کاربر:A.basijeh/صفحه تمرین

خطبه‌خوانی(آیین)

مراسم خطبه‌خوانی
برگزاری مراسم خطبه‌خوانی در حرم امام رضا(ع)
زمان‌برگزاری	شب شهادت امام حسین(ع) و شب شهادت امام رضا(ع)
مکان برگزاری	حرم امام رضا(ع)، مشهد
منشأ تاریخی	قرن ۱۲ قمری
ثبت ملی	شده است
آیین‌های مهم
سینه‌زنی • افطاری • تشییع جنازه • تعزیه خوانی سایر آیین‌ها

آیین خطبه‌خوانی یکی از مراسم‌های سنتی شیعیان است که هر ساله در شب‌ شهادت امام حسین(ع) و شب شهادت امام رضا(ع) در حرم امام رضا(ع) برگزار میشود. در قالب این مراسم، خادمان و تولیت آستان قدس رضوی در حالی که شمع‌های روشن در دست دارند به عزاداری و قرائت خطبه ویژه این شب پرداخته و فرارسیدن ایام عزا را به امام رضا(ع) تسلیت می‌گویند. همچنین قدمت این آیین را مربوط به قرن ۱۲ هجری قمری دانسته‌اند.

شیوه برگزاری

آیین خطبه‌خوانی هرساله در دو نوبت، در شب عاشورای حسینی و شب شهادت امام رضا(ع) در حرم رضوی برگزار می‌شود. در این مراسم، خادمان و تولیت آستان قدس رضوی پس از نماز مغرب و عشاء ضمن حمل شمع‌های روشن و تشکیل حلقه‌ای انسانی در صحن حرم رضوی، به عزاداری و سوگواری می‌پردازند. در این مراسم، مرثیه‌سرایی، قرائت خطبه‌ای ویژه و تسلیت گفتن به امام رضا(ع) و امام زمان(عج) از جمله برنامه‌ها است. در خطبه این مراسم، پس از شهادت به یگانگی خدا، حمد و ستایش پروردگار، درود بر پیامبر اسلام(ص) و ائمه دوازده‌گانه شیعه، یاد و خاطره شهدا و امام خمینی گرامی داشته می‌شود و برای سلامتی و طول عمر رهبر جمهوری اسلامی ایران دعا می‌شود. این مراسم که از ابتدا در صحن انقلاب اسلامی (صحن عتیق سابق) برگزار می‌شد، از سال۱۴۰۱ شمسی به بعد و با تصمیم تولیت آستان قدس رضوی به صحن پیامبر اعظم(ص) منتقل گردید. این تغییر مکان، باعث گسترش دامنه این مراسم شده و علاوه بر خدام حرم، فرصتی برای حضور زائران و مجاوران فراهم آورده است.

تاریخچه

آیین خطبه‌خوانی از دوره صفویه تا امروز به سه شیوه خطبه‌خوانی شب عاشورا، خطبه‌خوانی شب شهادت امام رضا(ع) و خطبه‌خوانی تحویل کشیک خدام، در حرم امام رضا(ع) اجرا می‌شود. همچنین در مراسم صفه نیز بخشی با عنوان خطبه‌خوانی اجرا می‌شود. اما خطبه‌خوانی شب عاشورا و خطبه خوانی شب شهادت امام رضا(ع) آیینی است که بر اساس وقف‌نامه علیشاه، حاکم وقت خراسان در سال ۱۱۶۰ هجری قمری پایه‌گذاری شده است. این آیین در زمستان ۱۴۰۲ شمسی به ثبت ملی رسید. همچنین از آن‌جایی که این مراسم با محوریت خدام و مسئولین حرم برگزار می‌شود، در میان خدام به عنوان «مراسم غلام‌های امام رضا» شناخته می‌شود. سیدعلی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران در ۱۹ آذر ۱۳۵۷ هجری شمسی، هم‌زمان با شب عاشورای حسینی، سخنرانی‌ای را در اجتماع راه‌پیمایان مشهد ایراد کرده و خطبه‌ی شب عاشورا را در حرم امام‌رضا(ع) به نام امام خمینی خواند و با این اقدام، شیوه سنتی حکومت پهلوی را که تا پیش از آن، آیین خطبه‌خوانی را با دعا برای محمدرضا پهلوی اجرا می‌کرد، برهم زد.

نگارخانه

• 

  آیین خطبه‌خوانی

• 

  آیین خطبه‌خوانی در صحن انقلاب

• 

  خادمان حرم امام رضا(ع) در کنار پنجره فولاد

• 

  خادمان حرم درحال خطبه خوانی

• 

  خادمان حرم درحال پخش شمع

• 

  تولیت آستان رضوی درحال تفقد از خادمان در مراسم خطبه خوانی

• 

  آیین خطبه خوانی در حرم امام رضا(ع)

• 

  آیین خطبه خوانی در صحن پیامبر اعظم(ص) حرم امام رضا(ع)

منابع

• انوری، سیدعلیرضا، «سنجش و ارزیابی مراسم آیینی(آیین خطبه‌خوانی شب شهادت امام رضا(ع))، فصلنامه دین‌پژوهی و کارآمدی، دوره۱، شماره۱، پاییز۱۴۰۰.
• «آیین خطبه‌خوانی»، سایت پنجره فولاد، تاریخ بازدید: ۲۵ شهریور ۱۴۰۳ش.
• «احکام ثبت ملی آیین‌های خطبه‌خوانی و صفه‌خوانی حرم رضوی رونمایی شد»]، سایت ایبنا، تاریخ درج مطلب: ۲۴ تیر ۱۴۰۳، تاریخ بازدید: ۲۷ شهریور ۱۴۰۳ش.
• «سنت هزار ساله مراسم صفه و آیین۵۰۰ساله خطبه‌خوانی حرم مطهر رضوی به ثبت ملی رسید»، سایت سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، تاریخ درج مطلب: ۲۳ اسفند ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۵ شهریور ۱۴۰۳ش.
• «آیین خطبه‌خوانی»، بلاگ نسیم رضوان، تاریخ درج مطلب: ۲۴ مرداد ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۲۵ شهریور ۱۴۰۳ش.
• «نگاهی به زندگینامه‌ی حضرت آیت‌ الله‌العظمی سید علی حسینی خامنه‌ای»]، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری، تاریخ درج مطلب: 1 فروردین 1368، تاریخ بازدید: 27 شهریور 1403.