دائرة المعارف الحسینیة (کتاب)
 یکی از مجلدات دائرةالمعارف | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | الموسوعة الحسینیة • دائرةالمعارف حسینی |
| نویسنده | محمدصادق کرباسی |
| موضوع | امام حسین(ع) |
| سبک | دائرةالمعارف |
| زبان | عربی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | المرکز الحسینی للدراسات |
| محل نشر | لندن |
دائرةالمعارف الحسینیة (الموسوعة الحسینیة یا دائرةالمعارف حسینی) مجموعه‌ای مفصل به زبان عربی، درباره امام حسین(ع) است که در لندن منتشر می‌شود و چاپ آن همچنان ادامه دارد. این دائرةالمعارف، بزرگ‌ترین دانشنامه شیعی دانسته شده و مؤلف آن، محمدصادق کرباسی از عالمان شیعه مقیم لندن است. ساختار این دائرةالمعارف، موضوعی است و نویسنده و مجموعه همکاران او تلاش کرده‌اند تا مجموعه‌ای کامل و قابل فهم با موضوعات و سرفصل‌های مرتبط با امام حسین(ع) را گردآوری کنند.
نویسنده
محمدصادق کرباسی (کلباسی) فرزند شیخ محمد، ۵ ذی‌الحجه سال ۱۳۶۶ق (۲۷ مهر سال ۱۳۲۶ش) در کربلا متولد شد. او مقدمات علوم دینی را در حوزه علمیه کربلا آموخت و بعد از تحصیل علوم دینی در سه حوزه نجف، تهران و قم در بیروت، دمشق و لندن ساکن گردید.[۱]
کرباسی در دمشق، «حوزه علمیه زینبیه» و در لندن، «المرکز الحسینی للدراسات و المؤسسات» را تأسیس کرد. وی علاوه بر تدریس، تألیفاتی به غیر از دائرة المعارف الحسینیة را در کارنامه خود دارد.[۲]
آغاز نگارش
کار تدوین دائرةالمعارف الحسینیه از سال ۱۳۶۵ش در لندن آغاز شد و تهیه و انتشار آن بر عهده المرکز الحسینی للدراسات است.[۳] مدیر این مرکز، شیخ محمدصادق کرباسی از شیعیان مقیم لندن است.[۴] وی بر اساس حادثه‌ای که روز عاشورا در لندن اتفاق افتاد، با خود عهد بست تا عظمت امام حسین(ع) را به‌طور شایسته در مجموعه‌ای گردآوری کند.[۵] مولف، انگیزه تألیف را به‌طور مفصل در فصل اول دائرةالمعارف حسینی و در قسمت آغازین آن ذکر کرده است.[۶]
به گفته دائرةالمعارف تشیع، کرباسی از این‌رو لندن را برای تألیف دائرةالمعارف حسینی انتخاب کرده، تا دسترسی به تمام منابع و امکانات علمی برایش فراهم گردد.[۷]
ساختار
دائرةالمعارف الحسینیه بر خلاف دیگر دائرةالمعارف‌ها نه به‌ترتیب الفبایی و مصطلح؛ بلکه به‌صورت موضوعی طراحی شده،[۸] به‌گونه‌ای که موضوعات آن، نظم ویژه‌ای ندارد و تا اندازه‌ای پراکنده است.[۹]
در این دانشنامه، ۶۰ باب از ابواب علم بحث شده و هر جلد که درباره آن باب است، در مقدمه‌ای به‌طور ویژه، پیرامون آن موضوع یا علم بحث می‌شود. در پایان هر جلد هم خاتمه‌ای آمده که دارای نتایج آن فصل است.[۱۰]
بر اساس پیش‌بینی مؤلف، مجموع مجلدات دائرةالمعارف حسینی به بالای چندصد جلد برسد.[۱۱]
سرفصل‌ها
موضوعات و سرفصل‌های دائرةالمعارف حسینی به این شرح است:
- درآمدی بر اشعار حسینی (تحلیل و بررسی شعرهای سروده‌شده در رثا یا مدح و ویژگی‌ها و تاریخ و تطور اشعار)
- حسین(ع) در شعر فصیح (دیوان‌های شعر از سده اول تا پانزدهم قمری)
- حسین(ع) در شعر شرقی و غربی. (اشعار مهم انگلیسی، فرانسوی، ایتالیایی، آلبانیایی، فارسی، ترکی و دیگر زبان‌ها)
- زندگی‌نامه شاعران حسینی.
- فرهنگ‌نامه سخنوران حسینی.
- کتابشناسی آثار درباره امام حسین(ع). (این کتاب‌ها اعم از خطی و چاپی به‌ترتیب الفبای عناوین، منظم شده است.)
- فرهنگ‌نامه کسانی که درباره امام نوشته دارند.
- فرهنگ‌نامه مقالات و گفتارهای درباره امام.
- لغزش‌ها و خطاهای عاشورانگاران.
- حسین(ع) از دیدگاه قرآن.
- حسین(ع) از دیدگاه سنت.
- سیره امام حسین(ع).
- نسب‌شناسی امام.
- مجموعه احادیث امام.
- مجموعه ادعیه و مناجات‌های حسینی.
- گفتگوها و احتجاج‌های امام.
- دیوان اشعار امام.
- داستان‌های امام.
- امام حسین(ع) در فقه اسلامی.
- مکتب امام.
- ابعاد و پیامدهای نهضت حسینی.
- زمینه‌های سیاسی نهضت امام.
- زیارت‌های امام.
- اسناد و عهدنامه‌های نهضت امام.
- زندگی‌نامه یاران و راویان.
- فرهنگ‌نامه راویان و نقل‌کنندگان حادثه کربلا.
- جداشدگان از کاروان امام.
- دوستان و دشمنان.
- فرهنگ‌نامه سپاهیان جنگنده با امام.
- یزید و خاندان اموی.
- ابن زیاد و روش تاریک او.
- فرهنگ‌نامه کسانی که نامشان حسین است.
- نظریات و گفته‌های بزرگان درباره امام.
- نقش نهضت امام در پیدایش قیام‌های دیگر.
- الهام‌ها و پیام‌های نهضت امام.
- حسین(ع) در آداب و رسوم محلی.
- یادداشت‌های حسینی.
- روزشمار حادثه‌ها و پیشامدهای کربلا.
- داستان‌ها و لطیفه‌های الهام‌گرفته از کربلا.
- فرهنگ‌نامه اماکن و شهرها.
- شعائر حسینی.
- تحقیقات تاریخی.
- معجزات و کرامات او.
- رؤیاها و خواب‌های درباره امام.
- فرهنگ‌نامه مؤسسات حسینی.
- حسین(ع) در نوآوری‌های هنری.
- پژوهشی درباره شهر کربلا.
- آرامگاه‌های امام و اهل‌بیت و یاران او.
- شبهه‌ها و نقد آن‌ها.
- مطالب گوناگون دیگر.[۱۲]
ویژگی‌ها
مؤلف برای آنکه فهم مطالب به‌دلیل فراوانی آن دشوار نشود، در هر قسمتی از اجزای کتاب، بررسی کامل نموده و برای هر موضوعی، بیانی فراگیر و تحقیقی رسا انجام داده است. مؤلف در هر جزیی از اجزای دائرةالمعارف، فهرست‌های متعدّد نوشته تا جستجوی دانش‌پژوهان آسان گردد.[۱۳]
از دیگر امتیازات دائرةالمعارف حسینی این است که برای قشر خاصی نوشته نشده، بلکه هر کس با هر میزان سطح دانش، از آن بهره‌ای خواهد برد.[۱۴] این دائرةالمعارف، بزرگ‌ترین دانشنامه شیعی دانسته شده است.[۱۵]
انتشار
انتشار دائرة المعارف الحسینیة در سال ۱۴۱۳ق (۱۹۹۳م) درلندن انجام شد و به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، اردو و آلمانی نیز منتشر شده است.[۱۶]
پانویس
- ↑ آیت‌الله شیخ محمدصادق کرباسی (کلباسی)، پایگاه علمی، فقهی و اطلاع‌رسانی شیخ احمد کلباسی.
- ↑ آیت‌الله شیخ محمدصادق کرباسی (کلباسی)، پایگاه علمی، فقهی و اطلاع‌رسانی شیخ احمد کلباسی.
- ↑ اسفندیاری، کتابشناسی تاریخی امام حسین(ع)، ۱۳۸۰ش، ص۲۵۴.
- ↑ نگاهی به دائرة المعارف حسینی، المرکز الحسینی للدراسات.
- ↑ نگاهی به دائرة المعارف حسینی، المرکز الحسینی للدراسات.
- ↑ نگاهی به دائرة المعارف حسینی، المرکز الحسینی للدراسات.
- ↑ دائرةالمعارف تشیع، ۱۳۸۰ش، ج۷، ص۴۴۸.
- ↑ اسفندیاری، کتابشناسی تاریخی امام حسین(ع)، ۱۳۸۰ش، ص۲۵۴.
- ↑ اولین دائرة المعارف امام حسین(ع) و عاشورا، سایت تبیان.
- ↑ نگاهی به دائرة المعارف حسینی، المرکز الحسینی للدراسات.
- ↑ خزرجی، آشنایی با دائرة المعارف الحسینیة، ص۱۸.
- ↑ اولین دائرة المعارف امام حسین(ع) و عاشورا، سایت تبیان.
- ↑ آشنایی با دائرة المعارف حسینی، المرکز الحسینی للدراسات.
- ↑ آشنایی با دائرة المعارف حسینی، المرکز الحسینی للدراسات.
- ↑ اسفندیاری، کتابشناسی تاریخی امام حسین(ع)، ۱۳۸۰ش، ص۲۵۵.
- ↑ دائرةالمعارف تشیع، ۱۳۸۰ش، ج۷، ص۴۴۷.
منابع
- اسفندیاری، محمد، کتابشناسی تاریخی امام حسین، تهران، وزارت ارشاد، ۱۳۸۰ش.
- اولین دائرة المعارف امام حسین(ع) و عاشورا، سایت تبیان، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۴۰۰ش.
- آشنایی با دائرة المعارف حسینی، المرکز الحسینی للدراسات، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۴۰۰ش.
- خزرجی، نضیر، آشنایی با دائرة المعارف الحسینیة، مترجم: سلطانعلی صابر شوشتری، قم، مدین، ۱۳۷۵ش.
- نگاهی به دائرة المعارف حسینی، المرکز الحسینی للدراسات، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۴۰۰ش.
- آیت‌الله شیخ محمدصادق کرباسی (کلباسی)، پایگاه علمی، فقهی و اطلاع‌رسانی شیخ احمد کلباسی، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۴۰۰ش.
- جمعی از نویسندگان، دائرةالمعارف تشیع، تهران، نشر سعید محبی، ۱۳۸۰ش.