ریاض المؤمنین (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | محمدتقی مجلسی |
| موضوع | شرح دعاهای صحیفه سجادیه |
| اطلاعات نشر | |
| محل نشر | پژوهشکده باقرالعلوم |
ریاضُ المؤمنین و حَدائقُ المُتّقین و فقهُ الصّالحین کتابی به زبان فارسی، تألیف ملا محمدتقی مجلسی (متوفای ۱۰۷۰ق) در شرح ادعیه صحیفه سجادیه است. این کتاب در شرح دعاها ناتمام مانده و تنها مشتمل در فضیلت، آداب و شرائط دعا منتشر شده است.
نویسنده
محمدتقی بن مقصودعلی اصفهانی،(۱۰۰۳-۱۰۷۰ق) مشهور به مجلسی اول، پدر علامه مجلسی و از علمای شیعه در قرن یازدهم قمری است، از وی آثار دیگری چون روضة المتقین برجای مانده است، مجلسی در مسجد جامع اصفهان به تدریس مشغول شد. او پس از استادانش شیخ بهائی و میر داماد، نخستین کسی بود که در مسجد جامع اصفهان نماز جمعه اقامه کرد. مجلسی در ۱۰۷۰ق در اصفهان درگذشت و در مسجد جامع این شهر مدفون شد. مشهورترین فرزندان او محمد باقر و آمنه بیگم همسر ملا صالح مازندرانی بودند.
انگیزه تألیف
مجلسی در مقدمه کتاب، بهترین دعا را از جانب ائمه می‌داند که بالاتر از کلام مخلوق و پایین‌تر از کلام خالق است. او این رساله را به درخواست برخی دوستان و استخاره با قرآن نگاشته و نام آن را «ریاض المؤمنین و حدائق المتقین و فقه الصالحین» گذاشت.[۱]
ساختار و محتوای کتاب
مقدمه مؤلف مشتمل است بر دوازده لَمعه[۲]:
- لمعه اول: در ماهیت دعا
- لمعه دوم: در فضل دعا از طریق عقل و نقل
- لمعه سوم: در اوقات دعا
- لمعه چهارم: در کیفیت دعاها
- لمعه پنجم: عنوانی ندارد و چیزی ذکر نشده است.
- لمعه ششم: در حالات استجابت دعاها
- لمعه هفتم: در امکان استجابت دعاها
- لمعه هشتم: در اسباب اجابت دعاها
- لمعه نهم: در بعض افعال مستحب پس از دعاها
- لمعه دهم: در ذکر بعض آنهایی که دعایشان مستجاب می‌شود و بعضی که دعایشان مشمول استجابت نمی‌شود.
- لمعه یازدهم: در تحقیق آنکه دعاها نسبت به اشخاص مختلف می‌گردد.
- لمعه دوازدهم: در فضیلت ذکر حضرت باریتعالی و فضیلت ذاکران و توابع آن.[۳]
خاتمه کتاب هم بر دوازده نَفحه[۴] مرتب کرده است:
- نفحه اول: در فضیلت علم و علما از آیات
- نفحه دوم: در فضیلت علم و علما از اخبار
- نفحه سوم: در وجوب طلب علم و تعلیم آن
- نفحه چهارم: در فضیلت تعلیم علوم و فضل متعلمین
- نفحه پنجم: در اوصاف علما
- نفحه ششم: در بیان اصناف علما
- نفحه هفتم: در بیان علم با عمل
- نفحه هشتم: در نهی از گفتار بی‌علم
- نفحه نهم: در بیان علوم خوب و بد
- نفحه دهم: آداب معلم و شاگرد
- نفحه یازدهم: ضررهای مباحثه و مناظره
- نفحه دوازدهم: در بیان عقل و عقلا.[۵]
مؤلف در پایان، دو مطلب الحاقی به خاتمه ذکر می‌کند:
- در بیان حقیقت عقلا
- مراد از عقل مذموم.[۶]
مؤلف در ابتدای هر عنوان آیات مربوط به موضوع را می‌آورد و به ترجمه و تفسیر آن می‌پردازد. وی سپس روایات مربوط را آورده و پس از ترجمه شرحی بر آن می‌نویسد.[۷]
بررسی برخی موضوعات
مجلسی همچنین برخی موضوعات را به صورت موردی بررسی و بحث‌هایی پیرامون آن مطرح کرده است، مباحثی با عناوین تازیانه رجا، اجتماع و اختفا در دعا، شب‌های جمعه، اسم اعظم، لقای الهی، دعا کردن و مقام مقرب الهی، ذوق مناجات الهی، علوم محموده واجب و مستحب.[۸]
نسخ و چاپ
- نسخه کتابخانه وزیری یزد
- نسخه کتابخانه آیت‌الله مرعشی.[۹]
این کتاب با تحقیق علی فاضلی در پژوهشکده باقرالعلوم وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی چاپ و منتشر شد.
پانویس
- ↑ مجلسی، ریاض المؤمنین، ۱۳۸۹ش، ص۲۷.
- ↑ لمعه به معنای درخشندگی و یک چیز درخشان است.
- ↑ مجلسی، ریاض المؤمنین، ۱۳۸۹ش، ص۲۷ و ۲۸.
- ↑ نفحه به معنای یک بار بوی خوش عطر وزیدن.
- ↑ مجلسی، ریاض المؤمنین، ۱۳۸۹ش، ص۲۸.
- ↑ مجلسی، ریاض المؤمنین، ۱۳۸۹ش، ص۲۹.
- ↑ مجلسی، ریاض المؤمنین، ۱۳۸۹ش، ص۲۹.
- ↑ مجلسی، ریاض المؤمنین، ۱۳۸۹ش، ص۳۱-۳۴.
- ↑ مجلسی، ریاض المؤمنین، ۱۳۸۹ش، ص۳۴.
یادداشت
منابع
- مجلسی، محمدتقی، ریاض المؤمنین و حدائق المتقین و فقه الصالحین، قم، پژوهشکده باقرالعلوم، ۱۳۸۹ش.
- حکیم، سید محمدحسین، کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمه‌های صحیفه سجادیه، کتاب ماه دین، اسفند ۱۳۸۰ و فروردین ۱۳۸۱ - شماره ۵۳ و ۵۴.