میرزا علی‌آقا شیرازی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۲۹۴ق |
| محل زندگی | اصفهان، نجف |
| تاریخ وفات | ۱۳۷۵ق |
| محل دفن | قبرستان شیخان |
| شهر وفات | اصفهان |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید محمدباقر درچه‌ای • سید حسن مدرس • آخوند کاشی • جهانگیرخان قشقایی • آخوند خراسانی • سیدمحمدکاظم یزدی • شیخ الشریعه اصفهانی |
| شاگردان | مرتضی مطهری • حسینعلی منتظری • رحیم ارباب • حسین عمادزاده • سید روح‌الله خاتمی |
| سایر | تدریس اخلاق و نهج‌البلاغه و احیای التبیان فی تفسیر القرآن و زاد المعاد |
میرزا علی‌آقا شیرازی (۱۲۹۴-۱۳۷۵ق) فقیه، واعظ و مدرس حوزه علمیه اصفهان که به دلیل ویژگی‌های اخلاقی، توسط آیت الله بروجردی به عنوان استاد اخلاق در حوزه علمیه قم برگزیده شد.
میرزا علی در نجف متولد شد؛ ولی تحصیلات خود را در اصفهان نزد سید محمدباقر درچه‌ای، جهانگیرخان قشقایی و حسین طباطبایی بروجردی گذراند و مدتی هم در درس عالمان نجف از جمله آخوند خراسانی و سید محمدکاظم طباطبایی یزدی شرکت کرد. او پس از بازگشت دوباره به اصفهان در مدرسه صدر بازار و مدرسه چهارباغ، دورس مختلف حوزوی و همچنین طب و ریاضیات را تدریس می‌کرد و افرادی چون مرتضی مطهری، حسینعلی منتظری، حسین عمادزاده و رحیم ارباب در درس‌های او شرکت می‌کردند.
رسيدگى به امور مردم و فعاليت براى سروسامان دادن به وضع مستمندان جامعه از کارهای اجتماعی روزمره میرزا علی‌آقا شیرازی بوده است. او علاوه بر تدریس به احیای کتاب‌هایی از جمله تفسیر التبیان شیخ طوسی و کتاب زادالمعاد علامه مجلسی پرداخت.
معرفی و زندگی‌نامه
میرزا علی‌آقا شیرازی فرزند علی‌اکبر، از فقها، ادیبان واعظ، زاهد، طبیب و از مدرسان حوزه علمیه اصفهان است.[۱] او را از علمای برجسته در علم، عمل، زهد و تقوی دانسته‌اند.[۲] به گفته آقابزرگ طهرانی در کتاب نقباء البشر، میرزا علی‌آقا در اصفهان از معروفین به کمال و دانایی بود و جایگاه خاصی در میان اهل علم داشت و از پندها و اندرزهای او هم خواص و هم عوام استفاده می‌کردند؛ به همین دلیل لقب واعظ گرفت.[۳]
مرتضی مطهری که از طریق هم‌بحثش، حسینعلی منتظری، به درس میرزا علی‌آقا راه پیدا کرد، در کتاب سیری در نهج‌البلاغه، میرزا را یک عالم ربانی معرفی می‌کند که درک محضر او از ذخائر گرانب‌های عمرش است و حاضر نیست آن را با هیچ چیز معاوضه کند.[۴] مطهری همچنین در کتاب عدل الهی، میرزا علی را نهج‌البلاغه مجسم می‌داند که مواعظ آن کتاب در اعماق جانش ریشه دوانده بود.[۵]
میرزا علی‌آقا شیرازی در سال ۱۲۹۴ق (۱۲۵۵ش) در نجف متولد شد.[۶] پدر او از تجار شهر شیراز بود که به نجف مهاجرت کرد و ضمن تجارت، در درس عالمان نجف شرکت می‌کرد.[۷] میرزا علی‌آقا در سال ۱۳۱۶ق راهی اصفهان شد و تحصیلات خود را در مدرسه نیم‌آورد نزد سید محمدباقر درچه‌ای، از مراجع تقلید اصفهان، شروع کرد. او همچنین از درس عالمانی چون آخوند ملا محمد کاشی، جهانگیرخان قشقایی، عبدالحسین محلاتی، سید حسین طباطبایی بروجردی، سید حسن مدرس و محمد حکیم خراسانی استفاده کرد. میرزا علی به دلیل علاقه‌اش به آموزش طب، این علم را نیز از حاج میرزا محمدباقر حكیم‌باشی در اصفهان آموخت. میرزا علی آقا شیرازی پس از مدتی به نجف بازگشت و به درس عالمانی چون شیخ الشریعه اصفهانی، محمدکاظم آخوند خراسانی و سید محمدکاظم یزدی شرکت کرد و پس از وقایع مرتبط با انقلاب مشروطه دوباره به اصفهان بازگشت[۸] و علاوه بر تدریس به کارهای تجاری نیز مشغول شد تا اینکه به توصیه سید حسن مدرس متمرکز در درس و خطابه شد.[۹]
فعالیت‌ها
میرزا علی‌آقا شیرازی علاوه بر تدریس به برگزاری مجالس وعظ و درس اخلاق و همچنین احیاء برخی کتب پرداخت.
تدریس
میرزا علی‌آقا پس از بازگشت دوباره به اصفهان، در مدرسه صدر بازار حجرهای گرفت و علوم گوناگون اسلامی از جمله فقه، حدیث، رجال، کلام، فلسفه و رياضیات را تدریس می‌کرد.[۱۰] او همچنین در مدرسه چهارباغ به شرح و تفسیر نهج‌البلاغه و آموزش طب قدیم می‌پرداخت.[۱۱] به گفته مرتضی مطهری، میرزا علی‌آقا شیرازی در عين اين كه فقيه (در حد اجتهاد) و حكيم و عارف و طبيب و اديب بود، در بعضى قسمت‌ها مثلاً طب قديم و ادبيات از طراز اول بود و قانون بوعلى را تدريس مى‌كرد و هرگز خود را در بند یک تدریس مقید نمی‌ساخت.[۱۲]
افراد زیادی از درس میرزا علی‌آقا بهره بردند که از جمله آنها می‌توان به مرتضی مطهری، حسینعلی منتظری، حسین عمادزاده، علی شیخ‌الاسلام، جواد جبل‌عاملی، سید جلال‌الدین همایی، سید روح‌الله خاتمی و رحیم ارباب اشاره کرد.[۱۳]
برگزاری درس اخلاق
میرزا علی‌آقا علاوه بر تدریس دروس گوناگون، از مهم‌ترین واعظان اصفهان در اواخر قرن سیزدهم و ابتدای قرن چهاردهم هجری شمسی محسوب شده است.[۱۴] به گفته سید مصلح‌الدین مهدوی در کتاب اعلام اصفهان، او واعظی بود شیرین بیان و متکلّمی فصیح اللّسان که منابرش شامل مواعظ شافیه و نصایح کافیه از حدیث و اخبار و تفسیر و تاریخ بود.[۱۵] تسلط میرزا علی‌آقا بر موعظه و همچنین ویژگی‌های اخلاقی او باعث شد که آیت الله بروجردی زمانی که مرجعیت را در قم قبول کرد، او را به قم فراخواند و به عنوان استاد اخلاق حوزه علمیه قم برگزیند و خود نیز پای منبر او بنشیند.[۱۶]
فعالیت‌های خیریه و اجتماعی
رسيدگى به امور مردم و فعاليت براى سروسامان دادن به وضع مستمندان جامعه را در رأس برنامه‌هاى اجتماعى میرزا علی‌آقا دانسته‌اند.[۱۷] به گفته محمدباقر کتابی از نزدیکان او، اگرچه مبالغ زیادی از بازاریان به او می‌رسید؛ ولی میرزا علی همه آنها را برای رفع گرفتاری‌های مردم خرج می‌کرد و هیچ مبلغی برای خود برنمی‌داشت.[۱۸]
احیاء کتب
یکی از کارهای میرزا علی شیرازی احیاء و انتشار چند کتاب از کتاب‌های تفسیری، دعایی و طبی گذشته بود. التبیان فی تفسیر القرآن اثر تفسیری شیخ طوسی مهم‌ترین کتابی است که میرزا علی آقا شیرازی به همراه برخی از علمای اصفهان موفق به جمع‌آوری و احیای آن برای اولین بار شد و با هزینه عبدالرسول رحیم‌زاده روغنی در سال ۱۳۶۵ق در اصفهان چاپ شد. میرزا علی همچنین به احیاء و انتشار کتاب زادالمعاد اثر علامه مجلسی پرداخت و دعاهایی نیز به آخر آن اضافه نمود. این کتاب در سال ۱۳۶۴ق در اصفهان به چاپ رسید.[۱۹]
میرزا علی‌آقا همچنین بنا به تخصصی که در علم طب داشت دو کتاب من لا یحضره الطبیب و کتاب برء الساعة (بهبود آنی) از آثار محمد زکریای رازی را احیاء و منتشر کرد.[۲۰]
وفات
میرزا علی‌آقا شیرازی در ۲۴ جمادی الاولی سال ۱۳۷۵ق مصادف با ۱۷ دی سال ۱۳۳۴ش پس از مدتی تحمل بیماری وفات یافت.[۲۱] پس از غسل، جنازه او به مسجد جامع اصفهان برده شد و طبق وصیتش، حاج آقا رحیم ارباب بر او نماز گذارد و جنازه او به قم منتقل و در قبرستان شیخان دفن گردید.[۲۲]
تک‌نگاری
درباره زندگی و ویژگی‌های اخلاقی و علمی میرزا علی‌آقا شیرازی کتاب‌ها و مقالاتی به رشته تحریر درآمده است. کتاب طبیب جسم و جان، یادنامه حکیم متأله و فقیه بزرگوار حضرت آیت الله حاج میرزا علی آقا شیرازی (ره)، به کوشش محمدحسین ریاحی تدوین شده است. این کتاب مجموعه‌ای از گفتارها و نوشتارهایی است که از برخی نزدیکان و شاگردان میرزا علی‌آقا جمع‌آوری شده و توسط انجمن آثار و مفاخر اصفهان در سال ۱۳۷۳ش منتشر شده است.[۲۳] همچنین کتاب ناصح صالح، اندیشه و اخلاق حاج میرزا علی آقا شیرازی اصفهانی توسط غلامرضا گلی‌زواره توسط انتشارات حضور در سال ۱۳۷۸ش در قم منتشر شد. چند مقاله نیز در مجلات مختلف منتشر شده است که از جمله آنها «نظرى به شخصيت اخلاقى آية الله حاج ميرزاعلى آقا شيرازى» نوشته محمدحسین ریاحی در فصلنامه اخلاق و «میرزا علی آقا شیرازی واعظ وارسته» تألیف غلامرضا گلی‌زواره در جلد چهارم کتاب ستارگان حرم است.
پانویس
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج۴، ص۵۳۶؛ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۳۷۶ش، ج۲، ص۳۰۹-۳۱۰.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۳۷۶ش، ج۲، ص۳۰۹.
- ↑ آقا بزرگ طهرانی، نقباء البشر، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۱۳۰۵-۱۳۰۶.
- ↑ مطهری، سیری در نهج‌البلاغه، ۱۴۰۰ش، مقدمه کتاب.
- ↑ مطهری، عدل الهی، ۱۳۷۶ش، ص۲۱۲.
- ↑ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۸۲۳.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، نقباء البشر، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۱۴۸۸-۱۴۸۹.
- ↑ ریاحی، «نظرى به شخصيت اخلاقى آية الله حاج ميرزاعلى آقا شيرازى»، ص۱۹۴-۲۰۴.
- ↑ باقی شهررضایی، مدرس مجاهدی شکست‌ناپذیر، ۱۳۷۰ش، ص۱۵۹-۱۶۰.
- ↑ ریاحی، «نظرى به شخصيت اخلاقى آية الله حاج ميرزاعلى آقا شيرازى»، ص۲۰۴-۲۰۵.
- ↑ ریاحی، طبیب جسم و جان، ۱۳۷۳ش، ص۵۹.
- ↑ مطهری، عدل الهی، ۱۳۷۶ش، ص۲۱۳.
- ↑ گلی‌زواره، «میرزا علی آقا شیرازی واعظ وارسته»، ص۱۲۶-۱۳۰.
- ↑ ریاحی، «نظرى به شخصيت اخلاقى آية الله حاج ميرزاعلى آقا شيرازى»، ص۲۱۴.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج۴، ص۵۳۶.
- ↑ مختاری، سیمای فرزانگان، ۱۳۷۱ش، ص۵۱؛ گلی‌زواره، ناصح صالح، ۱۳۷۸ش، ص۲۲۱.
- ↑ ریاحی، طبیب جسم و جان، ۱۳۷۳ش، ص۳۶-۳۷.
- ↑ ریاحی، طبیب جسم و جان، ۱۳۷۳ش، ص۷۲-۷۳.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، نقباء البشر، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۱۴۸۸-۱۴۸۹.
- ↑ ریاحی، طبیب جسم و جان، ۱۳۷۳ش، ص۱۱۲-۱۱۵.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۵۳۷.
- ↑ ریاحی، «نظرى به شخصيت اخلاقى آية الله حاج ميرزاعلى آقا شيرازى»، ص۲۴۶.
- ↑ ریاحی، طبیب جسم و جان، ۱۳۷۳ش، ص۵.
منابع
- آقا بزرگ طهرانی، محمدمحسن، نقباء البشر، مشهد، دارالمرتضی، ۱۴۰۴ق.
- باقی شهررضایی، عبدالعلی، مدرس مجاهدی شکست‌ناپذیر، تهران، نشر تفکر، ۱۳۷۰ش.
- ریاحی، محمدحسین، «نظرى به شخصيت اخلاقى آية الله حاج ميرزاعلى آقا شيرازى»، در فصلنامه اخلاق، شماره ۲-۳، ۱۳۸۴-۱۳۸۵ش.
- ریاحی، محمدحسین، طبیب جسم و جان (یادنامه ادیب محقق حکیم متأله فقیه بزرگوار طبیب عالی قدر عالم ربانی حضرت آیة الله حاج میزا علی آقا شیرازی)، اصفهان، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۷۳ش.
- گلی‌زواره، غلامرضا، «میرزا علی آقا شیرازی واعظ وارسته»، در ستارگان حرم، جلد چهارم، قم، انتشارات زائر، ۱۳۷۸ش.
- گلی‌زواره، غلامرضا، ناصح صالح، اندیشه و اخلاق آیه الله حاج میرزاعلی آقا شیرازی اصفهانی، قم، انتشارات حضور، ۱۳۷۸ش.
- مختاری، رضا، سیمای فرزانگان، قم، دفتر تبلیغات اسلامی قم، ۱۳۷۱ش.
- مطهری، مرتضی، سیری در نهج‌البلاغه، تهران، انتشارات صدرا، ۱۴۰۰ش.
- مطهری، مرتضی، عدل الهی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۷۶ش.
- موحد ابطحی، سید حجت، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، اصفهان، دفتر تبلیغات المهدی، ۱۳۷۶ش (۱۴۱۸ق).
- مهدوی، سید مصلح‌الدین، اعلام اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶ش.