مِقْداد بن عَبدالله بن محمد حلّی سُیوُری (درگذشت: ۸۲۶ق)، فقیه و متکلم شیعی، معروف به فاضل مقداد. او در روستای سیور از توابع حلّه در عراق و در قبیله بنی اسد به دنیا آمد و پس از طی مراحل علمی، در نجف سکونت گزید و در همان‌جا درگذشت. او از شاگردان شهید اول بوده و از او روایت کرده است. ابن قطّان و حسن بن راشد حلی از شاگردان وی بوده‌اند. اللوامع الالهیة فی المباحث الکلامیة اثر معروف او در کلام و کنز العرفان فی فقه القرآن اثر مشهورش در تفسیر آیات فقهی است.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | مقداد بن عبدالله بن محمد حلّی سُیوری |
| لقب | فاضل مقداد، فاضل سیوری |
| نسب | بنی اسد |
| محل زندگی | نجف |
| تاریخ وفات | ۸۲۶ق |
| محل دفن | نجف |
| شهر وفات | نجف |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | شهید اول، فخرالمحققین |
| شاگردان | ابن قطّان، حسن بن راشد حلی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه نجف |
| تألیفات | کنز العرفان فی فقه القرآن، النافع یوم الحشر فی شرح الباب الحادی عشر، اللوامع الهیة فی المباحث الکلامیة و... |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | تأسیس مدرسه علمیه مقداد |
معرفی
ابوعبدالله مقداد بن عبدالله بن محمّد بن حسین بن محمّد سیوری حلّی أسدی غروی معروف به فاضل سیوری و فاضل مقداد از فقها و متکلمان شیعه بود. شرح‌حال‌نویسانی که نامی از وی به میان آورده‌اند، او را ستوده‌اند.[۱]
از زندگی فاضل مقداد مطالب چندانی ثبت نشده است. آن چه درباره او نوشته‌اند همین است که اهل سیور (از روستاهای حلّه) و از قبیله بنی‌اسد ساکن در عراق بود و زمانی که شهید اول به نجف هجرت کرد، او از شاگردان شهید اول بود و سرانجام در سال ۸۲۶ق درگذشت و در نجف دفن شد.[۲]خوانساری در روضات الجنات گمان قوى دارم كه بقعه واقعه در دشت شهروان بغداد كه در ميان اهالى آن سامان به مقبره مقداد معروف است مدفن همين فاضل مقداد باشد كه در آنجا وفات يافته و يا بحسب وصیت خودش در آنجا دفن كرده‌اند كه محل عبور و تردّد زوّار عتبات عالیات است و اما مقداد بن اسود یکی از بزرگان صحابى در قبرستان بقيع مدفون است. [۳]
تأسیس مدرسه مقداد
این مدرسه که از قدیمی‌ترین مدرسه‌های دینی حوزه علمیه نجف است، در سال آخر عمر فاضل مقداد(۸۲۶ق)، توسط وی بنا شده است.[۴] این مدرسه در محله «مشراق»، یکی از جمله‌های معروف نجف، و رو به روی مسجد «اِصاغة» قرار دارد. مدرسه تا سال‌های آخرین قرن دهم، آباد بود و پس از آن، رو به ویرانی رفت، تا این که «سلیم خان شیرازی» در سال ۱۲۵۰ق. آن را از نو بنا کرد و به همین سبب به مدرسه سلیمیه معروف شد.
آخرین بازسازی این مدرسه، همان طوری که در سر درِ آن نوشته شده، در سال ۱۳۴۰ق. توسط سیدابوالقاسم وکیل انجام شده است. این مدرسه که به مدرسه سلیمیه معروف است، مدرسه‌ای است کوچک، دارای ۱۲ حجره است.[۵]
اساتید و شاگردان
اساتید فاضل مقداد عبارتند از:
- شهید اول
- فخرالمحققین
- سید ضیاءالدین عبداللَّه الاعرجی
- سید عمیدالدین
نام برخی از شاگردان فاضل مقداد به شرح ذیل است:
- شیخ شمس الدین محمد بن شجاع قطّان انصاری حلی، معروف به ابن قطّان و مؤلف کتاب معالم الدین فی فقه آل یاسین
- رضی الدین عبدالملک بن شمس الدین اسحاق بن عبدالملک بن محمد بن محمد بن فتحان حافظ قمی
- شیخ زین الدین علی بن حسن بن علاله
- شیخ حسن بن راشد حلّی[۶]
در برخی از منابع از ابوالحسن علی بن هلال جزائری به عنوان شاگرد وی یاد شده است اما سید محمدعلی قاضی طباطبایی در مقدمه اللوامع الالهیه این ادعا را بر اساس شواهد مختلفی رد کرده است و او را شاگرد ابن فهد حلی معرفی کرده است.[۷]
تألیفات
کتاب‌های کنز العرفان فی فقه القرآن و اللوامع الالهیة فی المباحث الکلامیة از مشهورترین آثار او در تفسیر و کلام است.[۸]
پانویس
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ش، ج،۷ ص۱۷۱؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۴، ص۲۸۲.
- ↑ فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۶۹ش، مقدمه: ص۴-۵
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ش، ج،۷ ص۱۷۱؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۴، ص۲۸۲.
- ↑ فاضل مقداد، اللوامع الالهیه، مقدمه قاضی طباطبایی، ۱۳۸۰ش، ص۵۵.
- ↑ علی بن حسین بن موسی(سید مرتضی)»، سایت فرهیختگان.
- ↑ فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۶۹ش، مقدمه: ص۸ - ۹.
- ↑ فاضل مقداد، اللوامع الالهیه، مقدمه قاضی طباطبایی، ۱۳۸۰ش، ص۵۵.
- ↑ فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۶۹ش، مقدمه: ص۱۰-۱۴.
منابع
- دایرة المعارف تشیع، انتشارات حکمت، ۱۳۹۰ش.
- خوانساری، سید محمدباقر، روضات الجنات، ج۷، ص۱۷۵،ناشر: اسماعیلیان، چاپ اول قم ۱۳۹۰ش.
- مدرس تبریزی محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۲۸۳،ناشر: کتابفروشی خیام، تهران، چاپ سوم ۱۳۶۹ش.
- فاضل مقداد، کنز العرفان فی فقه القرآن، تهران، انتشارات مرتضوی، ۱۳۶۹ش.
- فاضل مقداد، اللوامع الالهیة فی المباحث الکلامیة، تحقیق و تعلیق: سید محمدعلی قاضی طباطبایی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۰ش.
پیوند به بیرون