده گرفت.[۱۵] او جلساتی با دانشجویان در نقد مارکسیسم برگزار کرد. هم‌چنین کتابخانه مسجد را گسترش داد و تبدیل به کانون ارشاد اسلامی کرد که در این کانون نوجوانان و دانشجویان بسیاری حضور داشتند؛ البته این کانون بعد‌ها به‌دلیل نفوذ گروهک‌ها و منافقین تعطیل شد.[۱۶]
  • در زمان اقامت عمید در تهران، او با اعضای جامعه روحانیت مبارز تهران ارتباط برقرار کرد و در جلسات شورای مرکزی آن نیز شرکت داشت و برخی اعلامیه‌های این گروه را تهیه می‌کرد. او سپس همراه چند از علمای جنوب شهر تهران، جامعه روحانیت جنوب تهران را تشکیل دادند و خود نیز سرپرستی آن را برعهده گرفت.[۱۷]
  • بعد از حادثه هفده شهریور ۵۷ عمید به جرم تشویق مردم برای حضور در راهپیمایی، دستگیر شده و در زندان کمیته مشترک محبوس شد و بعد از مدتی آزاد گردید.[۱۸]

فعایت‌های بعد از انقلاب

  • در دوره ریاست جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای، عمید زنجانی ریاست ستاد پشتیبانی جنگ تهران را برعهده گرفت.
  • در سال ۱۳۵۹ش عمید به نمایندگی آیت‌الله خمینی در بررسی وضعیت بنیاد مستضعفان برای جمع آوری اموال، طلا‌ها و جواهرات سلطنتی تعیین شد.
  • در سال ۱۳۶۰ش نمایندگی رهبر ایران را در بررسی وضعیت مذهبی و سیاسی استرالیا برعهده داشت.[۱۹]
  • در دوره‌های سوم و چهارم مجلس شورای اسلامی، زنجانی از طرف مردم تهران به نمایندگی انتخاب شد و در مجلس نیز ریاست کمیسیون قضایی و کمیسیون آیین نامه داخلی را بر عهده داشت. او در سال ۱۳۶۸ش از طرف خمینی به عضویت شورای قانون اساسی انتخاب شد.
  • زنجانی از سال ۱۳۵۸ش بنا به درخواست آیت الله مفتح در دانشکده الهیات دانشگاه تهران به تدریس مشغول شد و پس آن نیز در دانشگاه‌های شهید بهشتی، امام صادق و امام حسین(ع)، دانشکده روابط بین الملل، علوم قضایی، امام باقر و علوم اجتماعی به تدریس علوم قرآنی، نهج البلاغه، معارف اسلامی، دیپلماسی و رفتار سیاسی اسلام، حقوق بین الملل و فقه سیاسی اشتغال داشت. او علاوه بر دانشگاه در مدارس علمیه نیز به تدریس علوم حوزوی مشغول بود.[۲۰]
  • عضویت در شورای فرهنگ عمومی کشور، وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در شورای مشورتی یونسکو، عضویت در شورای نویسندگان دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، رئیس کمیته علوم انسانی جهاد دانشگاهی، عضو مشاور شورای زنان وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو کمیته حقوق وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو شورای برنامه ریزی گروه الهیات وابسته به ستاد انقلاب فرهنگی، عضو شورای مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در هیئت امنای دانشگاه بین المللی امام خمینی، عضویت در هیئت منصفهٔ مطبوعات از جمله مسئولیت‌های عمید بود. او در سال ۱۳۸۴ش به‌عنوان اولین روحانی، به ریاست دانشگاه تهران منصوب شد. او همچنین مدتی سرپرستی موسسه مطالعات و تحقیقات علوم اسلامی را نیز برعهده داشت.[۲۱]

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

  • حاجی بیگی، محمدعلی،خاطرات حجت الاسلام و المسلمین عمید زنجانی، تهران، ۱۳۷۹ش.
  • صالحی تجریشی، طیبه، کتاب‌شناسی آیت الله عمید زنجانی، کیهان فرهنگی، مهر و آبان ۱۳۸۹ش، شماره ۲۸۶-۲۸۷.
  • شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، ج۴، تهران، ۱۳۵۳ش.
  • سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی
  1. خاطرات آیت‌الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۲۲.
  2. شریف رازی، محمد، ۱۳۵۳ش، ص۵۱۷.
  3. آیت‌الله عمید زنجانی درگذشت.
  4. حاجی‌بیگی، خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۲۵.
  5. حاجی‌بیگی، خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۲۷.
  6. حاجی‌بیگی، خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹، ص۴۲.
  7. حاجی‌بیگی، خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹، ص۴۲.
  8. خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹، ص۵۳-۶۰.
  9. صالحی تجریشی، کتاب‌شناسی آیت‌الله عباسعلی عمید زنجانی، ۱۳۸۹ش، شماره ۲۸۶-۲۸۷.
  10. خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۷۱-۷۸.
  11. خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹، ص۸۱.
  12. خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۱۰۱.
  13. حاجی‌بیگی، خاطرات آیت‌الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۱۴۸.
  14. حاجی‌بیگی، خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹، ص۱۵۳.
  15. خاطرات آیت‌الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۱۵۲.
  16. حاجی‌بیگی، خاطرات آیت‌الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۱۶۱-۱۶۳.
  17. حاجی‌بیگی، خاطرات آیت‌الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۲۰۵.
  18. حاجی‌بیگی، خاطرات آیت الله عمید زنجانی، ۱۳۷۹ش، ص۱۸۸.
  19. سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  20. سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  21. سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.