نبرد قرقیسیا
نبرد قِرقیسیا از جنگ‌های سفیانی و نام منطقه‌ای است که در روایات مربوط به آخرالزمان و سفیانی از آن یاد شده است. بنابر برخی روایات اسلامی در آخرالزمان و در آستانه ظهور امام مهدی جنگ‌ها، فتنه‌ها و آشوب‌های گسترده و فراوانی روی می‌دهد. او با سپاهی بزرگ به سمت عراق رهسپار می‌شود و در میانه راه در منطقه‌ای به نام قرقیسیا در شمال سوریه امروزی، میان او و سپاهی دیگر، جنگی هولناک در می‌گیرد.
نبرد قرقیسیا در احادیث
در پاره‌ای از روایات شیعه و اهل سنت به نبرد قرقیسیا اشاره شده است که صحت سند این دست روایات جای بررسی دارد.
روایت شیعه
- روایتی منسوب به پیامبر(ص):
امام باقر(ع) در روایتی خطاب به میسر ضمن پرسش از فاصله محل اقامت او تا قرقیسیا به بزرگی و بی‌سابقه بودن نبردی که در این منطقه رخ خواهد داد، اشاره کرده و می‌فرماید:
- «ای میسر! از اینجا تا قرقیسیا چقدر راه است؟ عرض کردم: همین نزدیکی‌ها است، در ساحل فرات قرار دارد. پس فرمودند: اما در این ناحیه واقعه‌ای رخ خواهد داد که مانند آن از زمانی که خداوند تبارک و تعالی، آسمان‌ها و زمین را آفریده اتفاق نیفتاده و تا زمانی هم که آسمان‌ها و زمین برپا هستند مانند آن اتفاق نخواهد افتاد. سفره‌ای است که درندگان زمین و پرندگان آسمان از آن سیر می‌شوند.»علی اکبر غفاری مصحح کتاب در پاورقی گفته که منظور این است که از زیادی کشتگان در این جنگ حیوانات از گوشتشان می خورند.[۲]
- روایتی منسوب به امام باقر(ع) :
- روایتی منسوب به امام باقر(ع) درباره ارتباط نبرد قرقیسیا و خروج سفیانی:
- روایتی منسوب به امام صادق(ع):
- «همانا برای خداوند در قرقیسیا سفره‌ای است که سروش آسمانی از آن خبر می‌دهد، پس ندا می‌کند ای پرندگان آسمان و ای درندگان زمین! برای سیر گشتن از گوشت ستمکاران شتاب کنید.»[۵]
روایت اهل سنت
ابن حماد در روایت دیگری از امام علی(ع) نقل می‌کند:
دلایل و زمینه‌های نبرد قرقیسیا
آنچنان که از روایات برمی‌آید نبرد قرقیسیا بر سر گنجی است که در ناحیه فرات پیدا می‌شود. ممکن است مراد این روایات از گنج چیزی غیر از گنج در معنای لغوی آن باشد و این روایات نیازمند تاویل باشند. ابن حماد به نقل از پیامبر(ص) از این گنج چنین گزارش می‌دهد:
در الفتن و الملاحم از ابن کثیر نیز به نقل از پیامبر(ص) به پیدا شدن گنج اشاره شده‌است:
ابن حسام جونپوری نیز در کتاب البرهان به ماجرای کوه طلا در فرات چنین اشاره می‌نماید:
- «قیامت برپا نمی‌شود، مگر اینکه فرات کوهی از طلا را آشکار می‌سازد، مردم بر سر آن گنج به نبرد برمی‌خیزند و نه دهم آنان کشته می‌شوند.»[۱۰]
نویسنده کتاب عصر ظهور در بحث از جنبش سفیانی چنین آورده‌است:
- «هدف اصلی سفیانی از جنگ عراق سلطه یافتن بر آن کشور و ایجاد مقاومت در برابر نیروهای ایرانی و زمینه‌سازان ظهور حضرت، که از مسیر عراق به سوی سوریه و قدس پیش می‌روند، خواهد بود. ولی در راه عراق در اثر حادثه عجیبی جنگ قرقیسیا رخ می‌دهد و آن حادثه پیدا شدن گنجی در مجرای فرات و یا نزدیک مجرای رود فرات است. به طوری که عده‌ای از مردم برای دست یافتن به آن، دست به تلاش می‌زنند و آتش جنگ بین آنها شعله‌ور می‌شود و بیش از ۱۰۰ هزار تن از آنها کشته می‌شوند و هیچ یک به پیروزی قطعی نمی‌رسند و به آن گنج دست نمی‌یابند. بلکه همگی از آن منصرف شده و به مسایل دیگر مشغول می‌شوند.»[۱۱]
نیروهای درگیر در نبرد قرقیسیا
بنابر آنچه از روایات به دست می‌آید طرفین درگیر در نبرد قرقیسیا، شش دسته هستند:
- ترک‌ها: آنها در منطقه بین النهرین نیرو پیاده کرده‌اند.
- رومیان: آنان در سرزمین فلسطین نیرو پیاده کرده‌اند.
- سفیانی: او همه سرزمین شام و اردن را در چنگ دارد.
- عبدالله: او هم‌پیمان رومیان در منطقه است.
- قیس: فرمانده سرزمین مصر در آن روزگار است.
- فرزندان عباس: آنان از سرزمین عراق می‌آیند.[۱۲]
بنا بر برخی روایاتی که در این زمینه وارد شده است:
- «غربیان (رومیان) به سوی مصر حرکت می‌کنند و ورود آنان به آن سرزمین نشانه آمدن سفیانی است. پیش از آن شخصی که دعوت می‌کند، قیام می‌کند و ترک‌ها به حیره و رومیان به فلسطین وارد می‌شوند. عبدالله هم بر آنان پیشی گرفته تا این دو لشکر بر سر رود، در برابر هم بایستند. پس جنگ بزرگی رخ دهد و صاحب المغرب (هم پیمان رومیان) هم به راه می‌افتد. مردان را می‌کشند و زنان را در بند می‌کنند. آنگاه به سوی قیش برگشته تا اینکه سفیانی وارد شهر حیره می‌شود و هر آنچه که آنان گردآورده بودند را در هم می‌شکند و پس از آن به سوی کوفه به راه می‌افتد.»[۱۳]
سفیانی با سپاهش بر آنان پیروز می‌شود و ترکان و رومیان را در قرقیسیا می‌کشد.[۱۴] در جایی دیگر آمده‌است: پس در آن هنگام ترکان و رومیان اجتماع کرده و با یکدیگر به نبرد برمی‌خیزند و سه پرچم در شام برافراشته می‌شود، آنگاه سفیانی با آنان جنگ می‌کند تا در منطقه قرقیسیا به آنها می‌رسد.[۱۵]
در روایت دیگری چنین آمده‌است:
در روایتی که عبدالله بن زبیر از امام علی(ع) نقل می‌کند نیز از حضور دو عبدالله و سپاه آنان در قرقیسیا سخن گفته شده‌است:
- «عبدالله به دنبال عبدالله برمی‌خیزد تا اینکه سپاهیان آنان در قرقیسیا در کنار نهر با یکدیگر رودرو می‌شوند.»[۱۷]
زمان نبرد قرقیسیا
نبرد قرقیسیا در ماه شوال و میان دو رخداد بزرگ روی می‌دهد:
- نخست خروج سفیانی
- دوم ظهور امام مهدی (عج)
پانویس
- ↑ روزگار رهایی، سلیمان کامل، ترجمه:علی اکبر مهدی پور، ص۸۹۴.
- ↑ کلینی، روضه کافی، ۱۳۶۲ش، ج۸، ص۲۹۵.
- ↑ محمد بن الحسن الطوسی، الغیبه، ص۴۲۲.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۲۳۷.
- ↑ السفیانی و علامات الظهور، محمد فقیه، ص۱۲۷.
- ↑ ابن حماد، کتاب الفتن، ۱۴۱۴ق، ح۷۹۷، ص۱۹۵.
- ↑ الفتن، ابن حماد، ح۸۳۸، ص۲۰۸.
- ↑ الفتن،ابن حماد، ح۲۳۳، ص۹۲۱.
- ↑ الفتن و الملاحم،السید علی ابن طاووس، ج۱۰۶، ص۵۸.
- ↑ البرهان فی علامات مهدی اخرالزمان، علاء الدین علی المتقی الهندی، ص۱۱۱۱.
- ↑ عصر ظهور، علی کورانی، ترجمه: عباس جلالی، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، ۱۳۷۵، ص۱۲۹.
- ↑ شش ماه پایانی، مجتبی الساده، ترجمه: محمود مطهری نیا، موعود عصر، تهران، ۱۳۸۳، ص۱۲۸.
- ↑ شش ماه پایانی، مجتبی الساده، ترجمه: محمود مطهری نیا، موعودعصر، تهران، ۱۳۸۳، ص۱۲۹.
- ↑ الفتن، ابن حماد، ح۷۹۷، ص۱۹۵.
- ↑ الفتن، ابن حماد، ح۵۹۶، ص۱۴۵.
- ↑ الفتن، ابن حماد، ح۸۵۰، ص۲۱۲.
- ↑ الفتن، ابن حماد، ح۹۲۳، ص۲۰۳.
منابع
- [۱] نبرد قرقیسیا.
- [۲] نبرد قرقیسیا.
- عصر ظهور، علی کورانی، ترجمه: عباس جلالی، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، ۱۳۷۵ش.
- شش ماه پایانی، مجتبی الساده، ترجمه: محمود مطهری نیا، موعودعصر، تهران، ۱۳۸۳ش.
- سفیانی و نشانه‌های ظهور، سید شاهپور حسینی، موعودعصر، تهران، ۱۳۸۵ش.
- موعود جوان، اردیبهشت و خرداد ۱۳۸۲، ش ۲۵.
- ماهنامه موعود، سال ششم، ش ۳۱.
- المروزی، ابن حماد، کتاب الفتن، تحقیق: سهيل زكار ،دار الفكر للطباعة والنشر والتوزيع، ۱۴۱۴ق، بی جا.