کنیا

کنیا

اطلاعات عمومی
جمعیت کل	۵۵.۱۰۰.۵۸۶ نفر (۲۰۲۳م)
مساحت	۵۸۰.۳۶۷ کیلومتر مربع
حکومت	جمهوری
پایتخت	نایروبی ۱°۱۶′ جنوبی ۳۶°۴۸′ شرقی
شهرهای مهم	مومباسا، کیسومونو، ناکورو
زبان رسمی	سواحلی، انگلیسی
اسلام
پیشینه اسلام	در قرن اول هجری قمری و همزمان با حکومت بنی‌امیه
جمعیت مسلمانان	۵.۵۵۰.۰۰۰ نفر (سال ۲۰۲۰م به گزارش مرکز تحقیقات pew)
اطلاعات شیعی
جمعیت	۵۶۰،۰۰۰ نفر (۲۰۰۹م دانشگاه ادیان و مذاهب و مجمع جهانی اهل‌بیت)
درصد به جمعیت مسلمانان	۵ درصد (۲۰۰۹م مرکز تحقیقات pew)

کنیا کشوری است در شرق آفریقا. پیشینه حضور اسلام را در قرن نخست و تشیع را به قرن سوم قمری در شهرهای ساحلی این کشور می‌دانند. براساس آمار مرکز تحقیقات pew در سال ۲۰۲۰م، مسلمانان ۱۰.۵ درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند در حدود ۵ میلیون و ۵۵۰ هزار نفر. این مرکز، آمار شیعیان کنیا در سال ۲۰۰۹م را حدود ۵ درصد جمعیت مسلمانان این کشور گزارش داده است. مجمع جهانی اهل‌بیت در سال ۲۰۰۸م شمار شیعیان را ۵۶۰،۰۰۰ نفر اعلام کرده است.

در این کشور شماری بهره، خوجه اثناعشری و شیعه بومی زندگی می‌کنند. سیمکو، (اتحادیه شیعیان کنیا) هماهنگی بین گروه‌های شیعی در کنیا را بر عهده دارد.

اطلاعات عمومی

جمهوری کنیا در شرق قاره آفریقا قرار گرفته‌ است. مساحت این کشور ۵۸۰،۳۶۷ کیلومتر مربع است و از لحاظ مساحت، چهل‌وهفتمین کشور وسیع دنیاست. این کشور هم‌مرز با اقیانوس هند و میان کشور تانزانیا و سومالی قرار دارد.

نایروبی، مومباسا، کیسومونو و ناکورو مهمترین شهرهای کنیا هستند.

کنیا تا سال ۱۷۳۰م مستعمره پرتغال بود و پس از آن به استعمار انگلیس درآمد. دهه پنجاه قرن بیستم شاهد شورش مائومائو بر ضد استعمار انگلیس بود و در سال ۱۹۶۳ به استقلال رسید.

جمعیت کنیا در سال ۲۰۲۳م، ۵۲.۱۰۰.۵۸۶ نفر گزارش شده است.

ورود اسلام و تشیع

به گفته احمد پاکتچی، دین اسلام، از طریق مهاجران‌نشینان مسلمان ایرانی و عرب در سواحل کنیا، تانزانیا و موزامبیک و زنگبار نفوذ کرد. البته درباره ورود نخسیتن جریان اسلام به آن منطقه نظرات مختلفی مطرح است؛ برخی گزارش‌ها نخستین جریان را به حضور علی بن حسن شیرازی نسبت می‌دهند. امروزه ۸۰% مردم شهرهای ساحلی کنیا مسلمان هستند و بیش از ۱۵ درصد کل جمعیت کنیا را مسلمانان تشکیل می‌دهند.

پیشینه تشیع

برخی پیشینه تاریخی شیعیان در کنیا را به مهاجرت علی بن حسین شیرازی و فرزندانش به کنیا و اقامت آنان در مامبوسا در قرن سوم هجری قمری بازمی‌گردانند. هرچند درباره علت مهاجرات آنها نظرات مختلفی وجود دارد. البته برخی دیگر معتقدند دلیل قوی‌ای بر شیعه بودن اینان وجود ندارد.

مستند «مسیر مومباسا»

در ۲۱ آذر ۱۳۹۳ مستندی به نام «مسیر مومباسا» از شبکه افق پخش گردید. این مستند درباره سنت‌های ایرانی در برپایی مراسم عزای حسینی در کنیا و چگونگی گرویدن مردم این کشور به اسلام و تشیع، توسط خانه مستند انقلاب اسلامی ساخته شده است.

شیعیان کنیا

شیعیان کنیا در دو گروه نمود دارند: شیعیان خوجه اثناعشری و شیعیان بومی.

شیعیان خوجه

مقالهٔ اصلی: خوجه‌های اثناعشری

بزرگ‏‌ترین تشکیلات شیعیان کنیا متعلق به خوجه‌های اثناعشری است که از سوی فدراسیون جهانی جماعات شیعه خوجه اثناعشری رهبری می‏‌شود. طیف وسیعی از شرکت‌های خصوصی صادرات و واردات، کارخانجات، کارگاه‌های صنعتی، مؤسسات تجاری، سیستم‌های مخابراتی و خدماتی، بانک‌ها، حمل‌ونقل، انتشارات و غیره توسط شیعیان خوجه و یا با مشارکت آنان اداره می‌شود. آنان حدود ۱۰ هزار نفر از جمعیت کنیا را تشکیل می‌دهند. در هریک از شهرهای کنیا که شیعیان خوجه زندگی می‌کنند، مدارس ویژه، کلوپ‌های فرهنگی و ورزشی و مساجد آنان وجود دارد.

شیعیان خوجه تا پیش از درگذشت آیت‌الله خویی از او تقلید می‌کردند و پس از وفات او، از آیت‌الله گلپایگانی و پس از درگذشت ایشان از آیت‌الله سیستانی، تقلید می‌کنند.

بهره‌ها

مقالهٔ اصلی: بهره

شماری از شیعیان بهره نیز در کنیا زندگی می‌کنند. آنان پوشش و آرایش خاص خود را دارند و مقید به برپایی مراسم سنتی و مذهبی هستند. آنان مراکزی در مومباسا و نایروبی دارند که یکی از مهم‌ترین آنها مدرسه «ال سیفویتول برهانیا» در نایروبی است.

شیعیان بومی

شیعه در شرق آفریقا خصوصا کنیا با ورود شیعیان خوجه ظهور پیدا کرد. شیعیان بومی تاکنون با استفاده از امکانات و حمایت شیعیان خوجه از جمله بلال مسلم میشن در کنیا توانسته‌اند مدارسی را برای آموزش‌های اسلامی شیعی بنا کنند و فعالیت‌هایی را انجام دهند. مساجد شیعیان خوجه توانسته پاسخگوی نیازهای مذهبی شیعیان بومی باشد.

افزون بر شیعیان بومی، در شهرهای مومباسا، مالیندی و لامو نیز شیعیان عرب‏‌تبار دارای تشکیلاتی هستند که قوی‏‌ترین آنها جمعیت شباب اهل البیت در "لامو" است که بسیار با انگیزه و فعال عمل می‌کنند و از سوی شیعیان کویتی حمایت می‌شوند.

مراکز مهم

• مسجد جعفری نایروبی، مهم‌ترین مرکز شیعیان خوجه در این شهر نایروبی است. این مسجد محل اجتماع شیعیان هندی و پاکستانی در برنامه‌ها و مناسبت‌های مذهبی است و شماری از ایرانیان مقیم و معدود شیعیان لبنانی و شیعیان بومی نیز در آن شرکت می‌کنند. مدرسه و مهد کودک جعفری از قسمت‌های مهم واقع در جنب مسجد است.

بلال مسلم کنیا

• بلال مسلم میشن به عنوان مرکز فعالیت‌های تبلیغی شیعیان خوجه برای آفریقاییان از سال‌ها قبل کار خود را در کشورهای افریقایی آغاز کرده و در برخی از شهرها مانند مومباسا و ناکورو به فعالیت‌های مذهبی و تبلیغی مشغول است. بلال مسلم میشن کنیا مهمترین مرکز بلال مسلم میشن پس از تانزانیا است.
• مدرسه علمیه امیرالمؤمنین(ع) در ماتوگا و شهر کواله قرار دارد شماری طلبه مرد و زن در آن مشغول تحصیل هستند. این مدرسه در اجرای مراسم مذهبی و اعیاد، فعال است.
• کمیته مهدی مسلم: شیعیان بومی دارای تشکیلاتی در مرکز و غرب کنیا به نام کمیته مهدی مسلم هستند که مقر آن در منطقه پاکرود در نایروبی است.
• مؤسسه مجلس القائم در شهر ناکورو که شهرهای اطراف در غرب کنیا را تحت پوشش فعالیت‏‌های خود قرار می‏‌دهد.
• حوزه علمیه رسول اکرم(ص): از فعال‌ترین مراکز آموزشی شیعیان است که سرپرست آن مرتضی مرتضی عاملی روحانی اهل لبنان است. این مرکز در منطقه‌ای به نام لانگاتا در حومه نایروبی قرار دارد و دارای ۲۸۰ طلبه است که بیش از ۷۰٪ آنها علوم دینی را همراه با دروس کلاسیک فرا می‌گیرند. این مرکز مسجدی دارد که در آن نماز جمعه به امامت مرتضی مرتضی برگزار می‌شود.

مساجد

شیعیان کنیا نزدیک به ۲۰ مسجد و نمازخانه در کنیا دارند که مهم‏ترین آنها عبارتند از:

• مسجد پاکرود در نایروبی
• مسجد الرسول در نایروبی
• مسجد کویتی‌ها در مومباسا
• ۲ مسجد خوجه‌ها در مومباسا
• مسجد امام علی در لامو
• مسجد شباب در لامو
• مسجد ماونی در مالیندی
• مسجد رواندا در حومه کیسومو

مدارس

بیشتر مدارس شیعیان در کنیا مربوط به خوجه‌های اثناعشری هندی‌تبار است که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آکادمی جعفری‏ کلاب که در نایروبی ساخته شده و در آن از سطح ابتدایی تا دبیرستان و به طور مختلط برای مسیحی و مسلمان آموزش داده می‌شود.
• مدرسه رسول اکرم(ص) که تقریبا در خارج از شهر نایروبی قرار دارد و بیش از ۳۵۰ دانش‏ آموز دارد.
• مدرسه رسول اکرم(ص) در شهر ناکورو که توسط خوجه‌ها و تشکیلات بلال مسلم میشن اداره می‌شود.
• مدرسه رسول اکرم(ص) مخصوص دختران در نایروبی
• مدرسه امیرالمؤمنین(ع) در مومباسا که بیش از ۲۵۰ دانش آموز دارد.

جمعیت مسلمانان و شیعیان

جمعیت کل	جمعیت مسلمانان	درصد	جمعیت شیعیان	درصد از مسلمانان	تاریخ	منبع
۳۳،۸۰۰،۰۰۰	-	-	۵۶۰،۰۰۰	-	۲۰۰۸م	مجمع جهانی اهل بیت.
۳۹،۸۰۰،۰۰۰	۳.۹۰۰.۲۷۷	۱۰ ٪	۵۶۰،۰۰۰	۷ ٪	۲۰۰۹م	دانشگاه ادیان و مذاهب.
۳۸،۳۲۹،۰۰۰	۲.۷۹۳.۰۰۰	-	کمتر از ۱۴۰،۰۰۰	کمتر از ۵ ٪	۲۰۰۹م	انجمن دین و زندگی اجتماعی «مؤسسه ‏PEW» به نقل از مجمع جهانی اهل‌بیت.

براساس آمار مرکز تحقیقات pew، آمار مسلمانان کشور کنیا در سال ۲۰۲۰م، ۵ میلیون و ۵۵۰ هزار نفر معادل ۱۰.۵ درصد از جمعیت کشور نفر بوده است. این مؤسسه جمعیت کل افراد مذهبی این کشور در آن سال را بیش از ۵۲ میلیون نفر گزارش کرده است. آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) در کتاب حقایق جهان در سال ۲۰۱۴م، ۱۱.۱ درصد از جمعیت ۴۵ میلیونی این کشور را مسلمان اعلام کرده است. مرکز پیو، آمار شیعیان کنیا در سال ۲۰۰۹م را حدود ۵ درصد جمعیت مسلمانان این کشور گزارش داده است.

اتحادیه شیعیان کنیا (سیمکو)

در سال های اخیر تلاش‏‌هایی برای ارتباط و انسجام و اتحاد بین گروه‏‌های مختلف شیعه، سمینارهایی در شهر نایروبی برگزار شد که منجر به تأسیس اتحادیه شیعیان کنیا به نام سیمکو گردید. این اتحادیه تأکید زیادی به اتحاد میان خوجه‏‌ها ، شیعیان بومی و شیعیان عرب‏‌تبار دارد.

رهبری شیعیان کنیا

شیعیان پیش از انقلاب اسلامی ایران، از افرادی متعددی که مهم‏ترین آن شیخ اسحاق پاکستانی بود، تبعیت می‌کردند اما پس از فوت او حوزه علمیه وی نیز تعطیل شد. (اقداماتی از سوی آیت‏‌الله حسین وحید خراسانی برای احیای این حوزه صورت گرفته است).

پس از انقلاب اسلامی ایران مرتضی مرتضی عاملی روحانی اهل لبنان و نیز عبدالله ناصر عالم کنیایی، رهبری فکری و عملی شیعیان را بر عهده گرفته‏‌اند؛ اگر چه کویتی‌ها نیز با ساخت اماکن و مسجد سعی بر انتقال رهبری کویت به شهرهای ساحلی کنیا داشتند.