شهداء الفضیلة (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | علامه امینی |
| موضوع | زندگی‌نامه عالمان شهید شیعه |
| زبان | عربی |
| مجموعه | یک جلد |
شُهَداءُ الفَضیلَة، (یعنی: شهیدان فضیلت) نام کتابی از علامه امینی که مشتمل بر شرح حال ۱۳۰ تن از دانشمندانِ شهید و چگونگی شهادت آنان است. این افراد از بین شخصیت‌های قرن چهارم تا چهاردهم هجری قمری انتخاب شده‌اند. انتشار شُهَداءُ الفَضیلَة در سال ۱۳۵۵ق. با واکنش‌های مثبت فراوانی مواجه شد از جمله سید ابوالحسن اصفهانی، سید حسین طباطبایی قمی و محمدحسین غروی اصفهانی این اثر را تحسین کردند و نویسنده‌اش را علامه نامیدند. شُهَداءُ الفَضیلَة به زبان فارسی ترجمه و به نام "شهیدان راه فضیلت" منتشر شده است.
مولف
علامه امینی (۱۲ تیر ۱۳۴۹ش،۲۸ ربیع‌الثانی ۱۳۹۰ق)مولف این کتاب است که فقیه، محدث، متکلم، مورخ، نسخه‌شناس و از علمای بزرگ شیعه در قرن ۱۴ق است. او علاوه بر نگارش آثار مهم علمی، کتابخانه امیرالمؤمنین(ع) را در نجف تاسیس کرد که حاوی ۷۰ هزار نسخه خطی است.
محتوا
این کتاب حاوی شرح حال ۱۳۰ تن از عالمانی است که صریحاً در راه مبانی اسلامی و فضائل اجتماعی شهید شده‌اند، یا آنان که ضمناً و به نوعی، از باب داشتن چنین موضعی، به شهادت رسیده‌اند. گروه عمده‌ای از نامبردگان در کتاب، کسانی‌اند که در خصوص تشیع و ولای علی و آل علی شهید شده‌اند.[۱]شهداء الفضيله، از نظر مآخذ، غنی و معتبر است. از اين رو، محققان و اهل فن، آن را جزو مآخذ کار خويش قرار داده اند، مانند خيرالدين زرکلی، در «الاعلام» [۲]
امینی، شهدای عالمان شیعه را از قرن ۴ق. به بعد آورده است از این رو که علمای سه قرن قبل از آن، شرح حالشان در کتابها و فرهنگهای بسیاری گردآوری شده است. مؤلف، به عنوان «ذیل» شرح حال برخی از شهیدان مشهور شیعه را که از شخصیتها و فاضلان بوده‌اند ولی به عنوان عالم شهرت نداشته‌اند نیز با ملاحظه اهمیت آنها آورده است.[۳]
نام شهیدان راه فضیلت
شهیدان راه فضیلت به ترتیب زمانی عبارتند از:
| شهیدان قرن چهارم | |||||
| حسن اطروش | علی رازی کلینی | ||||
| ابو علی نافعی انطاکی | بدیع الزمان همدانی | ||||
| ناشی صغیر | محمد بن هانی اندلسی | ||||
| ابو فراس حمدانی | .. | ||||
| شهیدان قرن پنجم | |||||
| ابوالحسن حلبی نحوی | ابوالحسن تهامی | ||||
| حسن بن مفضل رامهرمزی | عبدالکریم بن حسن کرجی | ||||
| احمد بن محمد جرجرائی | .. | ||||
| شهیدان قرن ششم | |||||
| محمد بن حسن فتال نیشابوری | عبدالواحد بن اسماعیل رویانی طبری | ||||
| حسین بن سعید راوندی (فرزند قطب راوندی) | حسین اصفهانی طغرائی | ||||
| امیر کیکاوس بن دشمن دیلمی طبری | فضل بن حسن طبرسی | ||||
| سید مجدالدین احمد حسینی | عزالدین یحیی (مدفون در تهران) | ||||
| حسن بن عبد الکریم کرجی قزوینی | خلیفه ابن ابی اللجیم قزوینی | ||||
| حسن بن عبدالکریم کرجی قزوینی | امیر کیا بن ابی اللجیم (زین‌الدین قزوینی) | ||||
| جمال الدین احمد حمدانی | طلایع بن رزیک | ||||
| شهیدان قرن هفتم | |||||
| شهاب الدین میکالی | محمد بن یوسف عرباضی مکی | صفی بن محاسن | |||
| شهیدان قرن هشتم | |||||
| سید تاج الدین محمد آوی | جمال الدین محمد اعرجی | ||||
| سید بدرالدین حسن | حسن همدانی سکاکینی | ||||
| سید تاج الدین نضرة بن کمال الدین | سید جلال الدین علی باغی | ||||
| سید غیاث‌الدین عبدالکریم بن شمس‌الدین | سید نصیر الدین حسن ابن معیه | ||||
| سید شاه فضل مشهدی (نعیمی) | محمود بن ابراهیم بن محسد شیرازی | ||||
| شهید اول | علی حلبی | ||||
| شهید قرن نهم | |||||
| سید عماد الدین شیرازی | |||||
| شهیدان قرن دهم | |||||
| ابوالمعالی محمد دشتکی شیرازی | سید عبدالباقی | ||||
| مولی محمد طالب | امیر غیاث الدین هروی | ||||
| سید شریف استر آبادی شیرازی | محقق کرکی | ||||
| عمادالدین طوسی | خان میرزا صفوی | ||||
| بنائی خراسانی | سید عبدالوهاب حسینی تبریزی | ||||
| مولی احمد سندی | سید ابوالحسن فراهانی شیرازی | ||||
| شهید ثانی | قاضی جهان قزوینی | ||||
| سید عزالدین حسین عاملی | شیخ فضل الله خراسانی | ||||
| شهید ثالث | احمد هندی تهتهنی | ||||
| شهیدان قرن یازدهم | |||||
| قاضی نورالله مرعشی | زین العابدین حسینی کاشانی | ||||
| سید محمد مؤمن استر آبادی | سلطان حسین استر آبادی | ||||
| حسین بن ابراهیم تنکابنی | شیخ ابو الفضل هندی | ||||
| علی بن محمد حر عاملی | .. | ||||
| شهیدان قرن دوازدهم | |||||
| سید نصرالله حائری (سید شهید) | سید میرزا مهدی شیرازی | ||||
| میرزا ابراهیم اصفهانی | سید محمد باقر اصفهانی (خاتون آبادی) | ||||
| محمد رضی قزوینی | سید محمد باقر اصفهانی | ||||
| شیخ علی بن سودون | علی اکبرطالقانی | ||||
| میرزا هاشم همدانی | خطیب کرمانشاهی | ||||
| محمد علی سکاکی شیرازی | محمد مهدی مازندرانی | ||||
| اقا حسین خاتون آبادی مشهدی | محمد نعیمی بلادی | ||||
| مولی علی زنجانی | محمد رضا شیرازی | ||||
| میرزا محمد حسین (پیر) | میر محمد هاشم (هاشمی کرمانی) | ||||
| شیخ یوسف حصری | سید هبة الله ابوالبرکات عاملی | ||||
| سید احمد بحرانی | .. | ||||
| شهیدان قرن سیزدهم | |||||
| سید محمد عاملی | شیخ زین عاملی | ||||
| شیخ صالح عسیلی | میرزا محمد مهدی اصفهانی | ||||
| عبدالصمد همدانی | شیخ حسین آل عصفور | ||||
| میرزا محمد کشمیری | سید محمد علی عاملی | ||||
| سید علی عاملی | محمدتقی برغانی (شهید ثالث) | ||||
| سید غلامرضا بیرجندی | سید علی بیرجندی | ||||
| شیخ محمد اعسم | رضا استر آبادی | ||||
| سید حسین بهبهانی موسوی | شیخ ابراهیم عاملی | ||||
| مولی محمد علی قندهاری | سید علی نقی نجفی | ||||
| شهیدان قرن چهاردهم | |||||
| شیخ محمد تقی همدانی | شیخ علی بحرانی | ||||
| میرزا ابراهیم خوئی | شیخ جلیل تبریزی | ||||
| محمدباقر اصطهباناتی | شیخ فضل الله نوری | ||||
| شیخ علی احسائی | شیخ حسین جوقینی | ||||
| حاج آقا میر بحرالعلوم | شیخ علی رشتی | ||||
| سید عبدالله بهبهانی | میرزا محمود امینی قزوینی | ||||
| میرزا حسن سبزواری | سید محمد خلخالی | ||||
| شیخ محمود بروجردی | شیخ حسین بیهودی قاینی | ||||
| شیخ ابو تراب بحرانی | شیخ عبدالغنی باد کوبه ای | ||||
| عبدالکریم امام‌جمعه تبریزی | .. | ||||
بازتاب
چاپ نخست شهداء الفضیلة در نجف به سال ۱۳۵۵ق. انجام شد و عالمان بزرگی برای تشویق و تشجیع مؤلف جوان آن، تقدیرنامه نوشتند و او را در همان زمانها با لقب «علامه» یاد کردند. از جمله این افرادند:
- سید ابوالحسن اصفهانی (مرجع شیعه، درگذشته ۱۳۶۵ق.)
- سید حسین طباطبایی قمی (مرجع مجاهد، درگذشته ۱۳۶۶ق.)
- محمدحسین غروی اصفهانی (فقیه فیلسوف، درگذشته ۱۳۶۱ق.)
- آقابزرگ تهرانی (درگذشته ۱۳۸۹ق.)
- میرزا محمدعلی اردوبادی (درگذشته ۱۳۸۰ق.)
چاپ دوم، در قم به سال ۱۳۹۳ق. انجام شد که سه مقاله در آغاز کتاب افزوده شده است.
- «بعد مقاتل الطالبیین»، نوشته دکتر توفیق الفکیکی البغدادی. در سال ۱۳۷۰ در نجف اشرف از طرف «جمعیة الرابطة العلمیة الادبیة» به منظور تجلیل از علامه امینی محفلی برگذار شد. این مقاله را دکتر توفیق الفکیکی برای خواندن در آنجا نوشته است.
- «الهبة الکبری» نوشته سید حسن الامین، عالم و محقق شیعه لبنانی، مؤلف دائرة المعارف الاسلامیة الشیعیة. این مقاله سخنی است درباره اهمیت کتابخانه امیرالمؤمنین و ارزش اقدام علامه امینی در این باره.
- «مع الافذاذ»، نوشته محمدرضا حکیمی در بیان اهمیتهای گوناگون شخصیت علامه امینی، در کتاب الغدیر، و شهداء الفضیلة، و نقش پرورشی کتاب شهداء الفضیلة.[۴]
ترجمه فارسی
جلال‌الدین فارسی کتاب شهداء الفضیلة را با عنوان «شهیدان راه فضیلت» به زبان فارسی ترجمه کرده است.[۵]
پانویس
منابع
- الامینی، عبدالحسین، شهداء الفضیلة، قم: مکتبة الطباطبائی، ۱۳۹۳ق.
- حکیمی محمدرضا، حماسه غدیر، قم: دلیل ما، ۱۳۸۹ش.
- نگاهی به کتاب «شهداء الفضیله» به مناسبت سالروز بزرگداشت علامه امینی روایتی از شرح حال ۱۳۰شهید عالم، قدس‌آنلاین، تاریخ انتشار: ۱۱ تیر ۱۳۹۵ش.