عیسی احمد قاسم

شیخ عیسی قاسم

شناسنامه
نام کامل	عیسی احمد قاسم
زادروز	۱۹۴۱م
شهر تولد	روستای الدراز
کشور تولد	بحرین
مذهب	شیعه
اطلاعات سیاسی
مناصب	رهبری انقلاب ۱۴ فوریه بحرین
اطلاعات علمی و مذهبی
اساتید	سید محمدباقر صدر و عبدالحسین حلی

عیسی احمد قاسم مشهور به شیخ عیسی قاسم (متولد ۱۳۱۵ش)، عالم شیعه و فعال سیاسی-اجتماعی در بحرین. او سابقه تحصیل در حوزه علمیه قم و نجف و شاگردی سید محمدباقر صدر را دارد و مدتی عضو مجلس قانون‌گذاری و مجلس ملی بحرین بوده است.

گفته شده که هدف او از فعالیت‌های اجتماعی مختلف مانند برگزاری نماز جمعه و تأسیس احزاب و تشکل‌ها، دفاع از حقوق شیعیان بحرینی است. عیسی قاسم هم‌اکنون رهبر معنوی شیعیان بحرین شناخته می‌شود و عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت است. حکومت بحرین، در ۳۱ خرداد ۱۳۹۵ش از وی سلب تابعیت کرد.

معرفی

عیسی احمد قاسم در سال ۱۹۴۱م در روستای دراز در حومه منامه پایتخت بحرین متولد شد. خانواده وی از اقشار متوسط جامعه و پدرش ماهیگیر بود. عیسی پدرش را در چهار سالگی از دست داد و زیر نظر مادرش بزرگ شد.

پس از گذراندن دوران ابتدایی و متوسطه، دو سال در تربیت‌معلم مشغول به تحصیل شد و در سال ۱۹۵۹م مجوز تدریس گرفت و پس از آن معلم مدارس بحرین شد.

تحصیلات حوزوی

عیسی قاسم، همزمان با تحصیل در دبیرستان و تربیت معلم، به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و در همین راستا به منطقه النعیم در نزدیک منامه می‌رفت. او نزد علامه علوی الغریفی و عبدالحسین حلی شاگردی کرد.

عیسی قاسم در سال ۱۹۶۲م، در ۲۱ سالگی، برای ادامه تحصیل به نجف رفت و ضمن تحصیل در دانشکده فقه و اخذ مدرک کارشناسی رشته «فقه الشریعه» از آن دانشکده، در دروس سید محمدباقر صدر شرکت می‌کرد. او در سال ۱۹۶۸م به بحرین بازگشت و به تدریس در مدارس بحرین مشغول شد، اما مجدداً در سال ۱۹۷۰ به نجف بازگشت و دروس حوزوی را ادامه داد.

در ابتدای دهه ۱۹۹۰م برای تحصیل وارد قم شد. اساتید وی در قم عبارت بودند از محمد فاضل لنکرانی، سید کاظم حائری و سید محمود هاشمی شاهرودی. در سال ۲۰۰۱م (۱۳۸۰ش) پس از بهبود نسبی اوضاع در بحرین به کشور خود بازگشت.

فعالیت‌های سیاسی اجتماعی

عضویت در مجالس قانونگذاری بحرین

شیخ عیسی قاسم عضو شورای مؤسسان قانون اساسی بحرین- سال ۱۹۷۱م

عیسی قاسم، پس از جدایی بحرین از ایران در سال ۱۹۷۱م و تشکیل پارلمان تدوین قانون اساسی آن، به‌عنوان یکی از نمایندگان مجلس انتخاب شد و در کنار جریان اسلام‌گرای پارلمان، در تدوین مواد و بندهای اسلامی در قانون اساسی بحرین نقش ایفا کرده و همچنین عضو اولین دوره مجلس ملی بحرین بوده است.

تأسیس احزاب و تشکل‌های دینی

عیسی قاسم، به همراه برخی دیگر از عالمان بحرینی، احزاب و تشکل‌هایی را تأسیس کرده است. مهمترین این مراکز عبارتند از:

• جمعیة التوعیة الاسلامیة
• مجلس علمای بحرین
• جمعیة الوفاق الوطنی الاسلامیه: عیسی قاسم، رهبر معنوی جمعیة الوفاق محسوب می‌شود و دبیرکل آن، علی سلمان، از شاگردان وی است.

عیسی قاسم همچنین در مجمع جهانی اهل‌بیت عضویت دارد.

اقامه نماز جمعه

عیسی قاسم در طول زندگی در بحرین، مواضع خود را در خطبه‌های نماز جمعه در الدراز بحرین بیان می‌کرده است. برخی از این مواضع، واکنش دولت بحرین را برانگیخته است.

مخالفت با سیاست‌های حکومت آل‌خلیفه

مواضع صریح عیسی قاسم بر ضد حکومت بحرین، ناخشنودی حکومت را به دنبال داشت و وزیر دادگستری بحرین، به عیسی قاسم در مورد مواضعش در نماز جمعه هشدار داد و وی را به منع از اقامه نماز جمعه تهدید کرد. وزیر دادگستری بحرین، در نامه‌اش به عیسی قاسم، وی را متهم به ایجاد فتنه در کشور و تشویق مردم و زیرپاگذاشتن قانون نموده و خطاب به وی نوشته بود: شما در جایگاهی نیستید که از منبر رسول الله درباره مسلمانان حکم صادر و گروهی را متهم و گروهی را ظالم معرفی کنید.

جمعة التلبیة

این تهدید، واکنش علما و شیعیان بحرین را به دنبال داشت. در ۱۹ آبان ۱۳۹۱ش، کلیه نمازهای جمعه در بحرین از سوی حکومت تعطیل اعلام شد و شیعیان علیرغم موانعی که حکومت در مسیر حرکت به سمت شهر الدراز ایجاد کرده بود و با تحمل ضرب و جرح نیروهای دولتی برای اقامه نماز جمعه، به دراز رفتند و نماز جمعه را به امامت عیسی قاسم اقامه کردند. این روز در جریان مقاومت مردم بحرین به جمعة التلبیة معروف شده است.

جنبش ۱۴ فوریه

مقالهٔ اصلی: انقلاب ۱۴ فوریه بحرین

عیسی قاسم با توجه به سوابق علمی و مبارزاتی، در میان شیعیان بحرین جایگاه ویژه‌ای دارد، و رهبر شیعیان بحرین در جریان بیداری اسلامی دانسته می‌شود.

در آغاز قیام ۱۴ فوریه، در اعتراض به سیاست‌های دولت بحرین، سکوت اختیار کرد اما پس از آن بارها از این حرکت حمایت کرد، در جمع معترضان حضور یافت و به همراه دیگر عالمان شیعه بحرین به عیادت مجروحان و زندانیان آزادشده رفت و اعتراض خود علیه حکومت بحرین را اعلام کرد.

تظاهرات لبیک یا بحرین

عیسی قاسم در واکنش به اظهارات پادشاه بحرین که مخالفان دولت را اندک خوانده بود، در خطبه‌های نماز جمعه ۱۲ اسفند ۱۳۹۰ش، ضمن اعلام شرکت خود از تمامی مردم بحرین خواست تا در راهپیمایی جمعه ۱۹ اسفند با عنوان «لبیک یا بحرین» شرکت کنند. این تظاهرات در ۱۹ اسفند ۱۳۹۰ش و همزمان با سالروز دخالت نیروهای نظامی عربستان سعودی برای مقابله با معترضان شیعه بحرینی برگزار شد و گفته شد که بیش از ۵۰۰ هزار نفر در آن حضور داشته‌اند. تظاهرکنندگان با سردادن شعارهایی خواستار تغییر حکومت بحرین شده و با حکومت آل‌خلیفه بر بحرین مخالفت کردند. آنان همچنین خواستار خروج فوری نیروهای نظامی عربستان سعودی و آزادی بازداشت‌شدگان سیاسی شدند.

اقدامات حکومت بحرین

بنابر گفته خبرگزاری ابنا، تعداد زیادی از نظامیان مسلح دولت بحرین، در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۲ش به خانه عیسی قاسم حمله کردند و با شکستن قفل درها و به هم ریختن و تخریب لوازم منزل، به تفتیش خانه پرداختند. نظامیان در طول این عملیات، زنان و کودکان حاضر در خانه را در اتاقی حبس کردند. این اقدام اعتراضات گسترده‌ای را در داخل خارج بحرین به دنبال داشت.

سلب تابعیت

دولت بحرین در ادامه فشارهای خود بر عیسی قاسم، در ۳۱ خرداد ۱۳۹۵ از وی سلب تابعیت کرد. این اقدام، واکنش‌هایی در داخل بحرین و در سطح بین‌الملل به‌دنبال داشت.

چهارمین دوره جایزه جهانی المصطفی با موضوع نکوداشت آیت‌الله شیخ عیسی قاسم

پاسداشت

همایش «مسیح بحرین» با هدف تقدیر از عیسی قاسم، ۳۱ فروردین ۱۳۹۳ش در دانشگاه امیرکبیر در تهران برگزار شد. جامعة المصطفی العالمیه نیز چهارمین دوره جایزه جهانی المصطفی را با موضوع نکوداشت آیت‌الله شیخ عیسی قاسم، با حضور شماری از عالمان جهان اسلام، ۹ دی ۱۳۹۴ش، در تهران برگزار کرد. در این مراسم از ۴۵ جلد از آثار عیسی قاسم رونمایی شد و لوح تقدیر و جایزه جهانی المصطفی به نماینده وی تقدیم شد.

انتشار نرم‌افزار اسوة الفقاهة و المقاومة

نرم‌افزار «اسوة الفقاهة و المقاومة» شامل متن ۱۴ عنوان کتاب در ۲۷ جلد از آثار عیسی احمد قاسم به زبان عربی (۵ عنوان تصویری و ۹ عنوان متنی) همراه با کتاب همایش بین‌المللی نکوداشت او، تصاویر و چند مستند کوتاه و فیلم‌های مرتبط از سوی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) در سال ۱۳۹۶ش منتشر شد.

پیوند به بیرون

• اسوه فقاهت و مقاومت، مجموعه آثار آیت الله شیخ عیسی قاسم