وصیت امام صادق(ع)
وصيت امام صادق(ع) به ماجرای تعیین همزمان پنج نفر به عنوان جانشین امام ششم شیعیان اشاره دارد.[۱] امام صادق(ع) پس از اطلاع از قصد منصور دوانیقی در کشتن وصی بعد از رحلت ایشان[۲] به منظور حفظ جان و شناسایینشدن جانشین واقعی خود(امام کاظم)[۳] پنج نفر را وصی خود قرار داد: منصور دوانیقی (خلیفه وقت)، محمد بن سلیمان (فرماندار مدینه)، عبدالله افطح و امام کاظم(ع)، دو فرزند امام(ع)، و حمیده، همسر امام(ع).[۴] مسعودی در اثبات الوصیه نام چهار نفر را بهعنوان وصی امام(ع) ذکر کرده است.[۵] این وصیت سبب شد تا منصور دوانیقی از کشتن وصی امام(ع) منصرف شود.[۶]
بر اساس احادیث، با آنکه امام صادق(ع) بارها امام کاظم(ع) را بهعنوان جانشین خود به اصحاب خاص معرفی کرده بود[۷] اما این وصیت سبب شد تا برخی از اصحاب امام صادق(ع) مانند مؤمن طاق و هشام بن سالم در مورد جانشین امام صادق(ع) دچار تردید شدند؛ آنها ابتدا به عبدالله افطح مراجعه کرده و از او سؤالاتی پرسیدند، اما پاسخهای عبدالله نتوانست آنها را قانع کند، سپس با موسی بن جعفر(ع) ملاقات کرده و با شنیدن پاسخهای او قانع شده و امامت او را پذیرفتند.[۸]
برخی پژوهشگران بیان کردهاند، منصور دوانیقی و فرماندارش به دلیل فساد و ظلم شایسته امامت نبودند و همسر امام(ع) نیز به دلیل زن بودن از این مقام محروم بود؛[۹] عبدالله افطح نیز بخاطر نقص جسمانی و اینکه در ظاهر با پدرش امام صادق(ع) مخالفت میکرد، شانیت این مقام را نداشت.[۱۰] کتمان وصیت امام(ع) در تعیین جانشینی سبب شد تا عدهای کمی از مردم به عبدالله افطح معتقد شوند و او را امام خود بدانند تا آنکه امر امامت گسترش یافت و بیشتر شیعیان به امام کاظم(ع) هدایت شدند و در مشکلات و مسایل دینی به امام کاظم(ع) رجوع کردند.[۱۱]
پانویس
- ↑ کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۱۰.
- ↑ مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۲۶ق، ص۱۹۶.
- ↑ پیشوایی، سیره پیشوایان، ۱۳۹۷ش، ص۴۳۲.
- ↑ کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۱۰.
- ↑ مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۲۶ق، ص۱۹۶.
- ↑ پیشوایی، سیره پیشوایان، ۱۳۹۷ش، ص۴۳۲.
- ↑ شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۶؛ اربلی، كشف الغمة،۱۳۸۱ق، ج۲، ص۲۱۹.
- ↑ کشّی، رجال الکشی، ۱۴۰۹ق، ص۲۸۲ و ۲۸۳.
- ↑ «بررسی شبهات وهابیت در مسئله تقیّه»، سایت کتابخانه فقاهت.
- ↑ اسد، الإمام الصادق و المذاهب الأربعة، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۴۴۵.
- ↑ معروف الحسنی، سیرة الأئمة الاثنی عشر(ع)، ۱۳۸۲ق، ج۳، ص۳۰۳.
منابع
- «بررسی شبهات وهابیت در مسئله تقیّه»، سایت کتابخانه فقاهت، تاریخ درج مطلب: ١٦ آبان ١٣٩٤ش، تاریخ بازدید:۶ دی ۱۴۰۴ش.
- اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، محقق: سید هاشم رسولى محلاتى، تبریز، بنى هاشمی، چاپ اول، ۱۳۸۱ق.
- اسد، حیدر، الإمام الصادق و المذاهب الأربعة، بیروت، دار التعارف، چاپ پنجم، ۱۴۲۲ق.
- پیشوایی، مهدی، سیره پیشوایان، قم، موسسه امام صادق(ع)، ۱۳۹۷ش.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، مصحح: مؤسسة آل البیت(ع)، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
- کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی، محقق: محمد بن الحسن طوسی و حسن مصطفوی، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه للامام علی بن ابیطالب، قم، انصاریان، چاپ سوم، ۱۴۲۶ق.
- معروف الحسنی، هاشم، سیرة الأئمة الاثنی عشر علیهم السلام، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ اول، ۱۳۸۲ق.