کشفُ المَحَجّة لِثَمَرة المُهجَة کتابی در وصایا و موعظه‌های اخلاقی به زبان عربی، نوشته سید بن طاووس(درگذشت ۶۶۴ق). این کتاب، حاوی مجموعه‌ای از وصایا و سفارش‌های رفتاری و اخلاقی ابن طاووس به فرزندانش محمد و علی است. کشف المحجه در ۱۵۹ فصل گردآوری شده است. فیض کاشانی، کتاب را تلخیص کرده و دو ترجمه فارسی نیز از آن عرضه شده است.
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | سید بن طاووس |
| موضوع | اخلاق |
| زبان | عربی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | مکتب الاعلام الاسلامی |
| تاریخ نشر | ۱۴۱۲ق |
درباره مؤلف
سید رضی الدین علی بن موسی بن جعفر بن طاووس مشهور به سید بن طاووس، (۵۸۹-۶۶۴ق) از نوادگان امام حسن(ع) و امام سجاد(ع) از بزرگترین عالمان شیعه و نویسنده کتاب‌های بسیاری است. وی استاد بزرگانی همچون علامه حلی و پدر او (شیخ یوسف سدیدالدین) است. او به سبب اخلاق نیک و خصلت‌های اخلاقی بسیار، تقوا و مراقبه فراوان، حالات عرفانی و کراماتش به جمال العارفینمعروف و مشهور است.[یادداشت ۱][۱][یادداشت ۲]
نام کتاب
مؤلف در فصل ۱۳ می‌گوید که نام کتاب را «کشف المحجة لثمرة المهجة» نام‌گذاری کردم. وی همچنین دو نام دیگر «إسعاد ثمرة الفؤاد علی سعادة الدنیا و المعاد» و «کشف المحجة بأکف الحجة» را برای این کتاب ذکر می‌کند.[۲]
محتوای کتاب
سید بن طاووس در این کتاب که نگارش آن را در سال ۶۵۰ هجری آغاز کرده،[۳] تهرانی در الذریعه تاریخ نگارش کتاب را درسال ۶۴۹ق یعنی در۶۱ سالگی سید بن طاووس گزارش کرده در حالی که فرزندش ۶ ساله بوده است.[۴] ابواب را در ۱۵۹ فصل تنظیم نموده که هر بخش شامل شرح و توصیه‌هایی با مضامین تربیتی و اخلاقی است. سید ابن طاووس با استفاده از آراء تربیتی‌اش که برگرفته از قرآن، نهج‌البلاغه و اسلاف صالحه‌اش است اصول عقاید و فروع دین را به فرزندان خود می‌آموزد.[۵]
برخی فصول کتاب
مؤلف در فصل اول به بیان شرف نسب خویش پرداخته و در فصول بعدی به بیان سال ولادت، تولد دو فرزندش محمد و علی و نیز سال تألیف این کتاب و نیز علت اختصاص این کتاب به فرزندش محمد و غیره مبادرت ورزیده است.[۶]
در فصل پانزدهم راه‌های شناخت خداوند را بیان و در فصل بعد به دقت و تأمل در سه کتاب نهج البلاغة و کتاب مفضل بن عمرو و اِهلیلجه (کتاب طب روایی از امام صادق(ع)) سفارش اکید نموده است.[۷]
از بخش ۱۴۳ تا ۱۵۰ را به فواید علم فقه و معرفی کتب بزرگان و خودش در ابواب مختلفی پرداخته و در مورد عبادات پنجگانه نماز، زکات، روزه، حج و جهاد، مطالب مفید و عمیقی بیان می‌کند.[۸]
تلخیص و ترجمه
فیض کاشانی این کتاب را خلاصه نموده و بر بعضی از فقرات آن تعلیقاتی نگاشته است و این خلاصه را «تسهیل السبیل بالحجة فی انتخاب کشف المحجة لثمرة المهجة» نام نهاده است.[۹]تهرانی در الذریعه نام کتاب را «تسهیل السبیل فی الحجه» و تاریخ فراغت از نگارش را سال ۱۰۴۰قمری گزارش کرده است. [۱۰]
ترجمه فارسی این کتاب نیز از سوی چند تن از مترجمان از جمله اسدالله مبشری (درگذشت:۱۳۶۹ش)با عنوان «کشف المحجة یا فانوس» به چاپ رسیده است. ترجمه دیگر از محمدباقر شهیدی گلپایگانی با نام «برنامه سعادت» است. [۱۱]
نسخه‌های کتاب
پانویس
- ↑ علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۳.
- ↑ ابن طاووس، کشف المحجة، ۱۴۱۲ق، ص۴۷.
- ↑ کیخا، مباحث سیاسی در کشف المحجه سید بن طاووس، ۱۳۸۳ش.
- ↑ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۱۸، ص۵۸.
- ↑ ابن طاووس، کشف المحجة، ۱۴۱۲ق، ص۹ - ۱۱.
- ↑ ابن طاووس، کشف المحجة، ۱۴۱۲ق، ص۴۱.
- ↑ ابن طاووس، کشف المحجة، ۱۴۱۲ق، ص۴۸.
- ↑ ابن طاووس، کشف المحجة، ۱۴۱۲ق، ص۱۸۴ – ۲۱۲.
- ↑ ابن طاووس، کشف المحجة، ۱۴۱۲ق، ص۱۳.
- ↑ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۸۲.
- ↑ تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۴ش.
- ↑ ابن طاووس، کشف المحجة، ۱۴۱۲ق، ص۳۴ و ۳۵.
یادداشت
منابع
- ابن طاووس، علی بن موسی، کشف المحجة، تحقیق محمد حسّون، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۱۲ق.
- کیخا، عصمت، میراث سیاسی: مباحث سیاسی در کشف المحجه سید بن طاووس، علوم سیاسی - دانشگاه باقرالعلوم(ع)، بهار ۱۳۸۳ - شماره ۲۵.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، موسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.