میرزا محمدعلی معلم حبیب‌آبادی (۱۳۰۸-۱۳۹۶ق) از عالمان شیعه قرن ۱۴ق در اصفهان. وی پس از گذراندن تحصیلات علوم دینی در زادگاه خویش به اصفهان رفت و با حضور در مدرسه کاسه‌گران به تدریس، تحقیق و تألیف پرداخت. معلم حبیب‌آبادی به‌دلیل سروده‌ها و کتاب‌های فراوانی که نگاشته، دارای شهرت است. او از برخی استادان خویش، اجازه روایت داشت و مشهورترین اثرش، کتاب مکارم الآثار است.
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| لقب | معلم |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۸ق |
| تاریخ وفات | ۲۲ رجب سال ۱۳۹۶ق |
| شهر وفات | اصفهان |
| اطلاعات علمی | |
| محل تحصیل | اصفهان |
| تألیفات | مکارم الآثار • کشف الخبیة • مقامات معنوی • عراضة الاخوان |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | کتابدار کتابخانه شهرداری اصفهان |
زندگی‌نامه
میرزا محمدعلی فرزند زین‌العابدین در سال ۱۳۰۸ق مطابق با ۱۲۶۹ش در روستای حبیب‌آباد از توابع بُرخوار اصفهان به دنیا آمد. نیاکانش همه اهل زراعت و روستا نشین بوده و هیچکدام اهل علم نبوده‌اند. او بخشی از دروس دینی خود را در روستای خود گذراند و مرجع امور دینی شد. او برای ادامه تحصیل در سال ۱۳۵۸ق به اصفهان رفت و به اصرار جلال‌الدین همایی و میرزا رضا کلباسی در مدرسه کاسه‌گران ساکن شد و به تدریس و تألیف پرداخت. وی مدتی را در کتابخانه شهرداری اصفهان به عنوان کتابدار مشغول به کار شد.[۱]
وفات
معلم حبیب‌آبادی سه‌شنبه ۲۲ رجب سال ۱۳۹۶ق برابر با ۲۹ تیر ۱۳۵۵ش به علت بیماری کلیوی درگذشت و در قبرستان حضرت زینب حبیب‌آباد به خاک سپرده شد. به مناسبت درگذشت او، سید محمدصادق بحرالعلوم از نجف، پیام تسلیتی در۲۶ شعبان سال ۱۳۹۶ق ارسال نمود.[۲] حبیب آبادی در فراز پایانی زندگی نامه خود نوشت نوشته است: ...وقتى سرتاسر عمرم را ملاحظه می‌كنم می‌بينم همه بخسران و وبال گذشته و چيزى كه بتوان در پيشگاه الهى عرض نمود ندارم الّا اميد برحمت واسعه و عفو از خطيئات فاجعه [۳]
اساتید و شاگردان
معلم حبیب‌آبادی از پنج نفر از عالمان معاصر خود اجازه روایت گرفته است:
- ملا محمدحسین فشارکی اصفهانی
- میرزا محمدرضا کلباسی اصفهانی
- سید ابوالقاسم دهکردی
- آقا بزرگ تهرانی
- شیخ محمدباقر بیرجندی
- سید محمدتقی یزدآبادی اصفهانی.[۴]
رحیم ارباب از دیگر اساتید اوست.[۵] از شاگردان معلم می‌توان به شیخ عباسعلی ادیب، سید حسن فقیه امامی، جلال الدین همایی، محمدباقر ساعدی، سید محمدعلی روضاتی، فضل‌الله ضیاءنور، شیخ حسین آل محفوظ و سید عباس کاشانی اشاره کرد که به برخی از آنان اجازه روایت داده است.[۶]
از نگاه دیگران
جلال الدین همایی او را در صفاى روح و صراحت گفتار و کردار تا آخر عمر به همان سادگى روستایى که از کودکى بدان پرورش یافته بود توصیف کرده و در لفظ و قول بسیار امین، راستگو و محقق و در نقل قول و نوشته‌هایش مصداق کامل اصطلاح فن درایه یعنى ثَبت و ثقه برشمرده است و تمام گفته‌ها و نوشته‌هایش را مورد اعتماد و اطمینان دانسته است.[۷]
محمدباقر ساعدی خراسانی از شاگردان حبیب آبادی او را معلم، دانشورى دانسته که علاوه بر بهره‌ورى از مراتب علمى او، جز صفا و پاکى، مهر و مَودّت و رعایت آداب محاوره و معاشرت عملى، بر خلاف انتظار از وى دیده نمى‌شد.[۸]
تألیفات
وی از سال ۱۳۲۷ق شروع به تألیف کتاب نمود و بیش از سی کتاب بزرگ و کوچک از خود به یادگار گذاشت. مشهورترین اثر حبیب‌آبادی کتاب مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار است.[۹]
سرودن اشعار
معلم حبیب‌آبادی در سرودن شعر طبع روانی داشت و با توجه به تسلط در تاریخ به زندگانی و سرگذشت مردان نامی خصوصا اولاد و نوادگان امامان معصوم پرداخت. او در سال ۱۳۲۴ق زبان به شعر گشود و تخلص خود را در شعر پس از مستعصم و آذر به «معلم» تغییر داد و سپس نام خانوادگی خویش را با همان کلمه مشهور ساخت.[۱۰] از اشعار اوست:
پانویس
- ↑ اصفهانی، معلم حبیب آبادی و اثر ماندگارش: مکارم الآثار، ۱۳۸۲ش، ص۲۶.
- ↑ یادنامه مرحوم معلم حبیب‌آبادی، کتابخانه الکترونیکی شیعه.
- ↑ حبیب آبادی، مکارم الآثار، ۱۳۶۲ش، ج۵، ص۷.
- ↑ رجایی، بیاد مرحوم علی معلم حبیب‌آبادی، ۱۳۵۵ش، ص۳۸۴.
- ↑ جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۰-۳۵۱.
- ↑ یادنامه مرحوم معلم حبیب‌آبادی، کتابخانه الکترونیکی شیعه.
- ↑ گلی‌زواره، محمدعلی معلم حبیب‌آبادی.
- ↑ گلی‌زواره، محمدعلی معلم حبیب‌آبادی.
- ↑ رجایی، بیاد مرحوم علی معلم حبیب‌آبادی، ۱۳۵۵ش، ص۳۸۵؛ اصفهانی، معلم حبیب‌آبادی و اثر ماندگارش: مکارم الآثار، ۱۳۸۲ش، ص۲۷.
- ↑ یادنامه مرحوم معلم حبیب‌آبادی، کتابخانه الکترونیکی شیعه.
منابع
- اصفهانی، محمد رضا، معلم حبیب‌آبادی و اثر ماندگارش: مکارم الآثار، کتاب ماه دین، شماره ۶۸ و ۶۹، خرداد و تیر ۱۳۸۲ش.
- رجائی زفره‌ای، محمد حسن، بیاد مرحوم علی معلم حبیب‌آبادی، مجله وحید، شماره ۱۹۵، شهریور ۱۳۵۵ش.
- یادنامه مرحوم معلم حبیب‌آبادی، کتابخانه الکترونیکی شیعه، تاریخ بازدید: ۵ آذر ۱۳۹۹ش.
پیوند به بیرون