حسن شحاته

حسن شحاته

اطلاعات فردی
تاریخ تولد	۱۳۲۵ش/۱۹۴۶م
تاریخ وفات	۱۳۹۲ش/۲۰۱۳م
اطلاعات علمی
شاگردان	شیخ طنطاوی
محل تحصیل	جامعه الازهر
سایر	استاد جامعه الازهر
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسی	سخنرانی علیه حسنی مبارک

حسن شَحاتِه (۱۳۲۵-۱۳۹۲ش) از عالمان حنفی‌مذهب مصر که شیعه شد. گفته شده که در برخی سخنرانی‌های او تعداد زیادی از حاضران شیعه می‌شدند. شحاته بارها زندانی شد و دلیل آن، سخنرانی علیه وهابیت، تبلیغ تشیع، و همچنین مخالفت با دولت حسنی مبارک بیان شده است. وی از بحث‌برانگیزترین عالمان مصری توصیف شده است.

شحاته سخنرانی‌هایی علیه اسرائیل داشته و به نقد صوفیه نیز می‌پرداخت. او در سال ۱۳۹۲ش به‌همراه عده‌ای از شیعیان در آستانه برگزاری جشن نیمه شعبان توسط گروه‌های تکفیری کشته شد. قتل او واکنش اعتراضی بسیاری از عالمان و جریان‌های مذهبی در کشورهای مختلف را برانگیخت.

جایگاه

حسن شحاته از عالمان حنفی‌مذهب مصر بود که شیعه‌شدن خود را در سال ۱۹۹۶م (۱۳۷۵ش) اعلام کرد و گفته شده است که از آن پس در زمره مهمترین رهبر شیعیان مصر قرار گرفت. شحاته را از مخالفان وهابیت، منتقدان حکومت حُسنی مبارک و از مروّجان تشیع دانسته‌اند و گفته شده است که از همین رو چند بار زندانی شده است.

گفته شده که رسانه‌های مصر او را از بحث‌انگیزترین عالمان مصری توصیف کرده‌اند. شحاته بعد از شیعه‌شدن به‌عنوان یکی از رهبران شیعیان مصر و از مشهورترین خطیبان نماز جمعه دانسته می‌شد که در برخی سخنرانی‌هایش بسیاری از حاضران در همان مجلس شیعه می‌شدند. او قبل از شیعه‌شدن، مرشد مذهبی و معنوی ارتش مصر و برگزارکننده مجموعه برنامه‌های «العلم» در رادیو، تلویزیون و مساجد این کشور بود.

ادعا شده است که شحاته به صحابه و عایشه، همسر پیامبر اسلام، ناسزا گفته است. وی امام جماعت مسجدی بود که در نزدیکی سفارت اسرائیل در قاهره قرار داشت و در آن به اقامه نماز جمعه می‌پرداخت. وی در خطبه‌های خود علاوه بر بیان حقانیت اهل‌بیت(ع) و وفاداری به ولایت آنها، علیه دولت اسرائیل نیز سخن می‌گفت.

زندگینامه

حسن شحاته با نام کامل حسن بن محمد بن شحاته بن موسی العنانی در ۱۰ نوامبر ۱۹۴۶م (۱۳ ذی‌الحجه سال ۱۳۶۵ق) در خانواده‌ای حنفی‌مذهب در شهر ابوکبیر استان الشرقیه مصر متولد شد. شحاته دو بار ازدواج کرد که حاصل آن چهار فرزند بود.

تحصیلات

حسن شحاته در خردسالی قرآن را نزد پدرش فرا گرفت و پس از آن برای ادامه تحصیل به مکتبخانه فرستاده شد. پس از پایان دوره تحصیلات مقدماتی با رتبه اول وارد دانشگاه الازهر شد. شحاته مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته علوم قرآنی از مرکز القرائات گرفت. او غیر از تحصیل به تدریس در دانشگاه الازهر پرداخت.

شیعه‌شدن

گفته شده است که شحاته از دوران کودکی با مودت اهل‌بیت(ع) بزرگ شد و خانواده او نیز دوستدار اهل‌بیت(ع) بوده‌اند. به‌گفته شحاته، پدرش مکرر درباره شخصیت امام علی(ع) با او صحبت می‌کرد و همین امر باعث شد با عشق به خاندان اهل‌بیت(ع) و وفاداری به آنها رشد کند و در نهایت با دیدن رؤیایی که در آن پیامبر(ص) به او امر می‌کند به‌دنبال حضرت علی(ع) حرکت کند، تصمیم می‌گیرد به ولایت امام علی(ع) وفادار باشد، آن را اعلام کند و دشمنان اهل‌بیت را رسوا سازد.

محرومیت‌ها و زندان

حسن شحاته چند بار در دوره حکومت حُسنی مبارک زندانی شد. گفته شده که وقتی از زندان آزاد شد، از هر گونه مصاحبه و گفتگو با رسانه‌ها منع شد، در حالی که پیش از زندانی شدن، همواره مورد استقبال رسانه‌های عمومی بود.

در سال ۱۹۹۶م با شکایت گروه‌های وهابی به‌دلیل سخنرانی علیه وهابیت و همچنین ترویج تشیع سه سال زندانی شد و از سفر به خارج از مصر منع شد. بعد از آزادی از زندان در حالی که محبوبیت او افزایش یافته بود، از هرگونه سخن گفتن و اظهار نظر در رسانه‌های جمعی نیز منع شد و پس از آن به سخنرانی علیه حسنی مبارک هم پرداخت. شحاته بار دیگر در سال ۲۰۰۹م به‌همراه ۳۰۶ شیعه مصری و عرب به بهانه کشف گروهی وابسته به حزب‌الله لبنان در مصر بازداشت شد، اما دادگاه جنایی مصر در همان سال حکم آزادی وی به همراه دیگر متهمان این پرونده را صادر کرد.

شحاته در جریان انقلاب ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱م فعالیت زیادی داشت و پس از انقلاب، موضوع تأسیس حسینیه‌هایی برای شیعیان در مصر را به‌ویژه در روستای «هربیط»‌، زادگاه خود، در ژوئن ۲۰۱۲م مطرح کرد که گفته شده به ایجاد مشکلاتی برای وی انجامید.

مواضع و فعالیت‌های مذهبی

گفته شده است که حسن شحاته به‌دلیل تعلقات دینی خانوادگی خیلی زود وارد فعالیت‌های دینی و مذهبی شد و در طول عمر خود فعالیت‌ها و مواضع مذهبی و سیاسی مختلفی داشت؛ از جمله مخالفت با وهابیت، تبلیغ در نیروهای مسلح، گویندگی در رادیو و تلویزیون، تبلیغ تشیع و ایراد خطبه‌های نماز جمعه. شحاته با آنکه شیعه شده بود، اما با این حال گفته شده است که همواره مدافع اهل‌سنت بود.

تبلیغ تشیع

اوج فعالیت‌های مذهبی شحاته از سال ۱۹۸۴م تا ۱۹۹۶م دانسته شده است. ادعا شده است که او توانسته با سخنرانی‌هایش بیش از ۹۰ درصد دانش‌آموزان در شهر «الدورامون» در استان «الشرقیه» مصر را شیعه سازد، در حالی که این شهر دژ اخوانی‌ها و وهابیت به شمار می‌آمد.

نقد جریان‌های صوفی

شحاته صوفیان را سه گونه می‌پنداشت؛ گروهی که تقیدی به احکام اسلامی ندارند و با ادعای رسیدن به آخرین مراتب ایمان، نماز را ترک کرده‌اند، گروه دیگری که اموال مردم را به روش‌های مختلف چپاول می‌کنند و عده‌ای که تنها به طبل و بوق زدن می‌پردازند.

سنگ قبر حسن شحاته

محکوم کردن وهابیت

شحاته درباره وهابیت بر آن بود که آنان چهره اسلام را مخدوش کرده و عقاید نادرستی دارند؛ به‌نحوی که معتقد به هیچ یک از ائمه(ع) نیستند و فقط ابن‌تیمیه را قبول دارند و شأن وی را بالاتر از شأن پیامبر اسلام(ص) می‌دانند. وی همچنین بر آن بود که طبق مستندات علمی و تاریخی، ابن‌تیمیه از لحاظ اعتقادات دینی فردی مشکوک است. شحاته در همین راستا در مساجد علیه وهابی‌ها سخن می‌گفت و آنها را دشمنان اهل‌بیت(ع) می‌خواند.

قتل

حسن شحاته ۲ تیر ۱۳۹۲ش به‌همراه عده‌ای از شیعیان، پیش از شرکت در جشن نیمه شعبان به‌دست گروهی که گفته شده از سلفی‌های افراطی بوده‌اند، به‌شدت مورد ضرب و جرح قرار گرفت و کشته شد. دادگاه جنایی در مصر، قاتل وی را به ۱۴ سال حبس محکوم کرد.

واکنش‌ها به قتل شحاته

قتل حسن شحاته که رهبر شیعیان مصر خوانده شده، باعث اعتراض عالمان کشورهای مختلف مانند عراق و ایران شد و مراجع تقلید شیعه از جمله لطف‌الله صافی گلپایگانی، سید محمدسعید حکیم، ناصر مکارم شیرازی، حسین نوری همدانی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، جعفر سبحانی، سید محمدصادق روحانی، سید محمدعلی علوی گرگانی و سید صادق حسینی شیرازی در پیام‌هایی خواستار مجازات عاملان قتل وی از حکومت مصر شدند.

به مناسبت کشته‌شدن شحاته، مراسم ختمی در تهران برگزار شد و محمدی گلپایگانی، رئیس دفتر رهبر جمهوری اسلامی ایران هم در این مراسم حضور پیدا کرد.