جمکران (روستا)

برای دیگر کاربردها جمکران (ابهام‌زدایی) را ببینید.

این مقاله دربارهٔ روستای جمکران است. برای اطلاع از مسجد جمکران، مدخل مسجد جمکران را ببینید.

نمایی دور از مسجد جمکران

جَمْکَران در گذشته روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان قم بود. امروزه با توجه به توسعۀ شهر قم، جمکران بخشی از شهر قم محسوب می‌شود. شهرت جمکران به دلیل وجود مسجد جمکران در آن است.

تاریخچه

نام جمکران در کتاب‌ تاریخ‌ قم‌ (قرن‌ چهارم‌) بارها تکرار شده‌ است‌. به‌ گفته حسن بن محمد قمی در تاریخ قم جمکران‌ اولین‌ روستای قم‌ بوده‌ است‌ که‌ جم‌ آن‌ را بنا کرد. او همچنین‌ انتساب‌ بنای جمکران‌ را به‌ سلیمان بن‌ داوود(ع) خلاف‌ واقعیت‌ ندانسته‌ و ساخت‌ محله‌ها و بناها و آتشکده‌هایی در این‌ روستا را به‌ شخصی به‌ نام‌ جلین‌ پسر ماکین‌ نسبت‌ داده‌ است‌.

اولین مسجدی که در منطقه قم در قرن اول هجری ساخته شد، در جمکران و به دست خطاب بن اسدی بوده است. همچنین خاندان اشعریون که بیشتر از صحابه امام علی(ع) بودند، در زمان هجرت به ایران در منطقه جمکران قم ساکن شدند.

در متون‌ عصر قاجار به‌ مزارع‌ و محصولات‌ کشاورزی جمکران‌ اشاره‌ شده‌ است‌.

برخی از مکان‌های تاریخی جمکران که اکنون باقی مانده‌اند عبارتند از: کوه و قلعه غز قال سی (غز قلعه‌سی)، قلعه‌گبری جمکران (قلعه‌گلی) و تپه‌های باستانی قُل درویش.

این روستا براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن ایران در سال ۱۳۸۵ش، ۸۳۶۸ نفر (۱۷۴۷خانوار) جمعیت داشته است.